«Δρακόντειες» διατάξεις περιλαμβάνει ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ) που κατατέθηκε στη Βουλή και ποινικοποιεί μια σειρά τροχαίων παραβάσεων υψηλής επικινδυνότητας. Προβλέπει τα υψηλότερα πρόστιμα στην Ευρώπη (!) κυρίως για τους οδηγούς που υποτροπιάζουν, οι οποίοι απειλούνται πλέον με αφαίρεση της άδειας οδήγησης έως και 10 χρόνια!
Ταυτόχρονα, ο νέος ΚΟΚ έρχεται να διευκολύνει την …κάθοδο στο οδόστρωμα χιλιάδων ηλεκτρικών σκούτερ (e-scooters) και πατινιών, με τους 15χρονους αναβάτες τους να κινούνται ανάμεσα στα άλλα οχήματα, χωρίς γνώσεις οδικής κυκλοφορίας – συμπεριφοράς και χωρίς ασφάλιση για τυχόν εμπλοκή τους σε τροχαία ατυχήματα.
Ούτε καν αριθμό κυκλοφορίας δεν θα διαθέτουν, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες (Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Δανία κ.λ.π), για τον εντοπισμό των παραβατών σε περιπτώσεις ατυχημάτων. Αυτό σημαίνει, ότι σε ένα τροχαίο ατύχημα με ένα ΙΧ κι ένα πατίνι, οι εμπλεκόμενοι θα πρέπει να μπαίνουν σε έναν κυκεώνα για να διεκδικήσουν -εάν μπορέσουν- αποζημιώσεις για υλικές ζημιές κ.λ.π.
Σε περίπτωση θανάτου, η κατάσταση θα είναι ακόμα πιο περίπλοκη.
Η προβλεπόμενη από το νέο ΚΟΚ μείωση των ορίων ταχύτητας στα 30 χλμ/ώρα σε δρόμους εντός του αστικού ιστού από 1/11/2026, …φωτογραφίζει κυρίως τα οχήματα μικροκινητικότητας. Το οξύμωρο με το νέο ΚΟΚ είναι ότι ενώ τα πατίνια θα επιτρέπεται να αναπτύσσουν ταχύτητες έως 25 χλμ/ώρα, ωστόσο, θα μπορούν να κυκλοφορούν και σε δρόμους που τα υπόλοιπα οχήματα θα αναπτύσσουν διπλάσια ταχύτητα (50 χλμ/ώρα)!
Κυρώσεις στον οδηγό και όχι στο όχημα
Στη φιλοσοφία του νέου ΚΟΚ είναι οι κυρώσεις να αφορούν κυρίως τον οδηγό (χρηματικό πρόστιμο, αφαίρεση άδειας οδήγησης, βαθμοί ποινής στο Σύστημα Ελέγχου Συμπεριφοράς Οδηγών -Σ.Ε.Σ.Ο.) και όχι στο όχημα (αφαίρεση άδειας κυκλοφορίας), καθώς αυτό μπορεί να χρησιμοποιείται από περισσότερους από έναν οδηγούς.
Γίνεται προσπάθεια να υπάρχει αναλογία μεταξύ των κυρώσεων και των παραβιάσεων, που κατατάσσονται ως προς την επικινδυνότητα τους σε:
*Αυτές που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρό ατύχημα, όπως η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη, η υπερβολική ταχύτητα ή η αντικανονική προσπέραση, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και η παραβίαση φωτεινής σηματοδότησης ή κινητού φράγματος προ ισόπεδης σιδηροδρομικής διάβασης.
* Λιγότερο επικίνδυνες παραβάσεις, όπως η παράνομη στάθμευση και οι διοικητικές παραβάσεις και η οδήγηση χωρίς ο οδηγός να φέρει μαζί του τα νόμιμα έγγραφα.
Πάντως, η μεγάλη αλλαγή που φέρνει ο νέος ΚΟΚ, είναι η εισαγωγή της έννοιας της υποτροπής για σοβαρές τροχαίες παραβάσεις, όπου οι ποινές θα λειτουργούν σωρευτικά. Κάθε παράβαση θα καταγράφεται και αν επαναληφθεί, η ποινή θα αυξάνεται σημαντικά – όχι μόνο χρηματικά, αλλά και διοικητικά με αφαίρεση της άδειας οδήγησης και ποινικές διώξεις, ανάλογα με τη σοβαρότητα του ατυχήματος που θα προκαλέσουν.
