Σε αντίθεση με τις υψηλές θερμοκρασίες που κυριαρχούν λόγω του καλοκαιριού, ψύχρα έχει καταλάβει τις αίθουσες δημοπρασιών, με τα αποτελέσματα των πρόσφατων πωλήσεων – εκείνων του Ιουνίου – να απογοητεύουν τους οίκους που επιχειρούν να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους, με τα νούμερα όμως να μην τους βοηθούν.
Σταθερός επιχείρησε να φανεί ο οίκος Sotheby’s και να συντηρήσει τις δυναμικές βραδιές τον Ιούνιο, σε αντίθεση με τον οίκο Christie’s που έχει παραιτηθεί από τη συγκεκριμένη τακτική, και παρά το γεγονός ότι και πριν η αγορά παρουσιάσει καθοδική τάση, ήταν αδύναμες αφού έπονταν των μεγάλων δημοπρασιών του Μαΐου, γεγονός που δεν τους επέτρεπε ούτε την εξασφάλιση κορυφαίων έργων, ούτε την απαιτούμενη ζήτηση.
Η βραδιά της 24ης Ιουνίου, ωστόσο, προβληματίζει ήδη έντονα τον κόσμο της αγοράς της τέχνης, καθώς αρκετά έργα σημαντικών καλλιτεχνών έμειναν απούλητα και η συμμετοχή των πλειοδοτών ήταν γενικά υποτονική.
Η συνολική βραδιά απέφερε τζίρο 69,2 εκατ. δολάρια από 48 έργα που άλλαξαν χέρια, με το ποσοστό επιτυχίας να αγγίζει το 87%. Το ποσό ήταν ελαφρώς κάτω από την κατώτατη προεκτίμηση των 75,2 εκατ. δολαρίων και αντιστοιχεί σε πτώση 25% συγκριτικά με την αντίστοιχη περσινή δημοπρασία, που είχε αποφέρει 97,9 εκατ. δολάρια.
Ανάμεσα στα οκτώ έργα που δεν πουλήθηκαν ήταν και η «Σπουδή Πορτρέτου» (1918) του Εγκον Σίλε. Το έργο που φιλοτέχνησε λίγες μόλις εβδομάδες πριν από τον θάνατό του με μαύρη κιμωλία στερείται της ψυχολογικής έντασης και της ωμής παραστατικότητας που χαρακτηρίζουν τα πιο δημοφιλή έργα του και δεν κατάφερε να φτάσει τη χαμηλή εκτίμηση των 409.000 δολαρίων.
«Αυτό ήταν κάπως απογοητευτικό, ειδικά από τη στιγμή που είχε υπάρξει ενδιαφέρον πριν από τη δημοπρασία», δήλωσε ο Αντρέ Ζλάτινγκερ, επικεφαλής του τμήματος Μοντέρνας Τέχνης Ευρώπης του Sotheby’s.
Το ακριβότερο έργο της βραδιάς ήταν ένας μικρού μεγέθους πίνακας της Ταμάρα ντε Λέμπιτσκα, που απεικονίζει γυμνή τη μούσα και ερωμένη της, Ραφαέλα, και το οποίο πωλήθηκε ελαφρώς πάνω από την κατώτατη εκτίμησή του στα 8,3 εκατ. δολάρια. Ανάλογα υποτονικό ήταν το ενδιαφέρον και για ένα ακόμα γυναικείο γυμνό, αυτή τη φορά της Τζένι Σάβιλ. Η «Καμπή» (1994) πωλήθηκε οριακά κάτω από τη χαμηλή του εκτίμηση των 6,8 εκατ. δολαρίων.
Αντίθετα, το μνημειακό σχέδιο της Σάβιλ «Καθρέφτης» (2011-12) γνώρισε ιδιαίτερη επιτυχία και πυροδότησε μία από τις ελάχιστες «μάχες» της βραδιάς. Το σχέδιο με κάρβουνο, που απεικονίζει μια ξαπλωμένη γυναίκα σε στάση που θυμίζει την Ολυμπία του Μανέ, αλλά και άλλα εμβληματικά έργα, προσείλκυσε έξι πλειοδότες. Ξεπέρασε την ανώτερη εκτίμηση των 1,6 εκατ. δολαρίων και τελικά πωλήθηκε τηλεφωνικά για 2,3 εκατ. δολάρια σημειώνοντας νέο ρεκόρ δημοπρασίας για έργο σε χαρτί της Σάβιλ.
