Το ΠΑΣΟΚ πάει για την πρωτιά στις επόμενες εκλογές· αν όμως αυτό δεν συμβεί, δεν είναι άσχημα και στη δεύτερη θέση και, πάντως, δεν θα είναι αποτυχία η δεύτερη θέση. Αυτή ήταν η άποψη του εκπροσώπου του ΠΑΣΟΚ Κώστα Τσουκαλά, για την οποία γίνεται τόσος θόρυβος. Δικαιολογημένος ο θόρυβος, γιατί είναι σαν να λες ότι πάω στη μάχη για να νικήσω· αν όμως δεν νικήσω, δεν θα έχω χάσει – παιδαριώδη πράγματα. Καταλαβαίνω όμως και τη δυσκολία του ρόλου του κ. Τσουκαλά. Από την ώρα που ο αρχηγός είχε τη φαεινή ιδέα να δηλώσει ότι ο στόχος του είναι η πρωτιά στις εκλογές, δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής· ο εκπρόσωπος οφείλει να το υπερασπίζεται όσο ανέφικτο και αν είναι. Συγχρόνως όμως – για να μην τρελαθούμε τελείως –, προσπαθεί με το άλλο πόδι να πατάει στη γη, γι’ αυτό και τονίζει ότι η δεύτερη θέση δεν είναι αποτυχία. Μη μας κάνει εντύπωση, λοιπόν, γιατί οι μεγαλύτερες ανοησίες εκστομίζονται στην πολιτική και τον έρωτα.
Μπορεί να μην έχει ταλέντο ως ακροβάτης ο κ. Τσουκαλάς (από physique τον κόβω μάλλον για παλαιστή), είναι όμως υποχρεωμένος να ακροβατεί. Οχι μόνο για να προστατεύσει την όποια σοβαρότητα του ΠΑΣΟΚ (γιατί δεν είναι σοβαρά πράγματα να λες ότι το ΠΑΣΟΚ θα κερδίσει εκλογές…), αλλά για να προστατεύσει και τον πρόεδρο από τους εσωτερικούς εχθρούς, που ανυπομονούν να τον κατασπαράξουν. Η Νάντια Γιαννακοπούλου, φέρ’ ειπείν, άτεχνα και με τρόπο που αμέσως προδίδει τα πραγματικά κίνητρά της, υπενθυμίζει την προεδρική δέσμευση για πρωτιά, επειδή η αποτυχία της εκπλήρωσης θα σημάνει και το τέλος της εποχής Ανδρουλάκη. Αλλοι, πονηρότεροι – όχι όμως αναγκαστικά και περισσότερο έξυπνοι από την κυρία Γιαννακοπούλου – προτιμούν να σιωπούν, ίσως επειδή καταλαβαίνουν ότι δεν είναι καθόλου κολακευτικό να συνδέουν το όνομά τους με μια τόσο υπερφίαλη και κωμική αξίωση.
Η κατάσταση που περιγράφω αφορά σχεδόν τους πάντες στο ΠΑΣΟΚ, εφόσον έχουν δημόσιο λόγο και παρουσία. Ολοι τους καταλαβαίνουν αυτό που βλέπει ο κόσμος με τα μάτια του, αυτό που αποτυπώνεται και στις δημοσκοπήσεις: ο αρχηγός δεν τραβάει. Το βλέπουν και οι ίδιοι, μη νομίζετε. Αλλά τι νόημα έχει να το παραδεχθούν δημοσίως, αφού δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να το διορθώσουν; Ακόμη δεν συμπληρώθηκε χρόνος από την επανεκλογή του κ. Ανδρουλάκη. Εχουν παγιδευτεί στο λάθος τους – εκείνο που πήγαν να διορθώσουν και το ανανέωσαν. Οπότε, δεν τους μένει κάτι άλλο παρά να κάνουν ότι δεν βλέπουν τον ελέφαντα στο δωμάτιο και να προσπαθούν να ελίσσονται γύρω του με απόλυτη φυσικότητα, σαν να μην υπάρχει. Επιπλέον, το λάθος είναι συλλογικό, είναι του «όλου ΠΑΣΟΚ», δεν το φορτώνεται κάποιο κονκλάβιο ισχυρών. Οποιος ένιωθε μέσα του αρκετά ΠΑΣΟΚ, ώστε να αυτοπροσδιορίζεται ως «πασόκος», μπορούσε να συμμετάσχει στη διαδικασία εκλογής. Αυτό έγινε λοιπόν και ο κ. Ανδρουλάκης – επιτρέψτε μου, παρακαλώ, την επίδειξη ευχέρειας στη λόγια πασοκική διάλεκτο – αναβαπτίσθηκε στην κολυμβήθρα της λαϊκής βούλησης.
Επομένως, όχι μόνο το λάθος, αλλά και το πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ είναι. Στο κάτω κάτω, το γεγονός ότι οι φίλοι του ΠΑΣΟΚ, τελείως ελεύθερα, χωρίς ίχνος πιέσεων ή καταναγκασμού, επανεξέλεξαν τον κ. Ανδρουλάκη κάτι λέει, κάτι μάλλον απαξιωτικό, για τους συνυποψηφίους τους. Αν όχι για την επάρκεια της πρότασης που εκπροσωπούσε ο καθένας τους, οπωσδήποτε για την αδυναμία τους να συνεννοηθούν μεταξύ τους για το μεγάλο ζήτημα: πώς θα προχωρήσει το ΠΑΣΟΚ. Ετσι, τώρα, υπομένουν τη φυσική διαδικασία της σήψης, που προχωρεί με τους ρυθμούς της, ενώ εμείς οι τρίτοι παρακολουθούμε την αποσύνθεση του οργανισμού που λέγεται ΠΑΣΟΚ.
Είμαι κάπως υπερβολικός; Μπορεί. Δεν υποτιμώ, όμως, καθόλου το ιστορικό βάρος του ονόματος που φέρει ένα πολιτικό κόμμα. Απλώς, ξέρω καλά ότι τίποτα δεν διαρκεί για πάντα. Επί δεκαετίες, λ.χ., το Κόμμα των Φιλελευθέρων ήταν σημείο αναφοράς της πολιτικής ζωής στην Ελλάδα· εγώ όμως το πρόλαβα να εκπροσωπείται από τον γραφικό μέσα στην απόλυτη ευπρέπειά του Νικήτα Βενιζέλο, που δεν μπορούσε ο καημένος ούτε καν να μιλήσει καλά ελληνικά. Ρίξτε μια ματιά σε αυτά που συμβαίνουν στον κόσμο. Πού πήγε το ιστορικό κόμμα των Ρεπουμπλικανών που ίδρυσε ο Λίνκολν; Πώς συμβαίνει και εξαερώνονται οι Συντηρητικοί της Βρετανίας; (Το αρχαιότερο πολιτικό κόμμα στη Δύση, σημειωτέον.) Εδώ, ακόμη και η ύπαρξη του ΝΑΤΟ τίθεται υπό αμφισβήτηση στις μέρες μας. Γιατί να εξαιρείται το ΠΑΣΟΚ από τον φυσικό νόμο που διέπει τα πάντα;