Το σχέδιο νόμου προβλέπει την ποινικοποίηση μιας σειράς αδικημάτων υψηλής επικινδυνότητας, όπως την οδήγηση με τη χρήση κινητού τηλεφώνου, τη μη παραχώρηση προτεραιότητας σε σιδηροδρομικό όχημα, την παραβίαση του κόκκινου ή του κινητού φράγματος πριν από ισόπεδη σιδηροδρομική διάβαση όπως και τη στάθμευση σε αυτή, την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και την οδήγηση χωρίς δίπλωμα οδήγησης.
Οι κυριότερες παραβάσεις
* Χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση: Την πρώτη φορά θα τιμωρείται με πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση του διπλώματος για 30 ημέρες, τη δεύτερη με πρόστιμο 1000 ευρώ και αφαίρεση διπλώματος για 180 ημέρες και την τρίτη με πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση διπλώματος για ένα έτος. Σε περίπτωση ατυχήματος, προβλέπονται πρόστιμα 350 – 4.000 ευρώ και αφαίρεση διπλώματος για ένα μήνα έως και 8 έτη, ενώ σε περίπτωση βαριάς σωματικής βλάβης προβλέπεται κάθειρξη έως 10 έτη ή έως 20 έτη αν προκλήθηκε θάνατος.
* Παραβίαση του ερυθρού σηματοδότη ή STOP: Διατηρείται το πρόστιμο των 700 ευρώ και το διοικητικό μέτρο της επιτόπου αφαίρεσης της άδειας οδήγησης για 60 ημέρες. Η υποτροπή τιμωρείται με πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση της άδειας για τέσσερα έτη. Την τρίτη φορά, το πρόστιμο φτάνει τις 4.000 ευρώ, ενώ το δίπλωμα θα αφαιρείται για οκτώ έτη. Εάν ο οδηγός προκαλέσει θανατηφόρο δυστύχημα, ο Ποινικός Κώδικας προβλέπει κάθειρξη από 10 έως 20 έτη.
* Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ – ουσιών: Τα πρόστιμα ξεκινούν από 1.000 ευρώ και φτάνουν τις 4.000 ευρώ για τους υπότροπους, ενώ θα συνοδεύονται από αφαίρεση του διπλώματος έως και για 10 έτη! Σε περιπτώσεις σοβαρής μέθης, επιβάλλεται υποχρεωτική ακινητοποίηση και φύλαξη του οχήματος, ενώ ενεργοποιείται και ποινική δίωξη.
* Οδήγηση χωρίς δίπλωμα: Επιβάλλεται πρόστιμο 1.000 ευρώ, αφαίρεση της πινακίδας για ένα μήνα, ενώ προβλέπεται ποινή φυλάκισης έως 2 έτη. Σε περίπτωση υποτροπής, το πρόστιμο ανεβαίνει στα 4.000 ευρώ, ενώ η άδεια οδήγησης αφαιρείται για οκτώ έτη. Σε περίπτωση ατυχήματος ισχύουν οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα για επικίνδυνη οδήγηση.
* Συμμετοχή σε κόντρες ταχύτητας: Το πρόστιμο αυξάνεται από 100 ευρώ σε 2.000 ευρώ, ενώ αφαιρείται επιτόπου και η άδεια οδήγησης για ένα έτος. Τη δεύτερη φορά, το πρόστιμο διπλασιάζεται στις 4.000 ευρώ με αφαίρεση άδειας για 2 έτη. Την τρίτη φορά, το πρόστιμο ανεβαίνει στις 8.000 ευρώ, και το δίπλωμα αφαιρείται για 4 έτη.
* Οδήγηση με ταχύτητα που υπερβαίνει τα 200 χιλιόμετρα την ώρα: Επιβάλλονται διοικητικό πρόστιμο 2.000 ευρώ και επιτόπου αφαίρεση της άδειας οδήγησης για ένα έτος.
* Μη χρήση κράνους: Πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση της άδειας οδήγησης για 30 ημέρες. Στη δεύτερη παράβαση το πρόστιμο ανεβαίνει στα 1.000 ευρώ και το δίπλωμα θα αφαιρείται για 6 μήνες , ενώ στην τρίτη θα επιβάλλεται πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση του διπλώματος για 1 έτος.
* Παράνομη κίνηση σε λεωφορειολωρίδες: Προβλέπεται πρόστιμο 150 ευρώ . Στα ταξί επιτρέπεται μόνον η επιβίβαση – αποβίβαση εντός 30 δευτερολέπτων, χωρίς να παρεμποδίζονται τα λεωφορεία. Ειδικότερα, «η αποβίβαση επιτρέπεται μόνο όπισθεν του λεωφορείου, ώστε να μην παρακωλύεται η απρόσκοπτη κυκλοφορία αυτού».
