Γιατί η κατάρρευση του Ιράν δεν θα φέρει ειρήνη

Ακόμα και αν οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ καταφέρουν να πετύχουν μια απόλυτη στρατιωτική νίκη επί του Ιράν – με τη διάλυση των ενόπλων δυνάμεων, την κατάρρευση του καθεστώτος και την καταστροφή του πυρηνικού του προγράμματος, το πιθανότερο αποτέλεσμα δεν θα είναι η ασφάλεια, αλλά η είσοδος σε μια πιο επικίνδυνη εποχή διεθνούς αστάθειας.

Στην αρχή, ένα τέτοιο «επίτευγμα» θα ενισχύσει το δόγμα ότι η ισχύς αρκεί – ότι το διεθνές δίκαιο, οι συνθήκες, η διπλωματία είναι παρωχημένα εργαλεία.

Ομως αυτή ακριβώς η θεώρηση – ότι «το δίκαιο του ισχυρού» μπορεί να αντικαταστήσει κανόνες και διαπραγματεύσεις – εγκυμονεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο: την εμπέδωση μιας παγκόσμιας λογικής αυθαιρεσίας και βίας.

Μια τέτοια νίκη θα απαξιώσει τις διπλωματικές λύσεις και θα επιταχύνει τον πυρηνικό ανταγωνισμό. Κάθε μη πυρηνική δύναμη θα αντιληφθεί ότι χωρίς ισχυρή αποτρεπτική ικανότητα είναι ευάλωτη σε ξένες επεμβάσεις.

Τα παραδείγματα δεν λείπουν. Η Λιβύη του Καντάφι εγκατέλειψε το πυρηνικό της πρόγραμμα και υπέστη βίαιη αλλαγή καθεστώτος. Η Βόρεια Κορέα, αντίθετα, οπλίστηκε με πυρηνικά και δεν απειλήθηκε ποτέ σοβαρά. Αν το Ιράν «πέσει», θα σταλεί το μήνυμα: αποκτήστε πυρηνικά όσο πιο γρήγορα μπορείτε.

Το κυριότερο όμως είναι ότι η ήττα του Ιράν δεν θα εξαλείψει τις αιτίες της σύγκρουσης. Αντιθέτως, θα τις ενισχύσει. Οι εχθροί δεν θα εξαφανιστούν. Θα ανασυνταχθούν, ίσως πιο σκληροπυρηνικοί, πιο αποφασισμένοι.

Οπως το Ισραήλ περιθωριοποίησε την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, που ως αποτέλεσμα είχε την ανάδειξη της Χαμάς, έτσι και μια σύγκρουση με το Ιράν θα αφήσει πίσω της μια νέα γενιά αντιπάλων.

Την ίδια στιγμή, οι εσωτερικές συνέπειες αυτής της πολιτικής είναι εξίσου ανησυχητικές. Η εμμονή στη στρατιωτική ισχύ στο εξωτερικό συνδυάζεται συχνά με αυταρχικές τάσεις στο εσωτερικό: περιστολή πολιτικών ελευθεριών, καταστολή της αντίθετης άποψης, συγκέντρωση εξουσιών στην εκτελεστική αρχή. Τα αποτελέσματα αυτής της πορείας είναι ήδη ορατά τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στο Ισραήλ, με τη γενίκευση φαινομένων αστυνομοκρατίας και τη σταδιακή αποδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών.

Ενα άλλο ζήτημα είναι και η συζήτηση για την πιθανή δολοφονία του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, σε πρόσφατη συνέντευξή του, δεν απέκλεισε ανοιχτά ένα τέτοιο ενδεχόμενο, δηλώνοντας ότι η εξόντωση του Χαμενεΐ θα έβαζε τέλος στον πόλεμο αντί να τον κλιμακώσει.

Η δολοφονία του Χαμενεΐ, όμως, δεν θα ήταν απλή υπόθεση. Ο ίδιος θεωρείται όχι μόνο πολιτικός ηγέτης, αλλά και πνευματική μορφή με τεράστια θρησκευτική σημασία, καθώς είναι Sayyid – άμεσος απόγονος του Προφήτη Μωάμεθ. Μια τέτοια ενέργεια θα μπορούσε να ενδυναμώσει την εσωτερική συνοχή του Ιράν και να πυροδοτήσει ακόμη μεγαλύτερη αντίσταση.

Επιπλέον, δεν είναι βέβαιο ότι ο διάδοχός του θα είναι πιο μετριοπαθής. Αντιθέτως, η δολοφονία ενός τόσο σημαντικού θρησκευτικού και εθνικού συμβόλου ενδέχεται να προκαλέσει μεγαλύτερη ριζοσπαστικοποίηση.