Το Κρατικό Αρχείο διέσωσε αρχεία 20 χιλιομέτρων μήκους ραφιών – Τι λέει ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως Μάριος Χαρτσιώτης
Κατά τη διάρκεια των 47 χρόνων λειτουργίας του, το Κρατικό Αρχείο έχει διασώσει αρχεία μήκους περίπου 20 χιλιομέτρων μήκους ραφιών, τόσο από τον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα όσο και από ιδιωτικές συλλογές, ανέφερε ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως Μάριος Χαρτσιώτης.
Ο Υπουργός μιλούσε στο 4ο Επιστημονικό Συνέδριο του Κρατικού Αρχείου, με θέμα «Αρχειακές Πηγές για τον αγώνα της ΕΟΚΑ», που διεξάγεται με αφορμή την Παγκόσμια Εβδομάδα Αρχείων και την επέτειο των 70 χρόνων από την έναρξη του ένδοξου εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ (1955-1959).
Ευελπιστούμε, πρόσθεσε, ότι σύντομα θα εξευρεθούν οι απαραίτητοι πόροι στον προϋπολογισμό, ώστε με την ανέγερση του νέου κτηρίου του Ενιαίου Αρχειοφυλάκιου, Κτηρίου Διοίκησης και Εργαστηρίων του Κρατικού Αρχείου να μπορέσουμε να προσφέρουμε ακόμα καλύτερες διευκολύνσεις στους ερευνητές, τόσο από άποψη γραφειακού χώρου όσο και εξοπλισμού.
Στην ομιλία του, ο Υπουργός είπε ότι η εβδομάδα που διανύουμε, από τις 9 έως τις 15 Ιουνίου, έχει αφιερωθεί από το Διεθνές Συμβούλιο Αρχείων (International Council on Archives) στα αρχεία, καθώς ήδη από το 1948 έχει καθιερωθεί η 9η Ιουνίου ως η Παγκόσμια Ημέρα Αρχείων, τιμώντας την ημέρα ίδρυσης του εν λόγω Συμβουλίου από την UNESCO.
Πέραν τούτου, όμως, πρόσθεσε, εφέτος συμπληρώνονται 70 χρόνια από την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ. Σε αυτό το πλαίσιο, είπε, ως φετινός κύριος στόχος του 4ου Επιστημονικού Συνέδριου του Κρατικού Αρχείου έχει τεθεί η παρουσίαση πρωτότυπων αρχειακών πηγών σχετικά με τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1955-1959.
Ανέφερε ότι τα αρχεία αποτελούν καταγραφή και διαφύλαξη της μνήμης και της ιστορίας, προσφέροντας στο κοινωνικό σύνολο μοναδικά τεκμήρια της πολιτιστικής του κληρονομιάς και η διατήρηση και αξιοποίησή τους είναι θεμέλιος λίθος για την ιστορική έρευνα, συμβάλλοντας στην επιστημονική κατανόηση και ερμηνεία των γεγονότων. Παράλληλα, τα αρχεία ενισχύουν τη συλλογική μνήμη και την εθνική συνείδηση, βοηθώντας στην αντιμετώπιση σύγχρονων προκλήσεων που γίνονται ολοένα και πιο σύνθετες.
Το Κρατικό Αρχείο, είπε, το μεγαλύτερο αρχειακό ίδρυμα του τόπου μας, έχει αναλάβει τα τελευταία χρόνια την πρωτοβουλία και έχει πλέον καθιερώσει τη διοργάνωση επιστημονικών συνεδρίων αφιερωμένων στα αρχεία, στοχεύοντας στην προώθηση και καλλιέργεια αρχειακής συνείδησης τόσο στον δημόσιο τομέα όσο και στην ευρύτερη κοινωνία.
Τόνισε την “ανεκτίμητη αξία” των αρχείων για την κατανόηση του ηρωικού αγώνα του 1955-1959. Μέσα από προσωπικά έγγραφα, φακέλους αγωνιστών, διατάγματα, προκηρύξεις και φωτογραφίες αποκαλύπτονται, μεταξύ άλλων, πτυχές της οργάνωσης, αλλά και των ίδιων των ατόμων που έδωσαν τον αγώνα για την ελευθερία και την ένωση με τη μητέρα Ελλάδα και μετεξελίχθηκαν σε ήρωες. Αυτά τα τεκμήρια, είπε ο Υπουργός, αποτελούν ζωντανές μαρτυρίες και αυθεντικές, πρωτότυπες πηγές που φωτίζουν τις συνθήκες, τα γεγονότα και τις θυσίες των αγωνιστών μας.
“Το Κρατικό Αρχείο, το οποίο ανέλαβε την πρωτοβουλία διοργάνωσης αυτής της ημερίδας και αποτελεί το μεγαλύτερο και σημαντικότερο αρχειακό ίδρυμα στην Κύπρο, διαφυλάσσει σημαντικό αριθμό αρχείων σχετικά με την περίοδο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, όπως αυτά των Ειδικών Δικαστηρίων, όπου φυλάσσονται τα αρχεία των υποθέσεων που απασχόλησαν τη δικαιοσύνη κατά την περίοδο 1955-1959” πρόσθεσε.
