Σε μια πόλη όπου σχεδόν κάθε σπιθαμή γης φέρει σημάδια ιστορικής μνήμης και κάθε γωνιά διεκδικεί τον χαρακτήρα της, ο Παναθηναϊκός εγκαταλείπει το γήπεδο της Λεωφόρου. Όχι από επιλογή καρδιάς, αλλά από ανάγκη. Χώρου, χρήματος, στρατηγικής, πολιτικής. Κάποια στιγμή αναμένεται ο σύλλογος να περάσει το κατώφλι του Βοτανικού, μιας περιοχής μέχρι πρότινος ξεχασμένης, τώρα βαφτισμένης ως «ζώνης αστικής ανάπτυξης».
Πόσο παράδοξο ακούγεται… Νέο γήπεδο, σύγχρονες εγκαταστάσεις, αλλά στην Παναθηναϊκή ψυχή όλο αυτό μοιάζει περισσότερο με μετατόπιση. Και όπως συμβαίνει σε κάθε μετατόπιση, το “καραβάνι” των καημών σέρνει και κόστη που δεν είναι μόνο οικονομικά.
Οι άλλοι μένουν και ο Παναθηναϊκός… φεύγει
Την ώρα που η ΑΕΚ αγκαλιάζει ξανά τη Νέα Φιλαδέλφεια και γεύεται τους καρπούς της επιστροφής στη φυσική της έδρα. Την ώρα που ο ΠΑΟΚ οραματίζεται περισσότερο από ποτέ τη ριζική ανανέωση της Τούμπας μετά την αιφνιδιαστική “είσοδο” του κροίσου Τέλη Μυστακίδη, ο Παναθηναϊκός διασχίζει με βαριά καρδιά την Αθήνα για να εγκατασταθεί αλλού. Όχι εκεί όπου έμαθε να ζει, να κερδίζει και να χάνει, αλλά σε μια έκταση που μέχρι χθες (και σήμερα και για λίγα χρόνια ακόμα) ήταν/είναι βιομηχανικός σωρός και ξάφνου παρουσιάζεται σαν «γη της επαγγελίας».
Ο Ολυμπιακός συνεχίζει να παίζει στην παραδοσιακή του έδρα και το χαίρεται, το απολαμβάνει, το δικαιούται. Ο Παναθηναϊκός, αντίθετα, μετατρέπεται σε αστικό “πρόσφυγα” και γίνεται μέρος ενός φιλόδοξου, αλλά αμφιλεγόμενου “πειράματος” στα σύνορα του Δήμου Αθηναίων. Και κάπου εδώ, η απόσταση από τη Λεωφόρο ως τον Βοτανικό —6,2 χιλιόμετρα— αρχίζει να μοιάζει ατελείωτη στη μέτρηση του συναισθήματος.
Ένας “πικρός” συμβιβασμός
Σε αυτή την περίπτωση, δεν έχουμε να κάνουμε με μια ιστορική αποκατάσταση, αλλά με έναν στρατηγικό συμβιβασμό. Η συμφωνία ήταν απλή, σχεδόν ωμή: πάρτε γήπεδο, δώστε τη Λεωφόρο. Πάρτε εγκαταστάσεις, παραχωρήστε έδαφος. Μια συμφωνία με πολλαπλές αναγνώσεις και πολλές σιωπές. Και πιθανότατα ακόμα περισσότερες ενοχές. Και ερωτήματα. Άραγε, πώς ένας ιστορικός σύλλογος θα δημιουργήσει δεσμούς με μια γειτονιά που ποτέ δεν υπήρξε δική του;
Μια «έδρα» που δεν έχει μνήμη
Ο Βοτανικός μπορεί σε μια πενταετία να πρασινίσει από πάρκα και οι σκοτεινοί και ακάθαρτοι δρόμοι του να φωτιστούν από προβολείς, αλλά αυτό δεν τον καθιστά αυτόματα «έδρα». Μπορεί να γίνει ένας νέος κόμβος για την Αθήνα και η πρωτεύουσα να αποκτήσει ένα νέο σημείο αναφοράς για τις επόμενες γενιές, κάτι σαν το “Ελληνικό pt.2”, αλλά πόση Παναθηναϊκή ψυχή χωράει στο μπετό που ήδη κυλάει στο χώμα; Το γήπεδο προχωρά, αλλά το Παναθηναϊκό συναίσθημα μοιάζει να τρέχει πίσω του λαχανιασμένο, αν όχι φοβισμένο.
Η απώλεια ενός τοπόσημου
Η αποχώρηση του Παναθηναϊκού από τη Λεωφόρο δεν θα είναι απλώς μια μετάβαση στην “επόμενη ημέρα”. Θα σημάνει την απώλεια ενός τοπόσημου για το σύλλογο. Και, για να είμαστε ειλικρινείς, σε αυτή την περίπτωση οι διοικήσεις ΠΑΕ και Ερασιτέχνη, δείχνουν περισσότερο να ακολουθούν τη λογική της αγοράς παρά τη λογική της ιστορίας. Γιατί ο Παναθηναϊκός έγινε το βασικό κεφάλαιο ενός πολεοδομικού αφηγήματος, αλλά με τους όρους των άλλων.
Το στοίχημα της επόμενης ημέρας
Το ερώτημα παραμένει, ακόμα και τώρα που φαίνεται ότι όλα έχουν δρομολογηθεί: όταν οι μεγάλοι αντίπαλοι του Παναθηναϊκού εδραιώνονται πιο βαθιά στις ρίζες τους και διατηρούν το “δέσιμο” με τις περιοχές τους, είναι σωστή η απόφαση να φυτέψεις το νέο σου μέλλον αλλού; Ή, ακόμα χειρότερα, να στο φυτέψουν άλλοι;
Ο Βοτανικός μπορεί και να γίνει έδρα. Αλλά θα χρειαστεί κάτι παραπάνω από αρχιτεκτονικά σχέδια και χορταστικές υποσχέσεις. Θα χρειαστεί αυθεντική σύνδεση με τον κόσμο, προσπάθεια, χρόνος και πιθανώς μια πραγματική αναμέτρηση με την “πικρή” αλήθεια: Ο Παναθηναϊκός δεν μετακομίζει για να κυνηγήσει το όνειρο. Μετακομίζει γιατί δεν του δόθηκε άλλη επιλογή.