Δύο σφραγίδες ηλικίας 4.500 ετών στη Θηρασία ίσως αποτελούν τον χαμένο κρίκο προς τη γέννηση της γραφής στη Μινωική Εποχή, όπως προκύπτει από την έρευνα «Εντυπώματα σφραγίδων της πρώιμης εποχής του χαλκού από τη Θηρασία: νέα στοιχεία για τη χρήση σφραγίδων στις Κυκλάδες και την εμφάνιση της γραφής σε αιγαιακό πλαίσιο» (Sbonias, K., Tzachili, I. & Kordatzaki, G.S., 2025).
Συγκεκριμένα, σε μια μικρή γωνιά του Αιγαίου, στο ηφαιστειακό νησί της Θηρασίας, ερευνητές έφεραν στο φως ένα εύρημα που μπορεί να ανατρέψει όσα πιστεύαμε για την απαρχή της γραφής στον ελλαδικό χώρο. Σε ανασκαφές στον προϊστορικό οικισμό της Κοίμησης, εντοπίστηκαν δύο αποτυπώματα σφραγίδων σε χειρολαβή αποθηκευτικού αγγείου, χρονολογημένα γύρω στο 2700-2300 π.Χ., δηλαδή αιώνες πριν από τις πρώτες γνωστές γραφές του Αιγαίου, όπως τα κρητικά ιερογλυφικά ή τη Γραμμική Α. Το εύρημα αφορά ένα θραύσμα από τη λαβή ενός μεγάλου πιθαριού της Εποχής του Χαλκού, το οποίο φέρει δύο διαφορετικές εντυπώσεις σφραγίδων που αποτυπώθηκαν πριν από την όπτηση του αγγείου. Οι αρχαιολόγοι ονόμασαν τις εντυπώσεις THS.1 και THS.2. Η πρώτη σφραγίδα, THS.1, περιλαμβάνει τρεις σειρές ευθυγραμμισμένων αφηρημένων συμβόλων, κάποια εκ των οποίων θυμίζουν φύλλα, σπείρες ή σχηματοποιημένες μορφές. Αν και η σημασία τους παραμένει άγνωστη, η διάταξή τους παραπέμπει σε απόπειρα μετάδοσης πληροφορίας – ίσως ιδιοκτησία, περιεχόμενο ή σημειολογικό μήνυμα. Η οργανωμένη παρουσία τους έχει κάνει τους ερευνητές να υποψιάζονται πως πρόκειται για πρωτογενή μορφή «γραφής» ή συστηματικής σημειολογίας.
Η δεύτερη σφραγίδα, THS.2, είναι διακοσμητικού χαρακτήρα, με γεωμετρικά μοτίβα όπως τρίγωνα και μαιάνδρους, χαρακτηριστικά της κυκλαδικής τέχνης της εποχής. Αν και το σχέδιο μοιάζει με άλλες σφραγίδες που έχουν βρεθεί σε νησιά του Αιγαίου, πιθανόν να είχε διακοσμητικό ή αναγνωριστικό χαρακτήρα, χωρίς απαραίτητα «γλωσσικό» περιεχόμενο.
Οι πρώτες γνωστές γραφές στον αιγαιακό χώρο εμφανίζονται γύρω στο 2000 π.Χ., ωστόσο οι σφραγίδες της Θηρασίας προηγούνται χρονικά κατά 300-400 χρόνια. Εάν επιβεβαιωθεί ότι η THS.1 είχε επικοινωνιακή πρόθεση, τότε ίσως πρόκειται για χαμένο κρίκο στην εξέλιξη από τη συμβολική σήμανση στη γραφή. Ανάλυση των υλικών έδειξε ότι το αγγείο δεν ήταν τοπικής παραγωγής αλλά είχε κατασκευαστεί με άργιλο από τη Νάξο, κάτι που υποδεικνύει διασύνδεση και εμπόριο μεταξύ των νησιών. Εικάζεται ότι οι σφραγίδες μπορεί να λειτουργούσαν ως σήμανση προέλευσης, κάτι ανάλογο με ένα πρωτόγονο λογότυπο.
Η χρήση δύο διαφορετικών σφραγίδων – μιας με οργανωμένη «επιγραφή» και μιας διακοσμητικής – ενισχύει την υπόθεση ότι υπήρχε ένα πολύπλοκο σύστημα σήμανσης και ταυτοποίησης προϊόντων ακόμα και σε αυτή την πρώιμη περίοδο. Μάλιστα, η THS.1 είναι τοποθετημένη σε θέση που φαίνεται καθαρά από πάνω, στοιχείο που ενδεχομένως δηλώνει σκόπιμη επιλογή ορατότητας και επικοινωνιακή λειτουργία.
Οι ενδείξεις από την Κοίμηση δεν αποδεικνύουν την ύπαρξη πλήρους μορφής πρώιμης γραφής στο Αιγαίο κατά την Εποχή του Χαλκού. Ωστόσο, αναδεικνύουν ένα κρίσιμο στάδιο στη διαδικασία προς τη γένεση της γραφής: τη χρήση συμβόλων σε σφραγίδες με στόχο την αναγνώριση, την ιδιοκτησία ή τη μετάδοση πληροφοριών.