Στις λεωφορειολωρίδες θα μπορούν να κινούνται τα ηλεκτρικά ταξί (οχήματα μηδενικών ρύπων) με τον ΚΟΚ εδώ να …κλείνει το μάτι στους εισαγωγείς τέτοιων οχημάτων, όπως και τα ειδικά οχήματα μεταφοράς ΑμεΑ (επιβατικά δημόσιας χρήσης ΕΙΔΜΙΣΘ).
Πάντως, σύμφωνα με τα στοιχεία που αφορούν τα οχήματα ηλεκτροκίνησης, ο αριθμός των ηλεκτρικών ταξί που κυκλοφορούν σε όλη την Ελλάδα παραμένει περιορισμένος, παρά τις προσπάθειες προώθησης της ηλεκτροκίνησης μέσω προγραμμάτων επιδότησης. Στην Αττική κυκλοφορούν περίπου 70 έως 75 ηλεκτρικά ταξί, σε σύνολο περίπου 14.000 ταξί, ενώ στο σύνολο της χώρας εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου 100 ηλεκτρικά ταξί.
Η είσοδος στις λεωφορειολωρίδες, λένε οι εκπρόσωποι του κλάδου είναι το «τυρί για να αυξηθεί η πώληση των ηλεκτρικών ταξί», με τους συγκοινωνιολόγους να προσθέτουν ότι «πρόκειται για εργαλειοποίηση των λεωφορειολωρίδων, προκειμένου να αυξηθούν τα ηλεκτρικά ταξί, κάτι που μαρτυρά πώς η πολιτεία αντιμετωπίζει με προχειρότητα το ζήτημα των λεωφορειοδρόμων και της διευκόλυνσης του έργου των αστικών συγκοινωνιών της Αθήνας».
Κάμερες για κλήσεις και στα λεωφορεία
Την ίδια στιγμή, ο νέος ΚΟΚ δίνει τη δυνατότητα τοποθέτησης και χρήσης των τεχνικών μέσων διαπίστωσης παραβάσεων επί οχημάτων έκτακτης ανάγκης και δημόσιας οδικής μαζικής μεταφοράς προσώπων, ενώ επίσης προβλέπεται η διαδικασία βεβαίωσης της παράβασης σε απουσία του οδηγού (π.χ. κάμερες, στάθμευση).
Ως παραβάτης λογίζεται ο ιδιοκτήτης του οχήματος ο οποίος έχει τη δυνατότητα να υποδείξει τον οδηγό. Με τον τρόπο αυτό, όπως επισημαίνεται στην ανάλυση συνεπειών της ρύθμισης, επιλύεται το πρόβλημα αναζήτησης και εντοπισμού του πραγματικού παραβάτη οδηγού. Επίσης, ρυθμίζεται το ζήτημα της βεβαίωσης παράβασης μόνο με βάση τον αριθμό κυκλοφορίας του οχήματος, ενώ επιλύεται το ζήτημα της επιβολής πολλαπλών κυρώσεων σε οδηγούς που είναι ταυτόχρονα και ιδιοκτήτες του οχήματος.
Παράλληλα, ορίζεται η Δ.Ο.Υ. ως αρμόδια υπηρεσία είσπραξης των προστίμων από παραβάσεις που διαπιστώνονται με ειδικές ηλεκτρονικές συσκευές (κάμερες) και η δυνατότητα κατανομής μέρους των εισπραττόμενων προστίμων για τη χρηματοδότηση μέτρων οδικής ασφάλειας.
* Στάθμευση σε θέση-ράμπα ΑμεΑ: Πρόστιμο 150 ευρώ, αφαίρεση άδειας και πινακίδων για 60 ημέρες, απομάκρυνση του οχήματος. Σε περίπτωση υποτροπής το πρόστιμο ανεβαίνει στα 2.000 ευρώ, ενώ το δίπλωμα αφαιρείται για ένα έτος.
*Οδήγηση σε πεζοδρόμους, πλατείες, πεζοδρόμια, νησίδες ασφαλείας: Για την παράβαση της κίνησης σε πλατείες, πεζόδρομους, πεζοδρόμια, νησίδες ασφαλείας και διαχωριστικές νησίδες ή ειδικά ερείσματα, τα οποία και προορίζονται για την κυκλοφορία των πεζών, το πρόστιμο αυξάνεται από τα 100 στα 350 ευρώ. Παράλληλα, επιβάλλεται αφαίρεση άδειας οδήγησης για 70 ημέρες.
