Το σκάνδαλο που αποκαλύφθηκε πρόσφατα στον ΟΠΕΚΕΠΕ αποτελεί την κορυφή όχι ενός, αλλά δύο «παγόβουνων»: Αφενός, του πάρτι που λάμβανε χώρα επί δεκαετίες στις τάξεις του «αμαρτωλού» οργανισμού, εν γνώσει προφανώς των κυβερνώντων και, αφετέρου, των μεγάλων αλλαγών που επίκεινται στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο του νέου επταετούς προϋπολογισμού, που θα καλύψει την περίοδο 2028-2034.
Όσον αφορά στην πρώτη πλευρά, οι πάντες αναμένουν – και πρωτίστως οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, δηλαδή οι αγρότες – πόσο βαθιά θα φτάσει το μαχαίρι. Με άλλα λόγια, πόσες αποκαλύψεις θα ακολουθήσουν (είναι φανερό, εξάλλου, ότι το πρόβλημα δεν εξαντλείται στα κάλπικα «βοσκοτόπια»), ποιοι θα την πληρώσουν και ποιο θα είναι το νέο μοντέλο κατανομής των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων. Των χρημάτων, δηλαδή, που για ορισμένους μπορεί να αποτέλεσαν μέσο παράνομου πλουτισμού, για άλλους όμως – τους πολλούς – είναι κυριολεκτικά ζήτημα επιβίωσης.
Αυτή, όμως, που θα έπρεπε να ανησυχεί τους περισσότερους είναι η δεύτερη πλευρά. Διότι αν το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ μπορεί να κοστίσει άμεσα στην Ελλάδα – άρα στους δικαιούχους – περίπου μισό δισ. ευρώ το 2026, κάπου το 25% των επιδοτήσεων που της αναλογούν «στα χαρτιά» από την τρέχουσα ΚΑΠ, το σκληρό παζάρι που διεξάγεται για τον νέο προϋπολογισμό είναι πολύ πιθανό να αποδειχθεί πολύ πιο… βαρύ οικονομικά.
Μεγάλες μειώσεις και αυστηροί έλεγχοι
Οι πληροφορίες, για του λόγου το αληθές, κάνουν λόγο για περικοπή των συνολικών κονδυλίων της ΚΑΠ κατά περίπου 20%. Εφόσον δε αληθεύουν, τότε από τα σχεδόν 390 δισ. ευρώ που έχουν προβλεφθεί γι’ αυτή την επταετία (2021-2027), θα απομείνουν κάπου 310. Επιταχύνοντας, έτσι, την τάση των τελευταίων δεκαετιών, που έχει ως συνέπεια η ΚΑΠ να απορροφά σήμερα περίπου το 25% του προϋπολογισμού της ΕΕ, έναντι ποσοστού άνω του 70% το 1980.
Την ίδια στιγμή, η Κομισιόν έχει δώσει ήδη μια πρόγευση των προθέσεών της, ενόψει της πρότασης την οποία αναμένεται να παρουσιάσει τις επόμενες μέρες (και πάντως εντός Ιουλίου). Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η σχετική ανακοίνωση που είχε εκδοθεί τον Φεβρουάριο, «η διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης δεν αποτελεί επιλογή. Απαιτείται να γίνουν επιλογές. Η ΕΕ οφείλει να μεγιστοποιήσει την απόδοση κάθε ευρώ που δαπανά, επικεντρώνοντας στις προτεραιότητες και τους στόχους που έχει θέσει, όπου απαιτείται περισσότερο η ανάληψη δράσης».
Τι σημαίνουν τα παραπάνω με απλά λόγια; Ότι θα πρέπει να αναμένονται όχι απλώς μεγάλες περικοπές, αλλά και αυστηρότατοι όροι και έλεγχοι για την κατανομή των κονδυλίων της νέας ΚΑΠ. Ή, για να το διατυπώσουμε διαφορετικά, ένα νέο μνημόνιο διαρκείας που θα αφορά τις επιδοτήσεις προς τον αγροτικό και κτηνοτροφικό τομέα.
«Οι αγρότες της Ευρώπης προετοιμάζονται για πόλεμο», εκτιμά ρεπορτάζ του Politico, που παραθέτει μάλιστα και δήλωση του προέδρου της Copa – της Επιτροπής των Επαγγελματικών Αγροτικών Οργανώσεων, που αντιπροσωπεύει επισήμως περί τους 22 εκατομμύρια απασχολούμενους στον κλάδο από όλη την ΕΕ και διαθέτει μεγάλη ισχύ και επιρροή. «Έχω το τρακτέρ μου και είμαι έτοιμος», λέει ο Μασιμιλιάνο Τζιανσάντι, προαναγγέλλοντας μεγάλες συγκρούσεις, ακόμη και «πολιορκία» των Βρυξελών εφόσον τα σχέδια προχωρήσουν ως έχουν.
Πεδίο μάχης ο νέος προϋπολογισμός
Έτσι κι αλλιώς, βεβαίως, ο σχεδιασμός των δαπανών για τη νέα επταετία θα προκαλέσει έντονες συγκρούσεις εντός των εταίρων της ΕΕ, αλλά και των τριών «θεσμών»: Ευρωβουλής, Κομισιόν και Συμβουλίου. Κι αυτό διότι το δεδομένο παραμένει: Οι «27» και, κυρίως, οι πιο ισχυροί από αυτούς εξακολουθούν να ρίχνουν το βάρος στους εθνικούς προϋπολογισμούς και να διαθέτουν «ψίχουλα» στον αντίστοιχο κοινοτικό – το ύψος του φτάνει μόλις στα 1,2 τρισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας μετά βίας το 1% του συνολικού ΑΕΠ τους – γεγονός που προκαλεί τεράστια κενά.
«Ο νέος μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός καλείται να τετραγωνίσει τον κύκλο», όπως παραδέχεται η ίδια η Κομισιόν – με το France24 να εξηγεί τι ακριβώς σημαίνει αυτό: «Η επικεφαλής της ΕΕ, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, καλείται να διαχειριστεί ένα καθήκον-μαμούθ: να παρουσιάσει ένα προϋπολογισμό για το διάστημα 2028-2034 που θα στηρίζει τους αγρότες, θα συνδράμει τα κράτη-μέλη να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες και όλα αυτά ενώ θα πρέπει να αποπληρώνονται τα χρέη που σωρεύτηκαν κατά την περίοδο της πανδημίας».
Σε αυτό το φόντο, οι Έλληνες αγρότες οφείλουν να προετοιμάζονται για το χειρότερο σενάριο, μιας και οι άλλες δύο προτεραιότητες – πολεμική οικονομία και αποπληρωμή χρεών – έχουν μεγαλύτερη σημασία για τους κυβερνώντες. Το πώς θα το αντιμετωπίσουν είναι δικό τους θέμα.