Το κακό με το να μεγαλώνεις είναι ότι όσο περνούν τα χρόνια, τόσο μειώνονται έως και ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες έκπληξης με τα όσα συμβαίνουν στη δημόσια ζωή. Ολο και κάπου το έχεις ξαναδεί το εργάκι, όλο και κάτι έχει πάρει το αφτί σου. Αλλά ακόμη και αν δεν συμβαίνει αυτό, η εμπειρία σε έχει μάθει να καταλαβαίνεις τι, πραγματικά, γίνεται πίσω από τα προφανή γεγονότα, να μπορείς να διακρίνεις το φόντο πίσω από τα πορτρέτα των κεντρικών προσώπων του «πίνακα». Κι εκεί διαπιστώνεις πως «όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν».
Για παράδειγμα, τις τελευταίες ημέρες, τα περισσότερα από αυτά που απασχολούν την ειδησεογραφία μοιάζουν σαν ολική επαναφορά του 2015. Οι ροές των προσφύγων, το δημοψήφισμα, το Ναι που έγινε Οχι, τα «καρφώματα» μεταξύ των πολιτικών, η διαλεκτική του μίσους, ο διχασμός μεταξύ των πολιτών. Ειδικά ο διχασμός που αναζωπυρώθηκε και μόνο με την προοπτική επιστροφής στην κεντρική πολιτική σκηνή τού «μία φορά τα εκατό χρόνια» ηγέτη που όμως η διάρκεια της πολιτικής ζωής του δεν πρόλαβε να φτάσει ούτε τα δέκα χρόνια. Ετσι είναι, δεν μπορείς να μάθεις στο γέρικο σκυλί νέα κόλπα.
Τι σημασία έχει, ας πούμε, το τι λέχθηκε σε εκείνη τη δραματική σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών; Δημοσιογραφική επιτυχία, δεν λέω, η δημοσιοποίηση μέρους των πρακτικών, αλλά η ουσία είναι στο τι έγινε μετά. Και αυτό που έγινε το είχε ήδη γράψει η Ιστορία ακόμη και στα εξώφυλλα διεθνών περιοδικών που μιλούσαν για τους τσαρλατάνους και τους κλόουν της Ευρώπης. Και τα δέκα χρόνια είναι λίγα για να ξαναγραφτεί. Απλά, οι συριζαίοι, διαλυμένοι πια και μην έχοντας τίποτα να χάσουν, ξαναβγήκαν στο μεϊντάνι και βγάζουν κάτι λαρυγγισμούς περί ηρωικών διαπραγματεύσεων και εκείνο το ακατανόητο που έλεγε τότε ο ηγέτης τους (τον Τσίπρα εννοώ, όχι τον Καμμένο), ότι έκαναν συμβιβασμό αλλά δεν είναι συμβιβασμένοι, δηλαδή πάρ’ το αβγό και κούρευ’ το. Εξάλλου, πάνω – κάτω τα ξέραμε, οι τότε αρχηγοί είχαν μιλήσει έστω και σιβυλλικά, δεν ανακαλύψαμε τις διαρροές το 2025. Οπως από τότε ξέραμε επίσης από «εκμυστηρεύσεις» των παρευρισκομένων σε δημοσιογράφους (που στη δική μας γλώσσα σημαίνει: σου λέω κάτι ως απόρρητο που ελπίζω να το πεις παντού) ότι ο Τσίπρας είχε δεσμευτεί ότι δεν επρόκειτο να κάνει εκλογές. Δέσμευση που κρατήθηκε για έναν μήνα και κάτι.
Το μόνο που, εγώ τουλάχιστον, δεν ήξερα είναι το ντου στην αίθουσα του μπαρμπα-Παναγιώτη Λαφαζάνη (διαπιστώνω κάποια εμμονή του συγκεκριμένου με τα ντου) ότι έχει νεάκια για ρουβλιάκια από τον μπαρμπα-Πούτιν. Αλλά αυτό παραπέμπει σε σκηνή ελληνικής ταινίας με τον Βασίλη Αυλωνίτη και θέλω κι εγώ τον χρόνο μου για να το επεξεργαστώ και να το δω πολιτικά.
Από αρχαιοτάτων χρόνων
Οι συνθήκες καταγράφονται στην Ιστορία μία φορά. Μετά, απλά, επαναλαμβάνονται. Εστω και με εναλλασσόμενους ρόλους. Διαβάζεις το κείμενο του Θουκυδίδη για τον Εμφύλιο στην Κέρκυρα και νομίζεις ότι ακούς σχολιασμό που αναφέρεται στο σήμερα. Και, ανάλογα με το τι πιστεύεις, διαλέγεις ρόλο.
«Διέστρεφαν τις σημασίες των λέξεων», λέει ο Θουκυδίδης*, «ώστε να ταιριάζουν με τις πράξεις τους. Η παράλογη τόλμη θεωρήθηκε αφοσίωση στο κόμμα. Η σωφροσύνη, πρόσχημα ανανδρίας. Η παραφορά, ανδρική αρετή. Οποιος ήταν έξαλλος γινόταν ακουστός, ενώ όποιος έφερνε αντιρρήσεις γινόταν ύποπτος. Οποιος προλάβαινε να κάνει πρώτος το κακό ήταν άξιος. Και όποιος προέτρεπε στο κακό εκείνον που δεν είχε ποτέ διανοηθεί να το κάνει, αξιέπαινος. Και οι μετριοπαθείς πολίτες εξοντώνονταν και από τις δύο πλευρές επειδή δεν είχαν επιδείξει αγωνιστική δράση και επειδή τους φθονούσαν που ήταν ανένταχτοι. Και εξαιτίας των εμφυλίων εξαπλώθηκε στον ελληνικό κόσμο κάθε μορφή φαυλότητας. Και επικράτησαν σχεδόν καθολικά η αμοιβαία δυσπιστία και ο κομματικός διχασμός».
Δυόμισι χιλιάδες χρόνια έχουμε την πατέντα του εμφυλίου – ο κερκυραϊκός ήταν ο πρώτος που καταγράφηκε στην Ιστορία. Δύσκολο να την αποποιηθούμε.
*Η απόδοση του λόγου του Θουκυδίδη είναι από κείμενα του Αγγελου Βλάχου και του Γιάννη Λιγνάδη