Ανησυχία προκαλεί η αυξανόμενη παρουσία των μωβ μεδουσών (Pelagia noctiluca) σε πολλές παραλίες της Ελλάδας. Οι ειδικοί αναφέρουν ότι έχουν εντοπιστεί σε υψηλούς αριθμούς, γεγονός που ανησυχεί έντονα τους λουόμενους. Το φαινόμενο έχει ήδη καταγραφεί στον Παγασητικό και τον βόρειο Ευβοϊκό κόλπο, όπου η εμφάνισή τους είναι ιδιαίτερα έντονη φέτος το καλοκαίρι.
Ο Καθηγητής Θαλάσσιας Βιολογίας Πανεπιστημίου Αιγαίου, Δρόσος Κουτσούμπας, μιλώντας στο MEGA για την έξαρση των μωβ μεδουσών στις ελληνικές θάλασσες ανέφερε «Είναι ένα από τα είδη μεδουσών που υπάρχουν στις ελληνικές θάλασσες και τη Μεσόγειο. Έχουν παθητική μετακίνηση, δηλαδή τις μεταφέρουν τα θαλάσσια ρεύματα και εμφανίζονται στο τέλος της άνοιξης με αρχή καλοκαιριού».
«Οι μωβ μέδουσες εντοπίζονται σε περιοχές με κλειστούς κόλπους»
«Αυτήν την περίοδο φαίνεται να υπάρχει μία σχετική αύξηση του πληθυσμού σε κάποιες περιοχές που είναι ημίκλειστοι κόλποι, όπως είναι ο Παγασητικός, ο βόρειος Ευβοϊκός. Και ακριβώς αυτές οι περιοχές είναι που πιθανώς παραμένουν και περισσότερο γιατί δεν υπάρχει καλή και έντονη κυκλοφορία των θαλάσσιων μαζών» πρόσθεσε.
Ερωτηθείς αν αυτό έχει γίνει λόγω της θερμοκρασίας των θαλασσών απάντησε «είναι η περίοδος αυτή η οποία λόγω του ότι έχει προηγηθεί η δημιουργία των φυτοπλαγκτονικών οργανισμών που αποτελεί και την τροφή των μεδουσών, είναι και η περίοδος που έχει γίνει και η αναπαραγωγή[…]».
«Ενας λόγος που μερικές φορές εμφανίζονται παραπάνω πληθυσμοί είναι το γεγονός ότι έχουμε και διαφορές στο αναπαραγωγικό δυναμικό. Χρονιές που είναι πετυχημένο το αναπαραγωγικό δυναμικό και χρονιές που δεν είναι τόσο πολύ πετυχημένο[…] φταίει και ο άνθρωπος. Είπατε για την κλιματική αλλαγή προηγούμενα, δεν είναι μόνο αυτό, έχουμε μειώσει και τους θηρευτές, τα ζώα που τρώνε τις μέδουσες » συμπλήρωσε.
Η μωβ μέδουσα ή τσούχτρα (επιστημονική ονομασία: Pelagia noctiluca) είναι μέδουσα της οικογένειας Πελαγίδες και το μόνο αναγνωρισμένο επί του παρόντος είδος στο γένος της. Η επιστημονική ονομασία προέρχεται από τα ελληνικά, πελαγία σημαίνει «θαλασσινός», από τη λέξη πέλαγο, και στα λατινικά noctiluca είναι η συνδυαστική μορφή του nox «νύχτα» και lux σημαίνει φως· επομένως, η Pelagia noctiluca μπορεί να περιγραφεί ως ένας θαλάσσιος οργανισμός με την ικανότητα να λάμπει στο σκοτάδι (βιοφωταύγεια). Απαντάται παγκοσμίως σε τροπικές και θερμές εύκρατες θάλασσες,αν και υπάρχουν υποψίες ότι καταγραφές από την περιοχή του Βόρειου Ατλαντικού, η οποία περιλαμβάνει τη Μεσόγειο και τον Κόλπο του Μεξικού, αντιπροσωπεύουν στενά συγγενικά αλλά προς το παρόν μη αναγνωρισμένα είδη.
Δείτε τον live χάρτη με τις αναφορές για μωβ ή άλλες μέδουσες και τσούχτρες ΕΔΩ.
Ένα αρκετά μικρό και ποικιλόχρωμο είδος, τόσο τα πλοκάμια του όσο και η (ασυνήθιστο στις μέδουσες) καμπάνα καλύπτονται από κεντριά. Τα περιστατικά τσιμπήματος είναι κοινά, επώδυνα και τα συμπτώματα μπορεί να επιμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά γενικά δεν είναι επικίνδυνα. Εχουν καταγραφεί σμήνη Pelagia noctiluca που εξαφανίζουν ολόκληρα ιχθυοτροφεία. Εξαιτίας αυτού, έχει γίνει ένα από τα πιο μελετημένα είδη μεδουσών.
