Μπορούν η τεχνητή νοημοσύνη και οι αλγόριθμοι να συνδράμουν την Ελλάδα στην αέναη – και συχνά ατελέσφορη – μάχη της με τις φωτιές; Μια νεοφυής εταιρεία με έδρα το Λονδίνο, και έντονο ελληνικό «άρωμα», ανέπτυξε ένα πρωτοποριακό λογισμικό που, κατά τους εμπνευστές του, θα μπορούσε να αποτελέσει πολύτιμο εργαλείο στην πρόληψη και την έγκαιρη αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Μάλιστα, οι προβλέψεις που κάνει είναι τόσο λεπτομερείς ώστε προσδιορίζουν τον κίνδυνο να εξαπλωθεί μια πυρκαγιά σε μεμονωμένα σπίτια οπουδήποτε στον κόσμο!
«Πρόκειται για ένα μοντέλο το οποίο μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια την πορεία και την εξέλιξη μιας φωτιάς: πού θα μπορούσε να εκδηλωθεί και ποιες είναι οι πιθανότητες διάδοσής της. Κανένα από τα υπάρχοντα λογισμικά δεν παρέχει αυτή τη δυνατότητα. Η τεχνολογία που αναπτύξαμε εστιάζει στο πώς μία πυρκαγιά μπορεί να ξεκινήσει από κάποια δασική περιοχή και να εξαπλωθεί σε κατοικημένες περιοχές» δηλώνει στα «ΝΕΑ» ο δρ Σάββας Γκαντώνας, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Pinepeak, η οποία αποτελεί σύμπραξη τεσσάρων επιστημόνων του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ και του Imperial College και υποστηρίζεται από την Google. «Μπορεί, επίσης, να προβλέψει τον χρόνο εξάπλωσης της πυρκαγιάς, φέρ’ ειπείν να υποδείξει ότι σε μία ώρα το μέτωπο θα επεκταθεί σε αυτό το σημείο και σε τρεις ώρες θα βρίσκεται στο άλλο σημείο. Η πρόβλεψη εκτελείται μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα» τονίζει ο Επαμεινώνδας Μαστοράκος, καθηγητής Μηχανολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, ο οποίος είναι συνιδρυτής και επιστημονικός σύμβουλος της Pinepeak.
Χρησιμοποιώντας το λογισμικό, οι υπηρεσίες πυρόσβεσης και πολιτικής προστασίας θα μπορούσαν να λάβουν αποφάσεις που σχετίζονται με την κατάσβεση και την ανάσχεση μιας πυρκαγιάς ή ακόμη και την κατάρτιση σχεδίων ασφαλούς εκκένωσης μιας περιοχής. «Το μοντέλο μπορεί εύκολα να αλληλεπιδράσει με άλλες εφαρμογές οι οποίες υπολογίζουν τον χρόνο που απαιτείται για τη μετάβαση από ένα σημείο στο άλλο. Ετσι, μπορεί να ληφθεί η καλύτερη δυνατή απόφαση με βάση τις εκάστοτε συνθήκες» συμπληρώνει ο Μαστοράκος, ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στον κόσμο στην επιστήμη της καύσης. Η ανάπτυξη του μοντέλου βασίστηκε σε προγενέστερη έρευνα για την ανάφλεξη κινητήρων αεριωθούμενων αεροσκαφών. «Προσαρμόσαμε το μοντέλο μας στις δασικές πυρκαγιές, με σκοπό να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από φορείς όπως η Πυροσβεστική, οι δήμοι και οι περιφέρειες, ακόμη και ασφαλιστικές εταιρείες» εξηγεί ο καθηγητής του Κέιμπριτζ. Η ιδέα, ωστόσο, ωρίμασε μετά την πυρκαγιά στο Μάτι το 2018. «Μεγάλωσα σε εκείνη την περιοχή. Η καταστροφή στο Μάτι με ώθησε να εξελίξω την έρευνά μας. Ερωτήματα όπως “γιατί ένα σπίτι καταστράφηκε, ενώ ένα άλλο έμεινε σχεδόν ανέγγιχτο;” παρέμεναν αναπάντητα. Ετσι, αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε αυτό το εργαλείο».
