Μπορεί να χαρτογραφήσει κανείς την αξία του νερού; Φυσικά και μπορεί – και μάλιστα πολύ καλά. Αυτό απέδειξαν 38 σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, 92 εκπαιδευτικοί και 483 μαθητές από όλη την Ελλάδα που συμμετείχαν στον 3ο Πανελλήνιο Μαθητικό Διαγωνισμό Map Competition με θέμα: «Υδάτινες Διαδρομές. Χαρτογραφώντας την αξία του νερού». «Η αξιολόγηση των εργασιών ήταν μια πολύ ευχάριστη και δημιουργική εμπειρία. Οι εργασίες των σχολείων ήταν υψηλού επιπέδου!», σημειώνουν τα μέλη της Επιτροπής Αξιολόγησης. Ο διαγωνισμός είχε ως στόχο την ευαισθητοποίηση της σχολικής κοινότητας γύρω από τη ζωογόνο σημασία του αγαθού του νερού, μέσα από τη δημιουργική αξιοποίηση νέων τεχνολογιών και ψηφιακών εργαλείων. Με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών, οι μαθητές των σχολείων εμπνεύστηκαν από το υδάτινο στοιχείο και ερεύνησαν ένα σχετικό θέμα. Οι περισσότερες έρευνες ασχολήθηκαν με την παρουσία του νερού στον τόπο τους, τα παιδιά έφτιαξαν χάρτες, φωτογράφισαν, πήραν συνεντεύξεις και παρουσίασαν το αποτέλεσμα των εργασιών τους σε εντυπωσιακές διαδραστικές ψηφιακές ιστορίες (γεω-αφηγήσεις).
Οι κρήνες του Ηρακλείου
Δεκατέσσερα παιδιά της Α’ τάξης του Ειδικού Γυμνασίου Ηρακλείου Κρήτης, για παράδειγμα, έψαξαν, σαν ένα παιχνίδι χαμένου θησαυρού, τις οθωμανικές και ενετικές κρήνες της πόλης. Καθένα τους φωτογραφίστηκε μπροστά σε κάθε μια κρήνη κρατώντας ένα χαρτόνι με μια συλλαβή, κι όλες μαζί συνέθεταν τον τίτλο του τραγουδιού του Χρήστου Θηβαίου: «Το νερό είναι στοιχείο και στοιχειό». Από το τραγούδι αυτό, μάλιστα, που εντυπωσίασε τα παιδιά, όπως μας είπε η φυσικός Θεοδώρα Αυχούδια (εκ των υπεύθυνων εκπαιδευτικών), ξεκίνησαν την εργασία τους. Στη συνέχεια, επισκέφθηκαν το φράγμα Αποσελέμη (από το οποίο υδροδοτείται η πόλη) και διαπίστωσαν ότι έχει πέσει πολύ η στάθμη των υδάτων, όπως καταγράφουν στην έρευνά τους, για την οποία κέρδισαν το πρώτο βραβείο στην κατηγορία των Σχολείων Ειδικής Αγωγής.
Ο ήχος του καταρράκτη
Αντίστοιχα, όπως λέει στα «ΝΕΑ» η χημικός Κατερίνα Καλαϊτζή, υπεύθυνη καθηγήτρια από το, επίσης, βραβευμένο με το πρώτο βραβείο στην κατηγορία του, 1ο Γυμνάσιο Εδεσσας, «επειδή ζούμε στην Εδεσσα, μια πόλη που έχει τον ποταμό, έχει τους καταρράκτες, ήταν μια ευκαιρία για τα παιδιά να ασχοληθούν με αυτό». Επτά παιδιά της Β’ Γυμνασίου, στο πλαίσιο του μαθήματος Γεωγραφίας και της δράσης «Ενεργός Πολίτης», μίλησαν με ειδικούς, περπάτησαν στην πόλη κατά μήκος του Εδεσσαίου, κατέγραψαν σε χάρτη τα πιο σημαντικά σημεία, έβγαλαν φωτογραφίες, ανέβηκαν στη λίμνη Βρυττών – μέχρι και τραγούδι έφτιαξαν μέσα από διάφορες εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης. Επίσης θέλησαν να μεταφέρουν στα υπόλοιπα παιδιά του σχολείου τους τις γνώσεις που αποκόμισαν και οργάνωσαν δράση ευαισθητοποίησης σε θέματα ρύπανσης και εξοικονόμησης του νερού. Ολα αυτά καταγράφηκαν στη γεω-αφήγησή τους. Εντυπωσιακό το ηχητικό τους με τίτλο «Η μουσική του Κάρανου», με τον ήχο από τα νερά του μεγάλου καταρράκτη της Εδεσσας. «Αυτό που ήταν ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι λειτούργησαν ως ομάδα, δέθηκαν μεταξύ τους», επισημαίνει η καθηγήτριά τους.
Ο υπόγειος αγωγός και το Αδριάνειο Υδραγωγείο
Η βασική ιδέα που δούλεψαν τα 20 παιδιά της Β’ τάξης από το 2ο Γενικό Λύκειο Μεταμόρφωσης, που κέρδισαν το πρώτο βραβείο των Λυκείων, ήταν ένα μνημείο που υπάρχει στο σχολείο τους: ένας αρχαίος υπόγειος κτιστός αγωγός που εντοπίστηκε κατά την ανέγερση του σχολείου και ο οποίος συνέλεγε τα υπόγεια ύδατα και τα μετέφερε με τη δύναμη της βαρύτητας για ύδρευση ή άρδευση σε κατοικημένες ή καλλιεργούμενες εκτάσεις. Στη συνέχεια, όπως μας λέει η Ειρήνη Καϊμακάμη, μία από τις τέσσερις καθηγήτριες που συμμετείχαν, το συνδύασαν με το Αδριάνειο Υδραγωγείο, το οποίο μελέτησαν ως ένα ιστορικό παράδειγμα ορθολογικής διαχείρισης του νερού. «Αυτό θέλησαν τα παιδιά», επισημαίνει η Ειρήνη Καϊμακάμη, «να μάθουν, να δουν ότι υπάρχουν τρόποι για την ορθολογική διαχείριση». Οπως αναφέρουν στην έρευνά τους: «Η περιβαλλοντική και οικολογική αξία του Αδριάνειου Υδραγωγείου είναι εξαιρετικά σημαντική και αποτελεί ένα από τα πρώτα παραδείγματα οικολογικά βιώσιμου και ενεργειακά αποδοτικού έργου στην αρχαιότητα». Οι μαθητές και οι μαθήτριες δούλεψαν πολύ, παρά το γεγονός ότι φοιτούσαν στη Β’ Λυκείου, έκαναν συνεντεύξεις με ειδικούς και αρμόδιους, επισκέφθηκαν την Αδριάνειο Δεξαμενή στο Κολωνάκι, κατέγραψαν σε χάρτη και μελέτησαν τα φρεάτια του Αδριάνειου Υδραγωγείου στη Μεταμόρφωση. Συγκινητικός, τέλος, είναι ο τίτλος της παρουσίασής τους, ένας στίχος από ποίημα της Εμιλι Ντίκινσον: Water is taught by thirst (Το νερό διδάσκεται από τη δίψα).