Στριμωγμένος ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν – Οι επικρατέστεροι να τον διαδεχθούν
Αδιαμφισβήτητος ηγέτης του Ιράν από το 1989 ο αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ έχει αντέξει δεκαετίες διεθνών κυρώσεων, σχεδόν αδιάκοπων περιφερειακών εντάσεων και κινημάτων διαμαρτυρίας που κατέστειλε ανελέητα για να διατηρήσει τον σιδερένιο κλοιό του στην Ισλαμική Δημοκρατία.
ΛΕΠΤΟ ΠΡΟΣ ΛΕΠΤΟ ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Οι άνευ προηγουμένου επιθέσεις του Ισραήλ σε πυρηνικούς, στρατιωτικούς στόχους και υποδομές του Ιράν σηματοδοτούν μακράν την πιο σοβαρή κρίση που έχει βιώσει μέχρι σήμερα ο 86χρονος Χαμενεΐ, απειλώντας τόσο το καθεστώς των μουλάδων, του οποίου ηγείται τα τελευταία 36 χρόνια όσο και την ίδια του την επιβίωση.
Από τα χαράματα της περασμένης Παρασκευής το Ισραήλ έχει αποκεφαλίσει την κορυφαία στρατιωτική ηγεσία του Ιράν, έχει πλήξει επανειλημμένα τις βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του και έχει σκοτώσει πολλούς από τους στενότερους συνεργάτες του Χαμενεΐ. Έχει επίσης βομβαρδίσει στόχους του μηχανισμού ασφαλείας και βασικές ενεργειακές υποδομές, πυροδοτώντας μια έξοδο των κατοίκων της πρωτεύουσας.
Και μολονότι το Ιράν έχει απαντήσει με θανατηφόρα πλήγματα σε ισραηλινές πόλεις, η αναντιστοιχία στην ισχύ πυρός έχει αφήσει την Τεχεράνη στο έλεος της ισραηλινής αεροπορίας, αντιμέτωπη με την πιθανότητα μιας αμερικανικής επέμβασης και χωρίς σημαντικούς συμμάχους.
Οι μνήμες του πολέμου Ιράν-Ιράκ
Πολλοί Ιρανοί νιώθουν ότι έχουν ξαναδεί το έργο αυτό. Η Ισλαμική Δημοκρατία είχε μόλις κλείσει έναν χρόνο στην εξουσία το 1980 όταν σύρθηκε σε έναν οκταετή πόλεμο με το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν, ο οποίος απολάμβανε την εποχή εκείνη της υποστήριξης των περισσότερων δυτικών και περιφερειακών δυνάμεων.
Οι μνήμες από τον αιματηρό αυτό πόλεμο έπεισαν τον Χαμενεΐ να δημιουργήσει έναν συνασπισμό πληρεξουσίων στη Μέση Ανατολή, που θα λειτουργούσε ως προωθημένη άμυνα του Ιράν. Ταυτόχρονα η Τεχεράνη έσπευσε να ενισχύσει σε τέτοιο βαθμό το οπλοστάσιό της σε πυραύλους και τα τελευταία χρόνια σε drones, που επέτρεψε στον σκληροπυρηνικό ανώτατο ηγέτη της να εμμένει στη συγκρουσιακή του ρητορική με τις ΗΠΑ και να προβάλλει μια εικόνα αντίπαλου δέους στο Ισραήλ, κρατώντας τον πόλεμο μακριά από τα σύνορα του Ιράν και δίνοντας στο καθεστώς το ελεύθερο να καταστέλλει τους αντιφρονούντες.
Το ξεδόντιασμα των πληρεξουσίων της Τεχεράνης
Αλλά μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023 στο Ισραήλ, ο Χαμενεΐ παρακολουθεί ανίσχυρος τους βασικούς συμμάχους του, τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, τη Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, τους Χούθι στην Υεμένη και τον Μπασάρ αλ-Άσαντ στη Συρία, να αποδυναμώνονται και να ανατρέπονται ο ένας μετά τον άλλον.
Η κατάρρευση του «Άξονα της Αντίστασης» του Ιράν απογύμνωσε κατ’ ουσίαν το καθεστώς του Χαμενεΐ από τις εξωτερικές του άμυνες, επιτρέποντας στο Ισραήλ να επιτεθεί στην Τεχεράνη. Η αεράμυνα του Ιράν είχε δεχθεί τα πρώτα πλήγματα τον περασμένο Οκτώβριο και με τα ισραηλινά αεροσκάφη να ελέγχουν πλέον τον ιρανικό εναέριο χώρο και να στοχοθετούν εκτοξευτές πυραύλων, δεν είναι σαφές για πόσο καιρό ακόμη το έτερο βασικό αποτρεπτικό μέσο της Ισλαμικής Δημοκρατίας – το πυραυλικό της οπλοοστάσιο – θα μπορέσει να συνεχίσει τα πλήγματα.