* Παραβίαση των κανόνων σε σιδηροδρομικές διαβάσεις: Εάν το όχημα δεν διακόψει την κίνησή του πριν τη διάβαση, το πρόστιμο αυξάνεται από τα 700 στα 1.200 ευρώ, ενώ θα επιβάλλεται και αφαίρεση της άδειας οδήγησης για 60 ημέρες.
Για το ίδιο αδίκημα προβλέπεται και ποινή φυλάκισης από 1 έως 5 έτη, γιατί θεωρείται ότι μπορεί να προκληθεί σοβαρός κίνδυνος για μεγάλο αριθμό ανθρώπων, όσο και για τον ίδιο τον οδηγό και τους συνεπιβάτες.
Επίσης, για την περίπτωση μη διευκόλυνσης κυκλοφορίας του τραμ, το πρόστιμο αυξάνεται από τα 75 στα 150 ευρώ, ενώ στον οδηγό επιβάλλεται και αφαίρεση άδειας οδήγησης για 60 ημέρες.
Για το παράνομο προσπέρασμα τραμ που κινείται, το πρόστιμο παραμένει στα 150 ευρώ και θα επιβάλλεται και αφαίρεση άδειας οδήγησης για 60 ημέρες.
Το νέο πλαίσιο για τα όρια ταχύτητας
* Όρια ταχύτητας: Αλλαγές προβλέπονται και στα όρια ταχύτητας, που μειώνονται για την κυκλοφορία μέσα στην πόλη και αυξάνονται εκτός αστικού ιστού. Ειδικότερα, ο νέος ΚΟΚ προβλέπει για τα όρια ταχύτητας:
– 30 χιλιόμετρα την ώρα για δρόμους μικρού πλάτους, χωρίς νησίδα, για παράδειγμα σε γειτονιές μπροστά από σπίτια ή σχολεία
– 50 χιλιόμετρα την ώρα για βασικούς αστικούς δρόμους με νησίδα και
– 140 χιλιόμετρα την ώρα – όπου αυξάνεται το όριο ταχύτητας – στους αυτοκινητόδρομους, μετά ωστόσο από διαβούλευση και λόγω της μείωσης των θανατηφόρων τροχαίων.
Το «κομφούζιο» με τα πατίνια
Το νέο όριο των 30 χλμ/ώρα σε δρόμους εντός του αστικού ιστού από 1/11/2026, επιδιώκει να ενισχύσει την παρουσία των πατινιών και των άλλων οχημάτων μικροκινητικότητας στους δρόμους της Αθήνας.
Στην Αθήνα, εκτιμάται ότι σήμερα κυκλοφορούν μεταξύ 4.000 και 5.000 ηλεκτρικά πατίνια, τα οποία διατίθενται προς ενοικίαση από διάφορες εταιρείες μικροκινητικότητας. Τα μεγαλύτερα προβλήματα από την κυκλοφορία τους, τα οποία, ωστόσο, δεν αντιμετωπίζει ο προτεινόμενος ΚΟΚ, αφορούν:
– Την άναρχη στάθμευση: Πολλοί χρήστες αφήνουν τα πατίνια σε ακατάλληλα σημεία, όπως πεζοδρόμια, ράμπες ΑμεΑ και οδεύσεις τυφλών, προκαλώντας εμπόδια στην κυκλοφορία των πεζών και ιδιαίτερα των ατόμων με αναπηρία.
– Την ασφάλεια και τις παραβάσεις: Η έλλειψη υποδομών και κανόνων, οδήγησε σε αύξηση των παραβάσεων. Ενδεικτικά, τον Μάρτιο του 2025 καταγράφηκαν 88 παραβάσεις, ενώ τον Απρίλιο ο αριθμός αυτός σχεδόν διπλασιάστηκε, φτάνοντας τις 197.
– Την απουσία υποδομών: Η πρωτεύουσα δεν διαθέτει επαρκείς υποδομές, όπως ειδικές λωρίδες κυκλοφορίας ή σταθμούς στάθμευσης, για την ομαλή ένταξη των πατινιών στο κυκλοφοριακό δίκτυο.
– Την ανεπαρκή αστυνόμευση: Παρόλο που υπάρχουν κανόνες για τη χρήση των πατινιών, η εφαρμογή τους είναι περιορισμένη λόγω έλλειψης επαρκούς αστυνόμευσης.