Με τις εξελίξεις πιο καταιγιστικές από ποτέ στον μεταπολεμικό κόσμο δεν είναι μόνον οι πρωταγωνιστές τους που επηρεάζονται από αυτές, μα και πλήθος άλλοι. Στην πρώτη γραμμή, ο μέχρι προχθές κερδισμένος, που, πλέον, δεν μπορεί παρά να αναρωτιέται εξαιρετικά ανήσυχος: μήπως υπήρξε ο κατά Λένιν (για άλλους κατά Στάλιν) «χρήσιμος ηλίθιος της Ιστορίας»: η Τουρκία.
Ουδείς μπορεί να γνωρίζει αν ο Νετανιάχου και ο Τραμπ το είχαν σχεδιάσει όλο από την πρώτη στιγμή. Και αν τα παράδοξα που μεσολάβησαν ήταν ένα θέατρο, περιλαμβανομένης και της ακατανόητα υπερβολικής εύνοιας του αμερικανού προέδρου προς την Τουρκία. Αποτελεί συνεπώς αίνιγμα πώς διαβάζει η Αγκυρα αυτές τις σεισμικές αλλαγές στη Μέση Ανατολή και, ακόμα περισσότερο, το τι σημαίνουν γι’ αυτήν. Από τη στιγμή που ο Ερντογάν είδε το Ισραήλ να επιτίθεται με τέτοια ισχύ και τις Ηνωμένες Πολιτείες να το στηρίζουν πλήρως, είναι δυνατόν να θεωρεί ακόμα ότι οι όποιες προγενέστερες επαφές του με τον Τραμπ έχουν περιεχόμενο; Για έναν από τους πιο πολύπειρους και ικανούς παίκτες της διεθνούς σκηνής των δύο τελευταίων δεκαετιών, πρέπει να θεωρείται μάλλον αδύνατον.
Το μέτωπο των δύο κρατών που, προφανώς τεχνητά, φάνηκε αδιανόητα προς στιγμή ότι μπορούσε να ραγίσει προς όφελος της Τουρκίας, αποδείχθηκε τελικά πιο ισχυρό από ποτέ, ενώ όλοι όσοι τύγχαναν της λάβρας υπεράσπισης του Ερντογάν (στα λόγια βέβαια) εναντίον του Ισραήλ με το οποίο οι σχέσεις του είναι κάτω από το ναδίρ, κατ’ ουσίαν δεν υπάρχουν πια: Χαμάς, Χεζμπολάχ και, τώρα, Ιράν, έχουν εξουδετερωθεί. Θα ήταν παράφρονας (και δεν είναι) αν δεν κατανοούσε ότι αν συνεχίσει σε αυτή την κατεύθυνση, τόσο ως προς την επιθετικότητα όσο και θέτοντας πρόβλημα στα σύνορα με τη Συρία, δεν θα έθετε υποψηφιότητα να είναι ο επόμενος.
Μέχρι πριν από μερικά 24ωρα, η Τουρκία βρισκόταν στο επίκεντρο. Σήμερα, δεν ξέρει πού πατά και πού βρίσκεται, ενώ βλέπει τη Μόσχα να σφυρίζει αδιάφορα, την Κίνα απλώς να «ανησυχεί βαθιά» και τη Γερμανία να παραδέχεται (επιτέλους κάποιος στην Ευρώπη) ότι «το Ισραήλ κάνει τη βρώμικη δουλειά όλων», όπως είπε ο Μερτς. Βλέπει, δηλαδή, ότι από εκεί που έμοιαζε θριαμβευτής, ίσως χάνει τα πάντα. Φυσικά, η κύρια σκέψη του θα είναι ότι υπάρχει γι’ αυτόν μία ευκαιρία: να κάνει επιτέλους το όνειρό του πραγματικότητα: να υποδυθεί τον ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου. Κάτι αδύνατον μέχρι τώρα. Ομως, ακόμα κι αν μπορούσε, που δεν μπορεί, ποιου «στρατού» θα γινόταν «στρατηγός»; Εμεινε κανείς;… Και βέβαια ξέρει: πλέον, υπάρχει κόστος.
Ολα αυτά σημαίνουν ότι η Τουρκία καθίσταται ακόμα πιο απρόβλεπτη έναντι και της Ελλάδας. Αλλωστε ήδη απάντησε στην οριοθέτηση του πάρκου του Αιγαίου εντός των έξι μιλίων με χάρτη στην Ουνέσκο που αποτυπώνει ότι θεωρεί δεδομένη τη διχοτόμηση του Αρχιπελάγους, με την Ελλάδα να έχει μόλις διαπράξει μέγα σφάλμα με αυτή την οριοθέτηση. Και αν όντως ο Ερντογάν αποδειχθεί τελικά ο «χρήσιμος ηλίθιος» στη μεγάλη εικόνα, είναι ακόμα πιο πιθανό το πού θα στρέψει την οργή και τις απαιτήσεις του. Ιδίως όταν του στρώνουμε το χαλί με τέτοιες διαρκείς υποχωρήσεις. Κάτι προφανές και από την ξαφνική ακραία επιθετικότητα της Λιβύης εναντίον της Ελλάδας περί ΑΟΖ: ούτε εξυπηρετεί ουσιαστικά την ίδια, ούτε, βεβαίως, συντελείται αυτόφωτα.