Ο Χαμενεΐ αντιμέτωπος με αυξημένο κίνδυνο στρατηγικών λαθών
Έχοντας χάσει τους σημαντικότερους έμπιστους συμβούλους και διοικητές του – όπως τον επικεφαλής των Φρουρών της Επανάστασης Χοσεΐν Σαλαμί, τον επικεφαλής του προγράμματος βαλλιστικών πυραύλων της χώρας, Αμίρ Αλί Χατζιζαντέχ και τον αρχηγό των μυστικών του υπηρεσιών, Μοχάμαντ Καζεμί, ο Χαμενεΐ εμφανίζεται τώρα ολοένα και πιο απομονωμένος, αντιμέτωπος με ένα σημαντικό στρατηγικό κενό, όπως αναφέρει το Reuters επικαλούμενο πέντε πηγές που έχουν γνώση των διεργασιών στον στενό κύκλο του ανώτατου ηγέτη του Ιράν.
«Ο κίνδυνος σοβαρών λαθών αναφορικά με θέματα που αφορούν στην άμυνα και την εσωτερική σταθερότητα του Ιράν είναι εξαιρετικά μεγάλος», δήλωσε στο πρακτορείο άτομο που μετέχει τακτικά σε συναντήσεις με τον Χαμενεΐ.
«Δεν πρόκειται να τον τον σκοτώσουμε, τουλάχιστον όχι προς το παρόν»
Η εξόντωση αρκετών από τους κορυφαίους συνεργάτες δείχνει πόσο βαθιά κατάφερε το Ισραήλ να διεισδύσει στις άμυνες και τις υπηρεσίες πληροφοριών του Ιράν, ενώ ήγειρε το ερώτημα κατά πόσον ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου θα μπορούσε να διατάξει μια επίθεση κατά του ίδιου του Χαμενεΐ. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός σε δηλώσεις του στο ABC News τη Δευτέρα ούτε διέψευσε, αλλά ούτε και επιβεβαίωσε αναφορές αμερικανικών ΜΜΕ ότι ο Ντόναλντ Τραμπ απέρριψε ισραηλινό σχέδιο δολοφονίας του Χαμενεΐ.
Ο τελευταίος έχει να βγει από το Ιράν αφότου ανέλαβε τα καθήκοντα του ανώτατου ηγέτη και το τελευταίο ταξίδι του στο εξωτερικό το έκανε το 1989 στη Βόρεια Κορέα. Οι μετακινήσεις του καλύπτονται με απόλυτη μυστικότητα, αλλά την Τρίτη ο Τραμπ υποστήριξε ότι οι ΗΠΑ γνωρίζουν το κρησφύγετο του Χαμενεΐ, αν και δεν θέλουν να τον εξοντώσουν «προς το παρόν».
«Ξέρουμε ακριβώς πού κρύβεται ο αποκαλούμενος ”Ανώτατος Ηγέτης”. Είναι εύκολος στόχος, αλλά είναι ασφαλής εκεί. Δεν πρόκειται να τον εξουδετερώσουμε (να τον σκοτώσουμε!), τουλάχιστον όχι προς το παρόν», έγραψε ο πρόεδρος των ΗΠΑ σε ανάρτησή του στο Truth Social.
Αλλαγή καθεστώτος
Και μόνον το γεγονός ότι συζητείται το ενδεχόμενο εξόντωσης του Χαμενεΐ δείχνει σε ποιο βαθμό έχει αλλάξει το Ισραήλ το χάρτη των συσχετισμών στη Μέση Ανατολή με τη σιωπηλή υποστήριξη της κυβέρνησης Τραμπ.
Ο Νετανιάχου είπε τη Δευτέρα στο Fox News ότι «η αλλαγή καθεστώτος» θα μπορούσε να είναι το αποτέλεσμα των ισραηλινών βομβαρδισμών στο Ιράν, αλλά αυτό εναπόκειται στους ίδιους τους Ιρανούς.
