Η αγορά της τέχνης χρειάζεται να μπει και πάλι σε ανοδική πορεία. Και οι οίκοι δημοπρασιών, οι έμποροι τέχνης και οι σύμβουλοι τέχνης στρέφουν το βλέμμα τους στη Μέση Ανατολή, εκτιμώντας ότι μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ανάκαμψη, παρά την αστάθεια και την εμπόλεμη κατάσταση που επικρατεί στην περιοχή.
Μόλις πριν από λίγους μήνες ο οίκος Sotheby’s πραγματοποίησε την πρώτη του δημοπρασία στη Σαουδική Αραβία, έπειτα από την εισροή κεφαλαίων ύψους περίπου 1 δισ. δολαρίων από το κρατικό επενδυτικό ταμείο του Αμπου Ντάμπι πέρυσι. Η ελβετική φουάρ τέχνης Art Basel ετοιμάζεται να παρουσιάσει την επόμενη διοργάνωσή της στο Κατάρ – το μικροσκοπικό εμιράτο που πρόσφατα εξασφάλισε και πολυπόθητη θέση για τη δημιουργία μόνιμου εθνικού περιπτέρου στον κήπο της Μπιενάλε της Βενετίας. Ιδιωτικές εταιρείες συμβούλων τέχνης σπεύδουν να προσεγγίσουν τις βασιλικές οικογένειες της περιοχής, που εδώ και χρόνια στηρίζουν – και ενίοτε χρηματοδοτούν – φεστιβάλ και πολιτιστικούς θεσμούς.
Ο ρόλος της Κίνας
Η στροφή προς τη Μέση Ανατολή συμπίπτει με την επιβράδυνση της κινεζικής οικονομίας, η οποία ανάγκασε τη χώρα να βάλει φρένο στον φρενήρη ρυθμό κατασκευής μουσείων, που είχε οδηγήσει στο άνοιγμα περισσότερων από 1.500 νέων χώρων μεταξύ 2009 και 2014, σύμφωνα με την Ενωση Μουσείων της Κίνας. Αρκετοί από τους δισεκατομμυριούχους συλλέκτες της χώρας έχουν αφήσει πίσω τους την έξαρση καταναλωτισμού, με ιδιωτικά μουσεία όπως το Long Museum να φτάνουν στο σημείο να δημοπρατούν μέρος της συλλογής τους.
Η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα την αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως νέα κέντρα εμπορίου της τέχνης, όπως η Νότια Κορέα και η Μέση Ανατολή. Η τελευταία, πέρα από τα πολεμικά και διπλωματικά μέτωπα που έχει ανοιχτά, διαθέτει και πολλά – για την ακρίβεια υπερβολικά πολλά – πετροδόλαρα, οι κάτοχοι των οποίων επιδιώκουν να αναλάβουν ενεργό ρόλο ως νέες δυνάμεις πολιτιστικής επιρροής σε παγκόσμιο επίπεδο. Εδώ και δεκαετίες, αρκετές βασιλικές οικογένειες του Κόλπου χτίζουν μουσεία και ασκούν πιέσεις για να αποκτήσουν διεθνή προβολή οι καλλιτέχνες της περιοχής τους.
Ενδεικτικό είναι ότι ο διευθύνων σύμβουλος της Art Basel Νόα Χόροβιτς πιστεύει στη δημιουργία ενός πόλου που θα προσελκύσει αγοραστές και από τη Βόρεια Αφρική και την Ινδία, εξ ου και έχει αφοσιωθεί στη φουάρ που σχεδιάζει να ανοίξει τον προσεχή Φεβρουάριο στην Ντόχα του Κατάρ με περίπου 50 γκαλερί.
Η κινητικότητα αυτή προσδίδει στην περιοχή μια αίσθηση προσμονής και δυναμικής, που λείπει σε μεγάλο βαθμό από την αγορά, με τους «παίκτες» να βλέπουν μια νέα γεωγραφική βάση προς εξερεύνηση και ένα νέο κοινό συλλεκτών προς κατάκτηση.