Ο πλανήτης φλέγεται!

Μεταξύ του 2025 και του 2029 η μέση παγκόσμια θερμοκρασία αναμένεται να ξεπεράσει τα προβιομηχανικά επίπεδα κατά περισσότερο από 1,5 βαθμό Κελσίου: αυτό προβλέπει ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO), οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών, με πιθανότητα 70%. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση για το κλίμα που εκπονήθηκε από το Μετεωρολογικό Γραφείο του Ηνωμένου Βασιλείου (Met Office), με βάση προβλέψεις από 10 διαφορετικά κέντρα, και δημοσιεύθηκε από τον WMO, εκτιμάται ότι ο πλανήτης θα διατηρήσει ιστορικά υψηλά επίπεδα θερμοκρασίας, ακόμα και μετά τα δύο πιο θερμά χρόνια που έχουν καταγραφεί (2023 και 2024).

Σύμφωνα με τα δεδομένα της έκθεσης, υπάρχει 86% πιθανότητα τουλάχιστον ένα από τα επόμενα πέντε έτη να ξεπεράσει το όριο του 1,5°C, ενώ η πιθανότητα κάποιο έτος να καταστεί το θερμότερο στην ιστορία της ανθρωπότητας ανέρχεται στο 80%. Το 2024 ήδη καταγράφηκε με μέση θερμοκρασία 1,55°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, γεγονός που σηματοδοτεί ότι οι παγκόσμιες θερμοκρασίες βρίσκονται ήδη πέρα από τα όρια ασφαλείας που είχε θέσει η Συμφωνία των Παρισίων.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η κατάσταση στην Αρκτική, η οποία προβλέπεται να θερμανθεί με ρυθμό τριπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου. Παράλληλα, περιοχές όπως η Νότια Ασία και η Βόρεια Ευρώπη αναμένεται να δουν αυξημένες βροχοπτώσεις, ενώ ο Αμαζόνιος κινδυνεύει από παρατεταμένες ξηρασίες. Οι επιπτώσεις θα είναι πολυδιάστατες: από την υγεία των πολιτών μέχρι τη γεωργία και τη βιοποικιλότητα.

Η Αρκτική αναμένεται να θερμανθεί με ρυθμό 3,5 φορές ταχύτερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο, με προβλεπόμενη αύξηση θερμοκρασίας κατά 2,4°C πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2020 κατά τους χειμερινούς μήνες. Η έκθεση του WMO έρχεται ως μια αυστηρή υπενθύμιση της ανάγκης για άμεση και συντονισμένη διεθνή δράση. Η υπέρβαση, έστω και προσωρινή, του ορίου του 1,5°C δεν σημαίνει αποτυχία των παγκόσμιων στόχων, αλλά αποτελεί ένδειξη ότι το παράθυρο ευκαιρίας για την αποφυγή των χειρότερων σεναρίων της κλιματικής αλλαγής στενεύει επικίνδυνα. Οι επιστήμονες προειδοποιούν πως η υπέρβαση του ορίου των 1,5°C, ακόμα και προσωρινά, ενισχύει την πιθανότητα εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως καύσωνες, ξηρασίες, πλημμύρες και πυρκαγιές. Επιπλέον, η συνεχιζόμενη αύξηση της θερμοκρασίας επηρεάζει αρνητικά την ανθρώπινη υγεία, την επισιτιστική ασφάλεια και τα οικοσυστήματα.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλείται κυρίως από την αυξημένη συγκέντρωση αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και το οξείδιο του αζώτου. Τα αέρια αυτά παγιδεύουν τη θερμότητα του ήλιου και ανεβάζουν τη θερμοκρασία της Γης. Βασικές αιτίες είναι η καύση ορυκτών καυσίμων για ενέργεια και μεταφορές, η αποψίλωση των δασών, η εντατική γεωργία και κτηνοτροφία, η βιομηχανική παραγωγή και ο τρόπος ζωής με υπερκατανάλωση φυσικών πόρων. Οι δραστηριότητες αυτές, κυρίως ανθρωπογενείς, ενισχύουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και επιταχύνουν την κλιματική αλλαγή, προκαλώντας σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, την υγεία και την παγκόσμια σταθερότητα. Μοιάζει λίγος αυτός ο 1,5 βαθμός της αναμενόμενης αύξησης, αλλά στην πραγματικότητα είναι καταστροφικός.