Όπως ανέφερε σε άρθρο του στη γαλλική εφημερίδα Le Monde ο ειδικός σε θέματα που αφορούν στο Ιράν, Φαρίντ Βαχίντ, «το ρήγμα μεταξύ του λαού του Ιράν και του καθεστώτος έχει γίνει τόσο βαθύ», ώστε η Ισλαμική Δημοκρατία δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στο πατριωτικό συναίσθημα για να εξασφαλίσει υποστήριξη από τον πληθυσμό. Ωστόσο, η ιρανική αντιπολίτευση, τόσο στο εσωτερικό όσο και στην εξορία, παραμένει διχασμένη, και ενώ τα ιρανικά τηλεοπτικά κανάλια με έδρα το εξωτερικό έχουν μεταδώσει εικόνες ομάδων που φωνάζουν συνθήματα κατά του Χαμενεΐ, δεν έχουν αναφερθεί μαζικές διαμαρτυρίες.
«Η ιδέα ότι αυτό θα καταλήξει σε μια λαϊκή εξέγερση που θα αλλάξει το καθεστώς ή θα δώσει εξουσία σε κάποιον στην ιρανική αντιπολίτευση στο εξωτερικό δεν έχει καμία βάση στην πραγματικότητα», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο ανώτερος ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης και ειδικός σε θέματα που αφορούν στο Ιράν, Αράς Αζίζι.
Παρατηρητές λένε ότι μια πιθανότερη έκβαση θα ήταν να επιδιώξουν στοιχεία εντός του καθεστώτος να αποσπάσουν τον έλεγχο από τον ηλικιωμένο ανώτατο ηγέτη του Ιράν. «Ο Χαμενεΐ βρίσκεται στο λυκόφως της διακυβέρνησής του, στην ηλικία των 86 ετών, και ήδη μεγάλο μέρος της καθημερινής διοίκησης του καθεστώτος δεν εξαρτάται από αυτόν αλλά από διάφορες παρατάξεις που αγωνίζονται για το μέλλον», δήλωσε ο Αζίζι. «Αυτή η διαδικασία ήταν ήδη σε εξέλιξη και ο τρέχων πόλεμος ήλθε να την επιταχύνει».
Ποιος θα διαδεχθεί τον Χαμενεΐ, αν τον σκοτώσει το Ισραήλ; Οι επικρατέστεροι
Μεταξύ των πιθανών διαδόχων του Χαμενεΐ σε περίπτωση εξόντωσής του από το Ισραήλ, φαβορί θεωρείται ο δεύτερος γιος του, Μοτζτάμπα.
Γεννημένος το 1969 ο Μοτζτάμπα Χαμενεΐ έχει βαθείς δεσμούς με τους Φρουρούς της Επανάστασης και το κατεστημένο των μουλάδων. Είχε υπηρετήσει στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας στην τελική φάση του πολέμου Ιράν – Ιράκ και μολονότι φέρει μεσαίο κληρικό αξίωμα, παρασκηνιακά ασκεί ισχυρή επιρροή.
Μεταξύ των ονομάτων που ακούγονται και εκείνο του Αλιρεζά Αραφί, που διαθέτει ισχυρά διαπιστευτήρια στη δομή εξουσίας του Ιράν.
Έμπιστος συνεργάτης του Χαμενεΐ ο Αραφί κατέχει διάφορα κρίσιμα πόστα, όπως εκείνου του αντιπροέδρου της Συνέλευσης των Ειδικών, ενώ είναι μέλος του Συμβουλίου των Φρουρών και επικεφαλής ιμάμης των προσευχών της Παρασκευής -ιερής μέρας των μουσουλμάνων – στην ιερή για τους σιίτες πόλη της Κόμ.
Έτερος υποψήφιος διάδοχος του Χαμενεΐ είναι ο Αλί Ασγκάρ Χεζαζί, επικεφαλής των υποθέσεων πολιτικής ασφάλειας του γραφείου του Ανώτατου Ηγέτη του Ιράν. Γνωστός για την παρασκηνιακή επιρροή που ασκεί ο Χεζαζί έχει εμπλακεί εδώ και καιρό στον μηχανισμό πληροφοριών του καθεστώτος και παίζει σημαντικό ρόλο στη λήψη στρατηγικών αποφάσεων.
Διεθνή ΜΜΕ περιλαμβάνουν στη λίστα των δελφίνων και τον Γκολάμ Χοσεΐν Μοχσενί Ετζεΐ, πρώην υπουργό Πληροφοριών του Ιράν επί Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, τον Μοχαμάντ Γκολπαγεγκανί, επικεφαλής επί δεκαετίες του γραφείου του Χαμενεΐ, τους πρώην υπουργούς Εξωτερικών του Ιράν, Αλί Ακμπάρ Βελαγιατί και Καμάλ Χαραζί και τον πρώην πρόεδρο της Βουλής, Αλί Λαριτζανί.
Πηγή: iefimerida.gr
Το άρθρο Στριμωγμένος ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν εμφανίστηκε πρώτα στο Cyprus Times.