Ριζική αναμόρφωση του συστήματος κυκλοφορίας στο κέντρο της Αθήνας, κατάργηση του σημερινού Δακτυλίου και ηλεκτρονικά «διόδια κίνησης» σε κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας είναι μερικά από τα νέα μέτρα που συζητούνται ήδη στο παρασκήνιο για την αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού προβλήματος.
Παρότι η κυβέρνηση και τα συναρμόδια υπουργεία τηρούν σιγήν ιχθύος για τα διάφορα σενάρια που επεξεργάζονται συγκοινωνιολόγοι, πολεοδόμοι και χωροτάκτες σε σχέση με το μέγα πρόβλημα του κυκλοφοριακού και το μέλλον της Αθήνας, οι πρώτες ανεπίσημες διαρροές μιλούν για μέτρα-σοκ!
Συγκεκριμένα, ορισμένοι συγκοινωνιολόγοι θεωρούν ότι ήρθε ο καιρός να εφαρμοστεί στην Αθήνα το «μοντέλο του Λονδίνου», το οποίο θα προβλέπει την εισαγωγή ενός νέου συστήματος διαχείρισης της κυκλοφορίας, που θα βασίζεται στην εφαρμογή των «ημερήσιων τελών συμφόρησης», στην αναμόρφωση του Δακτυλίου και στην ενίσχυση των δημόσιων συγκοινωνιών.
Πάντως, δεν είναι η πρώτη φορά που συζητείται η κατάργηση του Δακτυλίου με τη σημερινή του μορφή, ωστόσο, εδώ και πολλά χρόνια η επιστημονική κοινότητα δεν έχει καταφέρει να καταλήξει στο νέο πλαίσιο των μέτρων που θα τον αντικαταστήσει.
Μια από τις προτάσεις-σοκ για τα δεδομένα της Αθήνας, που φαίνεται να κερδίζει έδαφος στις τάξεις των συγκοινωνιολόγων και των αρμόδιων Αρχών, είναι η θέσπιση των «ημερήσιων τελών κυκλοφορίας», των αποκαλούμενων και «διοδίων κίνησης», που θα επιβάλλονται αποκλειστικά τις ώρες αιχμής και μόνο σε συγκεκριμένους – επιβαρυμένους οδικούς άξονες.
Πρόκειται, όπως λένε οι γνωρίζοντες, για ένα «χαράτσι κίνησης», που ως μέτρο θεωρείται εξαιρετικά ριζοσπαστικό για τα ελληνικά δεδομένα. Σύμφωνα με το μέτρο αυτό, όποιος οδηγός θα επιθυμεί να χρησιμοποιήσει – διασχίσει δρόμους όπως π.χ. οι λεωφόροι Κηφισίας, Συγγρού, Αλεξάνδρας, Κατεχάκη, Μεσογείων κ.λπ. κατά τις ώρες 07.00-10.00 και 16.00-19.00, θα πρέπει να πληρώνει αντίτιμο-διόδια.
Ο στόχος είναι να αποθαρρυνθεί η αλόγιστη χρήση του ΙΧ και να αποσυμφορηθούν οι πιο «φορτωμένες» λεωφόροι, παραχωρώντας προτεραιότητα στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στους τακτικούς χρήστες τους, καθώς και σε όσους έχουν πραγματική ανάγκη μετακίνησης όπως εργαζόμενοι, επαγγελματίες και έκτακτα περιστατικά.
Το μέτρο υιοθετεί πρακτικές από τα συστήματα που εφαρμόζονται εδώ και χρόνια στο Λονδίνο (congestion charge) και τη Σιγκαπούρη (ERP), όπου οι οδηγοί πληρώνουν «διόδια» ανάλογα με την ώρα και τη «ζώνη των δρόμων» στους οποίους κινούνται. Στην περίπτωση της Αθήνας, το ποσό που θα μπορούσε να πληρώνει κάποιος οδηγός για να κινηθεί κατά τις προαναφερόμενες ώρες αιχμής σε πολυσύχναστους δρόμους θα μπορούσε (με βάση τις συζητήσεις) να κυμαίνεται μεταξύ 2 και 5 ευρώ ανά διέλευση, με απαλλαγές για οχήματα όπως ηλεκτρικά, ΑμεΑ, επαγγελματικά και πρώτης ανάγκης.
Η είσπραξη του «χαρατσιού κίνησης» θα γίνεται ψηφιακά, μέσω των ειδικών καμερών καταγραφής της κυκλοφορίας, που θα έχουν τη δυνατότητα να καταγράφουν και τους αριθμούς κυκλοφορίας των χρηστών, όπου θα χρεώνεται το τέλος διοδίου. Ανεπίσημα, γίνονται ήδη συζητήσεις για πιλοτική εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου στις λεωφόρους Κηφισίας και Κατεχάκη από το 2026, υπό την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει σχετική νομοθετική πρόβλεψη και θα εξασφαλιστεί χρηματοδότηση.
Πάντως, σε κάθε περίπτωση, αυτό που προβληματίζει τους ειδικούς είναι «εάν η Αθήνα είναι έτοιμη να δεχτεί μιας τέτοιας έκτασης και μορφής περιορισμού του ΙΧ στις καθημερινές μετακινήσεις». Από την άλλη, ορισμένοι συγκοινωνιολόγοι επιμένουν ότι «εδώ που έχει φτάσει η κατάσταση σε σχέση με το κυκλοφοριακό, αν δεν μειωθεί η χρήση των ΙΧ στις ώρες αιχμής, η πόλη δεν θα ανασάνει ποτέ».
Οι ειδικοί προτείνουν την αντικατάσταση του Δακτυλίου με έναν «Πράσινο Δακτύλιο», ο οποίος θα λαμβάνει υπόψη περιβαλλοντικά και κυκλοφοριακά κριτήρια. Ο νέος «Πράσινος Δακτύλιος» θα μπορούσε να επιτρέπει την είσοδο στο κέντρο μόνο σε οχήματα που πληρούν συγκεκριμένα πρότυπα εκπομπών ή με την καταβολή αντιτίμου.
Ενίσχυση των δημόσιων συγκοινωνιών
Στο μέτωπο των δημόσιων συγκοινωνιών τα τελευταία τέσσερα χρόνια γίνονται σημαντικά βήματα που περιλαμβάνουν την αντικατάσταση του στόλου των παλαιών λεωφορείων και τρόλεϊ και τη βελτίωση της κατάστασης στα μέσα σταθερής τροχιάς. Οπως, εξηγούν οι συγκοινωνιολόγοι, μόνον η αύξηση της συχνότητας των δρομολογίων του μετρό (διέλευση κάθε 3 λεπτά) θα μπορούσε να εξυπηρετεί έως και 20.000 επιπλέον επιβάτες ανά ώρα!
Επίσης, στον νέο κυκλοφοριακό χάρτη της Αθήνας ξεχωριστό κεφάλαιο έχουν τα μεγάλα έργα υποδομής, όπως οι επεκτάσεις της Αττικής Οδού.