Το λογισμικό Flamesight, όπως ονομάζεται, αξιοποιεί μια σειρά από δεδομένα για να προβλέψει τη «συμπεριφορά» μιας πυρκαγιάς. «Βασίζεται σε μια φυσική μοντελοποίηση και χρησιμοποιεί μετεωρολογικά και τοπογραφικά δεδομένα και δεδομένα από δορυφόρους, αξιοποιώντας παράλληλα εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης. Οι προβλέψεις που κάνει είναι τόσο ακριβείς ώστε φτάνουν στην κλίμακα ενός μεμονωμένου οικοπέδου ή σπιτιού» εξηγεί ο Γκαντώνας. «Είναι το πρώτο σύστημα που μπορεί να προβλέψει πώς μια φωτιά θα εξαπλωθεί από μια δασική περιοχή μέσα στην κοινότητα. Το λογισμικό λαμβάνει υπόψη την ανομοιογένεια και την ποικιλομορφία του εδάφους, τις καιρικές συνθήκες και τα χαρακτηριστικά της καύσιμης ύλης, αναλύει την ευφλεκτότητα μιας περιοχής και εντοπίζει τις διαφορές που υπάρχουν από δρόμο σε δρόμο, ακόμα και από κτίριο σε κτίριο (π.χ. αν είναι φτιαγμένο από ξύλο ή τούβλα). Κατόπιν, προσδιορίζει την πιθανότητα να εξαπλωθεί η πυρκαγιά σε ένα συγκεκριμένο σημείο» προσθέτει ο Γκαντώνας, ο οποίος προηγουμένως ήταν ερευνητής στο Τμήμα Μηχανικής του Κέιμπριτζ.
«Κάθε φωτιά είναι διαφορετική. Πρόκειται, από τη φύση της, για ένα στοχαστικό φαινόμενο. Το λογισμικό επεξεργάζεται τα διαφορετικά φυσικά δεδομένα και τη θερμότητα που εκλύεται από μία φωτιά και ποσοτικοποιεί το ρίσκο εξάπλωσής της ή εκδήλωσης άλλης πυρκαγιάς κάπου αλλού» λέει ο Μαστοράκος.
Με οδηγό το Μάτι
«Εξελίσσουμε διαρκώς την τεχνολογία μας, μελετώντας δεδομένα από παλαιότερες φωτιές. Η πυρκαγιά στο Μάτι ήταν η πρώτη που μοντελοποιήσαμε. Οσα μάθαμε για την αλληλεπίδραση των διαφόρων εύφλεκτων υλικών σε μία κηπούπολη, τα εφαρμόζουμε τώρα σε άλλες περιοχές» επισημαίνει ο Γκαντώνας, προσθέτοντας ότι το λογισμικό «μπορεί να αξιοποιηθεί τόσο για βραχυπρόθεσμες προβλέψεις όσο και για μεσοπρόθεσμες – δηλαδή τι μπορεί να συμβεί το καλοκαίρι –, αλλά και μακροπρόθεσμες, ακόμη και 20 ή 30 χρόνια μετά». Το Flamesight «θα μπορούσε να τοποθετηθεί σε έναν θάλαμο επιχειρήσεων και να χρησιμοποιηθεί στην πρόληψη και τον αντιπυρικό σχεδιασμό» συμπληρώνει. «Θέλουμε να συνεργαστούμε με υπηρεσίες όπως η Πυροσβεστική, η κυβέρνηση ή η τοπική αυτοδιοίκηση, ώστε να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι δυνατότητες του μοντέλου μας. Είμαστε ανοιχτοί στο να συζητήσουμε το ενδεχόμενο μιας συνεργασίας που δεν θα επιβαρύνει τον έλληνα φορολογούμενο» αναφέρει ο Μαστοράκος. Υπάρχουν όμως και άλλοι δυνητικοί χρήστες του λογισμικού.
«Μια ασφαλιστική εταιρεία μπορεί να το χρησιμοποιήσει για να εκτιμήσει τον κίνδυνο πυρκαγιάς σε ένα συγκεκριμένο σπίτι προτού το ασφαλίσει» σημειώνει ο Γκαντώνας. Η Pinepeak έχει ήδη λάβει χρηματοδότηση 350.000 στερλινών από την Genesis Ventures, ιδιώτες επενδυτές και το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, και αναζητά πρόσθετα κεφάλαια προκειμένου να αναπτύξει περαιτέρω το λογισμικό.