Δυσκολότερη πρόσβαση σε ευρωπαϊκά κονδύλια, και υπό αυστηρότερη εποπτεία, θα πρέπει να αναμένουν οι έλληνες αγρότες τα επόμενα χρόνια.
Πρώτον, διότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να θέσει την Ελλάδα σε στενή παρακολούθηση λόγω της πολύκροτης υπόθεσης του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Δεύτερον, διότι στη νέα πρόταση της Κομισιόν για τον επόμενο πολυετή ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, που θα παρουσιάσει η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν την επόμενη Τετάρτη, αναμένεται ότι η αγροτική πολιτική θα συνδεθεί με πλαίσιο επιδόσεων στο μοντέλο που ακολουθήθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης. Αυτό σημαίνει ότι τα αγροτικά κονδύλια σε όλη την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, θα συνδέονται με την εφαρμογή στόχων, μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων.
Οι έλεγχοι βέβαια στα αγροτικά κονδύλια είναι πάγια τακτική της Κομισιόν μέσω της διαδικασίας εκκαθάρισης, η οποία επιτρέπει στην Επιτροπή να επαληθεύει, όπου είναι απαραίτητο, μέσω επιτόπιων ελέγχων, εάν οι χώρες της ΕΕ χρησιμοποίησαν σωστά τα διαθέσιμα κεφάλαια, πλήρωσαν σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ και διαθέτουν συστήματα που λειτουργούν σωστά, διασφαλίζοντας ότι οι πληρωμές στους δικαιούχους είναι τακτικές. Στο πλαίσιο αυτό βάσει της τελευταίας απόφασης εκκαθάρισης συμμόρφωσης της 11ης Ιουνίου 2025, που αφορούσε 16 κράτη-μέλη, τα ποσά 392 εκατ. ευρώ που χρεώθηκαν στην Ελλάδα αφορούν ελλείψεις στην ορθή καταγραφή της μέγιστης επιλέξιμης έκτασης στο Σύστημα Αναγνώρισης Αγροτεμαχίων (LPIS), στους επιτόπιους ελέγχους και στο σύστημα πολλαπλής συμμόρφωσης και καλύπτουν τα οικονομικά έτη 2016 έως 2023. Η επιστροφή των κονδυλίων αυτών, όπως ζήτησε η Ελλάδα, θα γίνει σταδιακά τα επόμενα χρόνια, όπως όμως τονίζει εκπρόσωπος της Κομισιόν η απόφαση αυτή «δεν σχετίζεται με την τρέχουσα έρευνα του EPPO σχετικά με τον ελληνικό οργανισμό πληρωμών ΟΠΕΚΕΠΕ».
Σχέδιο Δράσης τον Σεπτέμβριο
Για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, καθότι η έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας είναι ακόμη εν εξελίξει, το αν και πόσα ποσά θα πρέπει ίσως να επιστραφούν από την Ελλάδα δεν έχει ακόμη καθοριστεί. Προς το παρόν στην περίπτωση αυτή η Κομισιόν αναμένει να καταθέσει η Ελλάδα συγκεκριμένο Σχέδιο Δράσης τον Σεπτέμβριο. «Η Επιτροπή έχει ζητήσει ένα σχέδιο δράσης με σαφείς στόχους και μετρήσιμα αποτελέσματα. Μόλις το σχέδιο δράσης θεωρηθεί ικανοποιητικό από την Επιτροπή, η εφαρμογή του θα παρακολουθείται στενά» δήλωσε ευρωπαίος αξιωματούχος στα «ΝΕΑ».
Τι σημαίνει αυτό; Οτι οι αγρότες θα αντιμετωπίσουν πλέον αυστηρότερους ελέγχους σχετικά με τον τρόπο που δαπανούν τα κονδύλια, ώστε να αποφευχθούν δόλιες αξιώσεις. Οπως λέει ο αξιωματούχος, «η Επιτροπή αναγνωρίζει τις προσπάθειες που κατέβαλαν οι ελληνικές αρχές για την αντιμετώπιση των ελλείψεων στο πλαίσιο του σχεδίου διορθωτικών μέτρων, ωστόσο ορισμένες βασικές δράσεις πρέπει ακόμη να ολοκληρωθούν».
Τονίζει δε ότι η Κομισιόν «έχει στείλει σαφές μήνυμα πως απαιτείται αποφασιστική δράση για την αντιμετώπιση των ζητημάτων». Οπως μας είπε, στελέχη της Κομισιόν βρίσκονται σε τακτική επαφή με τις ελληνικές αρχές και «η Επιτροπή έχει ενθαρρύνει τις ελληνικές αρχές να συνεργαστούν στενά με τους εμπειρογνώμονές της σε αυτές τις πτυχές». Εξάλλου, το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ έχει προκαλέσει γενικότερα ερωτήματα γύρω από τη χρήση των αγροτικών κονδυλίων στην ΕΕ και, ως φαίνεται, πρόκειται να διαδραματίσει ρόλο στις διαδικασίες «απαλλαγής» του προϋπολογισμού της Επιτροπής από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα οι αλλαγές στην ΚΑΠ που αναμένεται ότι θα περιλαμβάνονται στο γενικότερο πλαίσιο της πρότασης της Κομισιόν για τον επόμενο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό – της περιόδου μετά το 2027 – αναμένεται ότι θα δυσκολέψουν τους ευρωπαίους αγρότες, καθώς τα κονδύλια θα συνοδευθούν από πλαίσιο επιδόσεων όπως στο μοντέλο που ακολουθήθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης. Αυτό σημαίνει ότι τα αγροτικά κονδύλια σε όλη την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, θα συνδέονται με την εφαρμογή στόχων, μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Μάλιστα, καθότι εκτιμάται πως μπορεί να υπάρχει μείωση των αγροτικών κονδυλίων, ειδικά αν τα κράτη-μέλη δεν δεχθούν να αυξήσουν τις συνεισφορές τους στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, ο συνδυασμός μετρήσιμων στόχων, εφαρμογής συγκεκριμένων πολιτικών και οροσήμων θα σημάνει αυξημένους ελέγχους και εποπτεία.