Πενήντα έξι χρόνια έχουν περάσει από την εξέγερση του StoneWall Inn. στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης, όταν τις πρώτες πρωινές ώρες της 28ης Ιουνίου 1969 ξέσπασαν διαδηλώσεις ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων κατά της αυξημένης αστυνομικής καταστολής των σεξουαλικών μειονοτήτων. Μπορεί να μην ήταν η εξέγερση αυτή η πρώτη αντίδραση στη θεσμική ομοφοβία των ΗΠΑ, αποτελεί όμως σημείο καμπής για το ΛΟΑΤΚΙ+ απελευθερωτικό κίνημα παγκοσμίως. Πλέον για λόγους μνήμης αυτών των γεγονότων, ο μήνας Ιούνιος γιορτάζεται ως Μήνας Υπερηφάνειας, υπενθυμίζοντας τη συνεισφορά της γκέι, λεσβιακής, αμφιφυλοφιλικής, τρανς και κουίρ κουλτούρας. Το Φεστιβάλ Υπερηφάνειας της Αθήνας γιορτάζει φέτος 25 χρόνια παρουσίας με σπονδυλωτές εκδηλώσεις καθόλη τη διάρκεια του μήνα και με τη μεγάλη Πορεία Υπερηφάνειας να διεξάγεται στις 14 Ιουνίου.
Σε λίγες ημέρες φωτογραφίες από την πολύχρωμη πορεία θα γεμίσουν τα κοινωνικά δίκτυα και μαζί σχόλια που θα διερωτώνται «Σε τι χρειάζονται τα Pride σήμερα». Σε αυτό το πλαίσιο, την απάντηση σε αυτό το ερώτημα δίνουν γλαφυρά τα δεδομένα.
Παρόλο που σε πολλές χώρες σημειώνεται διαρκής πρόοδος στο πεδίο των ΛΟΑΤΚΙ δικαιωμάτων και ελευθεριών, τον τελευταίο χρόνο σημειώθηκε ριζική οπισθοδρόμηση σε πολλά σημεία του πλανήτη – και στη Δύση –, ενώ συγχρόνως η βία εξακολουθεί να αποτελεί καθημερινότητα για πολλά μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του FBI (2024), τα περιστατικά βίας εξαιτίας του σεξουαλικού προσανατολισμού του θύματος στις ΗΠΑ αυξήθηκαν σε 2.402 από 1.947 την προηγούμενη χρονιά. Μια αύξηση που κλιμακώνεται κάθε χρόνο, όπως μαρτυρούν οι πιο πρόσφατες έρευνες του ομοσπονδιακού γραφείου ερευνών των ΗΠΑ.
Οπισθεν ολοταχώς
Τα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα τέθηκαν υπό νομοθετική ή και βίαιη αμφισβήτηση σε πολλές χώρες.
Στην Ουγγαρία: Ακολουθώντας τον νόμο του 2021 που απαγορεύει την «απεικόνιση» και την «προώθηση» ΛΟΑΤΚΙ περιεχομένου στα σχολεία της χώρας, νόμο που οδήγησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να κινηθεί νομικά κατά της Ουγγαρίας στο Δικαστήριο της ΕΕ, το κοινοβούλιο πέρασε στις 18 Μαρτίου έναν νόμο που εκ των πραγμάτων απαγορεύει τα Pride. Ο νόμος δίνει επίσης τη δυνατότητα χρήσης τεχνολογιών ελέγχου προσώπων, ώστε να ταυτοποιούνται οι διοργανωτές και οι συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις αυτές και να τους αποδίδονται τα πρόστιμα που προβλέπονται.
Στη Γεωργία: Νομοσχέδιο για την «προπαγάνδα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων» ψηφίστηκε στις 17 Σεπτεμβρίου, επιδιώκοντας να απαγορεύσει την επιβεβαιωτική φροντίδα φύλου, το λεγόμενο δηλαδή «gender affirming care» (μια σειρά κοινωνικών, ψυχολογικών, συμπεριφορικών και ιατρικών παρεμβάσεων «που έχουν σχεδιαστεί για να υποστηρίζουν και να επιβεβαιώνουν την ταυτότητα φύλου ενός ατόμου» όταν αυτή έρχεται σε αντίθεση με το φύλο που του αποδόθηκε κατά τη γέννηση), το δικαίωμα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στην υιοθεσία και ακυρώνει τους γάμους ομοφυλοφίλων που τελούνται σε γεωργιανό έδαφος, δίνοντας επίσης τη δυνατότητα να απαγορευτούν οι σημαίες και οι εκδηλώσεις Υπερηφάνειας.
Στην Αργεντινή: Η κυβέρνηση του ακροδεξιού Χαβιέρ Μιλέι έκλεισε τις κρατικές δομές για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, διέκοψε προγράμματα υποστήριξης τρανς ατόμων, επιτέθηκε στη χρήση ουδέτερης ως προς το φύλο γλώσσας από τη Δημόσια Διοίκηση, ενώ ο ίδιος συνέκρινε πριν από μήνες την ομοφυλοφιλία με την παιδοφιλία.
Στη Βουλγαρία: Ακολουθώντας τα βήματα της Ρωσίας, η Βουλγαρία πέρασε νόμο που απαγορεύει τη «ΛΟΑΤΚΙ+ προπαγάνδα».
Στις ΗΠΑ: Σε τουλάχιστον 25 Πολιτείες εισήχθησαν προς συζήτηση ή τέθηκαν σε εφαρμογή νομοσχέδια που περιορίζουν ή απαγορεύουν την επιβεβαιωτική φροντίδα φύλου για τρανς ανήλικα άτομα. Σε αρκετές περιπτώσεις, γονείς που υποστηρίζουν τα παιδιά τους απειλούνται με αφαίρεση της επιμέλειας, ενώ επαγγελματίες υγείας που παρέχουν σχετική φροντίδα βρίσκονται υπό δίωξη, σύμφωνα με το Human Rights Watch. Παράλληλα, απαγορεύσεις στη συμμετοχή τρανς αθλητριών σε σχολικούς αγώνες, λογοκρισία σε βιβλία με ΛΟΑΤΚΙ περιεχόμενο και απαγόρευση της σημαίας Pride σε σχολεία και δημόσια κτίρια συμπληρώνουν το παζλ.
Στη Ρωσία: Η Ρωσία εξακολουθεί να αποτελεί την πλέον επικίνδυνη χώρα για τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα στην Ευρώπη. Πέρυσι το Ανώτατο Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση που χαρακτήριζε τις ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεις «εξτρεμιστικές», εξισώνοντάς τες με τρομοκρατικές και ανοίγοντας τον δρόμο για μαζικές συλλήψεις, απαγορεύσεις συμβόλων και διώξεις τρανς ατόμων.
Ολα αυτά δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά αλλά εκφάνσεις μιας γενικότερης κοινωνικής μετατόπισης και δικαιωματικής οπισθοδρόμησης. Οταν όλα όσα θεωρούσαμε λυμένα και κεκτημένα απειλούνται ξανά, δεν χρειάζονται άραγε τα Pride;