Στις αρχές του 2025, είχα γράψει στα φιλόξενα «ΝΕΑ» ότι η χειρότερη χρονιά του 21ου αιώνα, το annus horribilis, ήταν το 2024, με μια επαλληλία αρνητικών εξελίξεων σε πολλά μέτωπα. Μια τέτοια εξέλιξη ήταν η εκλογή Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Παράλληλα, είχαμε τουλάχιστον τρία μείζονα πολεμικά μέτωπα: στην Ουκρανία, τη Γάζα και τη Συρία. Στην Ευρώπη, η εκλογική άνοδος της Ακροδεξιάς στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και η επικράτηση των ιδεών της σε μεγάλο τμήμα των ευρωπαϊκών κοινωνιών, αποσταθεροποιεί τις δυτικές φιλελεύθερες δημοκρατίες όπως και το ίδιο το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το σημαντικότερο από όλα είναι ότι η ίδια η έννοια της Δύσης (Ευρώπη και ΗΠΑ) ως προπύργιου των φιλελεύθερων ιδεών, της προστασίας των μειονοτήτων, του κράτους δικαίου μοιάζει να εξαϋλώνεται.
Εκείνες οι δυστοπικές αποτιμήσεις για το 2024 μοιάζουν με παιδική χαρά, με εκδρομή ενωμοτίας προσκόπων, σε σχέση με τα όσα συμβαίνουν το πρώτο εξάμηνο του 2025. Η ανάληψη της εξουσίας από τον Τραμπ και η άσκησή της επιβεβαίωσαν τους χειρότερους φόβους: προκλητική αγνόηση του Κογκρέσου, στα όρια συνταγματικής εκτροπής, χυδαίες ύβρεις εναντίον «κομμουνιστών» δικαστών, περιφρόνηση του κράτους δικαίου, πουτινοφιλία, έκδηλη εχθρότητα προς τη χειμαζόμενη Ουκρανία με εξευτελισμό Ζελένσκι και μπλοκάρισμα εγκεκριμένης αποστολής όπλων, συλλήψεις και χειροπέδες σε πολιτικούς αντιπάλους, κουκουλοφόροι αστυνομικοί του ICE, Εθνοφρουρά εναντίον διαδηλωτών στο Λος Αντζελες, μετωπική ρήξη με φημισμένα πανεπιστήμια, όπως το Χάρβαρντ, το Πρίνστον και τουλάχιστον άλλα 150 πανεπιστήμια, επιδρομές σε κρατικές δομές όπως η USAID, απολύσεις χιλιάδων κρατικών λειτουργών, εμπορικός πόλεμος με όλο τον πλανήτη με επιβολή (και αναίρεση) εξωπραγματικών δασμών, διώξεις για τα φρονήματα, αντιμεταναστευτική υστερία, συλλήψεις και απελάσεις χωρίς εντάλματα χιλιάδων πολιτών, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν είτε νόμιμοι μετανάστες είτε πολίτες των ΗΠΑ, κυνήγι μαγισσών, απέχθεια προς την Ευρωπαϊκή Ενωση, ασυναρτησίες για τη Γάζα χωρίς κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο για να σταματήσει η αιματοχυσία, εξωπραγματικός Big Beautiful Bill, τον οποίο αρνούνται να ψηφίσουν πολλοί Ρεπουμπλικανοί βουλευτές και γερουσιαστές.
Στο μέτωπο της Μέσης Ανατολής, η σύγκρουση του Ισραήλ με το Ιράν ανεβάζει την ένταση και δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε περαιτέρω κλιμάκωση, με το ενδεχόμενο ενός Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο είχε επισημάνει ο Τίμοθι Σνάιντερ, να είναι όλο και πιο πιθανό. Στο Σουδάν, εξακολουθεί να μαίνεται αιματηρός εμφύλιος, με ανθρωπιστική κρίση και κατάρρευση, χιλιάδες νεκρούς, πολλοί από αυτούς λόγω της επιδημίας χολέρας, και εκατομμύρια εκτοπισμένους.
Στην Ευρώπη, η Ακροδεξιά έχει γίνει πλέον συστημική πολιτική παράμετρος, με συμμετοχή σε πολλές κυβερνήσεις συνεργασίας, όπου το κεντρικό σημείο της ατζέντας της είναι η σκλήρυνση της αντιμεταναστευτικής πολιτικής. Οπου δεν το επιτυγχάνει, όπως στην Ολλανδία, αποσύρεται από την κυβέρνηση και προκαλεί πολιτική κρίση. Στην Ολλανδία, η απόσυρση του κόμματος του Βίλντερς από τον κυβερνητικό συνασπισμό μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρες εκλογές. Στη Γερμανία, στις εκλογές του Φεβρουαρίου του 2025, η ακροδεξιά AfD ήταν το δεύτερο κόμμα και είναι πλέον αξιωματική αντιπολίτευση, συγκεντρώνοντας σε κάποιες περιοχές της Ανατολικής Γερμανίας ποσοστά που αγγίζουν το 38%.
Ο Πέτρος Παπασαραντόπουλος είναι εκδότης και συγγραφέας, διδάκτωρ Βαλκανικών Σπουδών