Για παράδειγμα, είπε, “η κατάθεση του πατέρα του Γρηγόρη Αυξεντίου, Πιερή, όταν κλήθηκε να αναγνωρίσει το καμένο σώμα του γιου του, προκαλεί ακόμη και σήμερα δέος και συγκίνηση στον αναγνώστη του φακέλου. Όπως είχε πει ο ίδιος, αναγνώρισε τον ήρωα γιο του από το ένα πόδι που δεν είχε καεί, γεγονός που συνειρμικά μας φέρνει στον νου και τους στίχους του ποιήματος «Αποχαιρετισμός» του Γιάννη Ρίτσου για τη θυσία του Αυξεντίου: «Ο πατέρας θα με γνωρίσει στο νεκροτομείο απ’ τις χοντρές ελληνικές κοκάλες μου, όμοιες με τις δικές του»”.
Ο κ. Χαρτσιώτης είπε ότι αναντίλεκτα, η μελέτη αυτών των τεκμηρίων ενισχύει την ιστορική μνήμη και συμβάλλει στη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας, τιμώντας τους ήρωες και διασφαλίζοντας ότι το μεγαλείο του αγώνα δεν θα ξεχαστεί ποτέ.
Αναφερόμενος στο Κρατικό Αρχείο, είπε ότι κατά τη διάρκεια των 47 χρόνων λειτουργίας του, το Κρατικό Αρχείο έχει διασώσει αρχεία μήκους περίπου 20 χιλιομέτρων μήκους ραφιών, τόσο από τον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα όσο και από ιδιωτικές συλλογές, τα οποία διαφυλάσσει, συντηρεί και ψηφιοποιεί, με στόχο την πρόσβαση των ενδιαφερομένων σε αυτά.
“Παρέχει σημαντικές υπηρεσίες τόσο στην Κυβέρνηση όσο και στο ευρύ κοινό, εξυπηρετώντας αιτήματα ηλεκτρονικά και δια ζώσης, με μειωμένο προσωπικό και πόρους, αλλά με την αφοσίωση των υπαλλήλων του στο λειτούργημά τους, κάτι που είμαι βέβαιος ότι όλοι αναγνωρίζετε”.
Στα Εργαστήρια Συντήρησης και Φωτοαναπαραγωγής, συνέχισε, συντηρούνται προληπτικά και ολικά εκατοντάδες έγγραφα ετησίως, στην πλειονότητά τους σε άσχημη κατάσταση. Στα έγγραφα αυτά περιλαμβάνονται χάρτες, εικόνες, φωτογραφίες, επιστολές, αρχιτεκτονικά σχέδια κ.λπ., τα οποία αμέσως μετά ψηφιοποιούνται για την αποφυγή περαιτέρω φθοράς.
Προτεραιότητά μας, είπε ο Υπουργός, είναι η εξυπηρέτηση των ερευνητών και η διευκόλυνση του έργου τους και πρόσεθσε ότι στο Αναγνωστήριο του Κρατικού Αρχείου εξυπηρετούνται πέραν των 150 ξεχωριστών ερευνητών ετησίως, ενώ τυγχάνουν επεξεργασίας αιτήματα για επιθεώρηση με μέσο όρο πάνω από 5.000 φακέλους ετησίως.
“Ευελπιστούμε ότι σύντομα θα εξευρεθούν οι απαραίτητοι πόροι στον προϋπολογισμό, ώστε με την ανέγερση του νέου κτηρίου του Ενιαίου Αρχειοφυλάκιου, Κτηρίου Διοίκησης και Εργαστηρίων του Κρατικού Αρχείου να μπορέσουμε να προσφέρουμε ακόμα καλύτερες διευκολύνσεις στους ερευνητές, τόσο από άποψη γραφειακού χώρου όσο και εξοπλισμού”.
Υπενθύμισε ότι “η στενή συνάφεια των αρμοδιοτήτων του Κρατικού Αρχείου με το Υφυπουργείο Πολιτισμού οδήγησε το Υπουργικό Συμβούλιο στις 22 Ιανουαρίου 2025 να εγκρίνει τη μεταφορά του Κρατικού Αρχείου από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως στο Υφυπουργείο Πολιτισμού, με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2026”.
Προσδοκούμε, είπε ο κ. Χαρτσιώτης, ότι υπό την εποπτεία του Υφυπουργείου Πολιτισμού, το Αρχείο θα έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει ακόμη περισσότερο τις δράσεις του, να ενισχύσει τη συνεργασία με συναφείς πολιτιστικούς φορείς και να προσφέρει ακόμη πιο ουσιαστικές υπηρεσίες προς τους πολίτες και την επιστημονική κοινότητα.
Η μεταφορά αυτή πραγματοποιείται με σεβασμό στη διαχρονική αποστολή του Κρατικού Αρχείου και με στόχο τη διασφάλιση της απρόσκοπτης λειτουργίας του, χωρίς καμία πρόσθετη επιβάρυνση στον κρατικό προϋπολογισμό, επισήμανε.
Τέλος, συνεχάρη τον Έφορο του Κρατικού Αρχείου, τους λειτουργούς και το υπόλοιπο προσωπικό για την οργάνωση του συνεδρίου αυτού, “το οποίο έχει πλέον καταστεί θεσμός”.
Το άρθρο Το Κρατικό Αρχείο διέσωσε αρχεία 20 χιλιομέτρων μήκους ραφιών εμφανίστηκε πρώτα στο Cyprus Times.