Στη συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης που ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης παραχώρησε την Πέμπτη στο ραδιόφωνο του Σκάι, είπε ότι ο πληθωρισμός φαίνεται πως έχει σταθεροποιηθεί, «αλλά υπάρχει ένα ζήτημα στα ενοίκια».
Πράγματι υπάρχει, και η κυβέρνηση το εντείνει αυξάνοντας τη ζήτηση αντί να αυξήσει την προσφορά κατοικιών. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, το πρόγραμμα «Σπίτι Μου» είχε σαν αποτέλεσμα το πρώτο τρίμηνο του 2025 οι τιμές να αυξηθούν κατά τουλάχιστον 10%-15%. Προς την ίδια κατεύθυνση θα λειτουργήσει η επιστροφή ενός ενοικίου στο τέλος Νοεμβρίου (μέχρι 800 ευρώ, συν 50 ευρώ για κάθε εξαρτώμενο τέκνο) που ανακοίνωσε η κυβέρνηση.
Η προσδοκία της κυβέρνησης ότι το μέτρο παρέχει κίνητρο να δηλώνεται στην Εφορία το πραγματικό αντίτιμο της ενοικίασης παραβλέπει το κίνητρο των ιδιοκτητών να αυξήσουν το ενοίκιο για να αντισταθμίσουν την αυξημένη φορολογική υποχρέωση. Μόνο αν ελαφρυνθεί ταυτόχρονα η φορολογία ενοικίων, ιδανικά με έναν ενιαίο συντελεστή (flat rate) της τάξης του 20%, μπορεί να μειωθούν τα ενοίκια στα διαθέσιμα ακίνητα.
Ενα τέτοιο μέτρο ενδέχεται να αυξήσει τα έσοδα του Δημοσίου από ενοίκια άνω των 12.000 ετησίως, που σήμερα φορολογούνται με 35%-45%, παρότι δεν είναι επιλέξιμα για επιστροφή ενός ενοικίου. Οι ιδιοκτήτες ακριβών ακινήτων θα έχουν κίνητρο να δηλώσουν το πραγματικό αντίτιμο της ενοικίασης προκειμένου να αποφύγουν το ρευστό (cash) που αλλάζει χέρια στην έναρξη της τριετούς μίσθωσης και γίνεται όλο πιο δύσκολα διαχειρίσιμο.
Στην ίδια συνέντευξη, ο Πρωθυπουργός δήλωσε ότι «πρέπει να βρούμε τρόπους ώστε κλειστά σπίτια να ξαναβγούν στην αγορά». Πράγματι, χιλιάδες ακίνητα στα χέρια εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων (servicers) και φορέων του Δημοσίου παραμένουν κλειστά. Οπως επισημαίνει η πρόσφατη έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ανασταλτικός παράγοντας στην αποτελεσματική διαχείριση του ιδιωτικού χρέους είναι οι καθυστερήσεις που καταγράφονται στην ολοκλήρωση των δικαστικών ενεργειών που κινούνται σε περιπτώσεις όπου έχουν εξαντληθεί οι λοιπές διαθέσιμες εναλλακτικές ρύθμισης. Οσον αφορά δημόσια ακίνητα που ανήκουν στην ΕΤΑΔ, κυβερνητικές δηλώσεις περί αξιοποίησής τους παραμένουν προθέσεις.
Ενας άλλος τρόπος να ξαναβγούν κλειστές κατοικίες στην αγορά θα ήταν να διευκολυνθεί η έξωση ενοικιαστών που δεν πληρώνουν ενοίκιο, επισπεύδοντας τη διαδικασία στα Πρωτοδικεία ώστε η διαταγή απόδοσης μισθίου και καταβολής μισθωμάτων (το πρώτο βήμα για την έξωση) να εκδίδεται εντός 3-4 εβδομάδων και όχι 3-4 μηνών. Αν ο ενοικιαστής ασκήσει ανακοπή ή ασφαλιστικά μέτρα, η διαδικασία μπορεί να πάρει πάνω από έναν χρόνο. Σε περιπτώσεις που ο ενοικιαστής μένει στο ακίνητο μετά τη λήξη του μισθωτηρίου συμβολαίου, για να ανακτήσει το ακίνητο ο ιδιοκτήτης πρέπει να υποβάλει αγωγή που μπορεί να πάρει χρόνια να τελεσιδικήσει. Θα πρέπει να προβλέπεται πιο σύντομη διαδικασία. Υπάρχουν ιδιοκτήτες που διατηρούν κλειστά τα ακίνητά τους για όλους τους παραπάνω λόγους, αυτό όμως δεν μοιάζει να απασχολεί την κυβέρνηση.