Η Ιταλία μειώνει τον ΦΠΑ στις αγοραπωλησίες και ανατρέπει το σκηνικό
Ανατροπή του σκηνικού στην ευρωπαϊκή αγορά τέχνης που βάζει δυναμικά την Ιταλία στο παιχνίδι είναι η απόφαση της ιταλικής κυβέρνησης στην αρχή της εβδομάδας βάσει της οποίας μειώνεται ο ΦΠΑ στις αγοραπωλησίες έργων τέχνης από 22% – που ήταν το υψηλότερο ποσοστό πανευρωπαϊκά – σε 5%. Με την κίνηση αυτή η Ιταλία όχι μόνο γίνεται εξαιρετικά ανταγωνιστική, αλλά αφήνει πίσω της τη Γερμανία και τη Γαλλία που έχουν αντιστοίχως 5 και 5,5% ΦΠΑ στις πωλήσεις έργων τέχνης και από τη χώρα με το υψηλότερο φόρο στην Ευρώπη αναδεικνύεται σε εκείνη με τον χαμηλότερο.
Η απόφαση ύστερα από τις έντονες πιέσεις που άσκησαν ιταλικές γκαλερί, καλλιτέχνες, οίκοι δημοπρασιών και επαγγελματίες της αγοράς τέχνης. Ο υπουργός Πολιτισμού της Ιταλίας, Αλεσάντρο Τζούλι, δήλωσε ότι η φορολογική ελάφρυνση στοχεύει στην ανακούφιση «ολόκληρου του οικοσυστήματος της τέχνης, ενός από τα πιο ζωτικά θεμέλια της πολιτιστικής ταυτότητας της Ιταλίας».
Ερευνα της εταιρείας συμβούλων και ανάλυσης αγοράς Nomisma, που δημοσιεύθηκε νωρίτερα φέτος, εκτιμά ότι η μείωση του ΦΠΑ θα μπορούσε να αποφέρει έσοδα 1,5 δισ. ευρώ σε διάστημα τριών ετών για τις γκαλερί, τους εμπόρους τέχνης και τους οίκους δημοπρασιών στην Ιταλία. Παράλληλα, η συνολική οικονομία θα μπορούσε να ενισχυθεί έως και κατά 4,2 δισ. ευρώ. Αντιθέτως, η Nomisma προειδοποιεί ότι εάν ο ΦΠΑ παρέμενε στο 22%, η ιταλική αγορά τέχνης κινδύνευε να συρρικνωθεί σχεδόν κατά 30%.
Η μείωση του ΦΠΑ στις συναλλαγές έργων τέχνης συνδέεται με την Οδηγία 2022/542 της ΕΕ, που στοχεύει στην εναρμόνιση των περίπλοκων φορολογικών συστημάτων των κρατών-μελών. Η οδηγία επιτρέπει τη μείωση του ΦΠΑ για τις πωλήσεις τέχνης, υπό την προϋπόθεση ότι ο συντελεστής παραμένει στο 5% ή άνω. Ωστόσο, για να εφαρμοστεί, οι χώρες πρέπει να εγκαταλείψουν τα προηγούμενα, πιο περίπλοκα φορολογικά συστήματά τους.
Να σημειωθεί ότι η ιταλική κυβέρνηση αρχικά ήταν αρνητική σχετικά με τη μείωση του ΦΠΑ καθώς θεωρούσε την κίνηση αυτή ως υποχώρηση προς τους εύπορους συλλέκτες. Οι πιέσεις ωστόσο από τους εμπλεκόμενους στον συγκεκριμένο τομέα της οικονομίας, οι οποίοι συνυπέγραψαν επιστολή στην οποία ανέφεραν ότι ο υψηλός φορολογικός συντελεστής κινδύνευε να μετατρέψει τη χώρα σε «πολιτιστική έρημο», έκαμψε τις αντιστάσεις.