Μια θάλασσα γεμάτη μέδουσες στο κοντινό μέλλον;
Η διαδοχή των κυμάτων καύσωνα τείνει να αποδυναμώνει τα οικοσυστήματα και αυτό μπορεί να προκαλέσει την δραματική μείωση των πληθυσμών ή μετατοπίσεις πληθυσμών προς ψυχρότερα νερά εκτιμούν οι επιστήμονες.
Υπό την επίδραση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, τα κύματα καύσωνα θα μπορούσαν να είναι 20 έως 50 φορές πιο συχνά μέχρι το τέλος του αιώνα, σε σύγκριση με την προβιομηχανική εποχή, σύμφωνα με την Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος, IPCC, η οποία επίσης προβλέπει επιδείνωση της έντασης και της έκτασής τους.
«Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν είδη που θα ωφεληθούν από αυτή την αλλαγή. Οι μέδουσες είναι οργανισμοί που θα ωφεληθούν από έναν θερμότερο ωκεανό, θα πολλαπλασιασθούν», ανέφερε το 2023 ο Ρολάν Σεφεριάν, κλιματολόγος στο Εθνικό Κέντρο Μετεωρολογικών Μελετών (CNRM) στην Τουλούζη.. «Ίσως ο ωκεανός του μέλλοντος να είναι ένας ωκεανός γεμάτος μέδουσες» εκτιμούσε.
Τα συμπτώματα του τσιμπήματος από μωβ μέδουσα
Οι νηματοκύστες παράγουν στο ανθρώπινο δέρμα, ερύθημα, πρήξιμο, κάψιμο όπως και μερικές φορές σοβαρές δερμονεκρωτικές, καρδιο- και νευροτοξικές επιδράσεις, οι οποίες είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες σε ευαίσθητα άτομα.
Τα συμπτώματα μετά από επαφή – τσίμπημα από την μέδουσα μπορεί να είναι πόνος σαν κάψιμο, πολλές φορές έντονο κοκκίνισμα του δέρματος, και σε μερικές περιπτώσεις εμφάνιση σε μέρος του δέρματος σας το αποτύπωμα της μέδουσας, ναυτία, πτώση πίεσης, ταχυκαρδία, κεφαλαλγία, εμετός, διάρροια, σπασμός των βρόγχων, δύσπνοια.
Σε περίπτωση εμφάνισης συστηματικών συμπτωμάτων (σπάνια) όπως : υπόταση , βράχος φωνής , εισπνευστικός συριγμός, γενικευμένο αγγειοοίδημα – εκτεταμένο κνιδωτικό εξάνθημα, διαταραχές επιπέδου επικοινωνίας – συνείδησης , έμετος, είναι επιβεβλημένη η άμεση διακομιδή του ασθενούς στο νοσοκομείο.
Σε περίπτωση που σάς τσιμπήσει μωβ μέδουσα:
Απομακρύνετε τα τυχόν κολλημένα στο σώμα σας πλοκάμια. Όχι όμως με γυμνά χέρια, διότι αυτό θα οδηγήσει σε κόλλημα των πλοκαμιών στα χέρια και μεταφορά του ερεθισμού εκεί.
Ξεπλύνετε την περιοχή του τσιμπήματος με άφθονο θαλασσινό νερό. Αν δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος, γεμίστε τη χούφτα σας με άμμο και τρίψτε το σημείο του σώματος που είναι κολλημένα τα πλοκάμια της τσούχτρας. Μη χρησιμοποιείτε γλυκό νερό, διότι μπορεί να ενεργοποιήσει κεντριά που έχουν μείνει στο δέρμα.
Τοποθετείστε στο σημείο του τσιμπήματος πάγο ή κρύες κομπρέσες. Αυτό περιορίζει τα τοπικά φαινόμενα από το δέρμα.
Αλείψτε την πάσχουσα περιοχή με κορτιζονούχο κρέμα. Περιορίζει την τοπική φλεγμονώδη αντίδραση και ανακουφίζει γρήγορα από το τσούξιμο και την φαγούρα.
Πάρτε κάποιο χάπι αντιισταμινικό. Με τα αντιισταμινικά αντιμετωπίζονται συστηματικότερα συμπτώματα όπως ο κνησμός. Η ανάγκη για φάρμακα τέτοιου είδους είναι μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερη είναι η έκταση του προσβληθέντος δέρματος.
Τέλος αν τα συμπτώματα είναι έντονα και ιδιαίτερα αν δεν υποχωρούν μετά την εφαρμογή των τοπικών μέτρων, μπορεί να χρειασθεί κάποια ένεση κορτιζόνης. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει οπωσδήποτε να πάτε στο νοσοκομείο ή να επισκεφθείτε κάποιο Κέντρο Υγείας.