Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να παρουσιάσει εντός του μήνα την πρότασή της για τον προϋπολογισμό της περιόδου 2028-2034, η οποία φέρνει στο τραπέζι μεγάλες αλλαγές στη χρηματοδότηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ). Σύμφωνα με πηγές του ισπανικού Τύπου, εξαιτίας της ανάγκης για ενίσχυση στην άμυνα η ΚΑΠ ενδέχεται να μειωθεί έως και κατά 20%, δηλαδή πάνω από 77 δισεκατομμύρια ευρώ από τον τρέχοντα προϋπολογισμό των 386 δισ. ευρώ. Η πρώτη κίνηση της Επιτροπής ήταν να εντάξει τις αγροτικές επιδοτήσεις και τα Ταμεία Συνοχής σε ένα ενιαίο κονδύλι, με στόχο οικονομική ευελιξία. Ωστόσο, οι αγρότες και γεωργικοί φορείς αντιδρούν έντονα, υποστηρίζοντας πως η ΚΑΠ θα πρέπει να αποκτήσει ίδιο και ανεξάρτητο προϋπολογισμό, ειδικά καθώς η αύξηση του κόστους παραγωγής απαιτεί αναπροσαρμογή των κονδυλίων.
Φοβούνται πως οι επιδοτήσεις που συνδέονται με εθνικά «οικογενειακά σχέδια» ενδέχεται να μειώσουν τη διαφάνεια και να οδηγήσουν σε καθυστερήσεις.
Ο Ευρωπαϊκός Ελεγκτικός Δήμος προειδοποιεί πως η συγχώνευση μπορεί να υποσκάψει την εποπτεία των κονδυλίων και να επιτρέψει καταχρήσεις.
Από την πλευρά τους, οι υπουργοί 14 χωρών, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, η Ιταλία και η Γαλλία, υπέγραψαν κοινή δήλωση, ζητώντας κανένα περιορισμό για τον τομέα, δύο ξεχωριστούς πυλώνες για την ΚΑΠ (FEAGA και FEADER), συν σταθερότητα και προβλεψιμότητα για τη γεωργία και την ασφάλεια τροφίμων. Οι φορείς γεωργών της Ισπανίας (UPA, ASAJA) επίσης διαδήλωσαν, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για προσαρμογή της ΚΑΠ στον πληθωρισμό και απορρίπτοντας την πρόταση για σύνδεση κονδυλίων με εθνικούς στόχους.
Η μετατόπιση αυτή συνδέεται με την ανάγκη της ΕΕ να επενδύσει συνολικά 800 δισ. ευρώ σε δημόσιες και ιδιωτικές δαπάνες για ενίσχυση της άμυνας, καθώς και με τις γεωπολιτικές προκλήσεις ύστερα από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Παράλληλα, αποτελεί απάντηση στην πάγια απαίτηση των φειδωλών κρατών, κυρίως της Γερμανίας και των Κάτω Χωρών, ενώ χώρες όπως η Δανία και η Ισπανία ζητούν ισότιμη συνεισφορά περισσότερων εθνών μέσω «κοινών πόρων» – όπως ειδικοί φόροι άνθρακα ή παράγωγα δικαιώματα ρύπων –, μια πρόταση που παραμένει αναβλημένη λόγω διαφωνιών στο Συμβούλιο. Η επόμενη περίοδος αναμένεται κρίσιμη: η γεωργία ζητεί διασφάλιση της αυτονομίας της, οι χώρες-μέλη ανησυχούν για το κόστος της ενίσχυσης της άμυνας και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί ψάχνουν ισορροπία μεταξύ καλών σχέσεων και χρηματοδοτικής δικαιοσύνης.
Η πρόθεση της ΕΕ να μειώσει έως και 20% τις αγροτικές επιδοτήσεις προκαλεί ανησυχίες για την εγκατάλειψη της υπαίθρου, τη διατροφική ασφάλεια και την καθυστέρηση πράσινων μεταρρυθμίσεων, όπως το Green Deal. Πολλοί φοβούνται πως η συγχώνευση κονδυλίων θα μειώσει τη διαφάνεια και θα ενισχύσει τον ευρωσκεπτικισμό, ιδιαίτερα σε χώρες του Νότου. Ταυτόχρονα, η ενίσχυση της άμυνας θεωρείται αναγκαία, υπό το πρίσμα των γεωπολιτικών απειλών, με στόχο την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία. Η διαμάχη μεταξύ φειδωλών κρατών και χωρών με ισχυρό γεωργικό τομέα επαναφέρει το θέμα της «δίκαιης συνεισφοράς» και της ανάγκης για νέους κοινούς πόρους, όπως ο φόρος άνθρακα.