Τα όρια της αντοχής μας δοκιμάζουν και φέτος το καλοκαίρι οι υψηλές θερμοκρασίες, με τους επιστήμονες να προειδοποιούν πως το θερμικό στρες εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους υγείας – με έμφαση στις ευπαθείς ομάδες (ηλικιωμένοι, χρόνιοι ασθενείς και μικρά παιδιά). Και οι προγνώσεις για εκείνα που φέρνει το μέλλον είναι ακόμη πιο δυσοίωνες, δεδομένου πως όλα δείχνουν ότι οι καύσωνες δεν θα αποτελούν εφεξής την εξαίρεση αλλά τον κανόνα.
Στη νέα αυτή ανυπόφορη κανονικότητα, το θερμόμετρο σκαρφαλώνει ήδη από σήμερα σε θερμοκρασίες που οδηγούν μοιραία σε καταπόνηση του οργανισμού μας, με αποτέλεσμα το υπουργείο Υγείας να εκδώσει οδηγίες με στόχο την… επιβίωση των πολιτών υπό τις αντίξοες αυτές καιρικές συνθήκες.
Συγκεκριμένα και όπως προειδοποιούν οι ειδικοί στη σχετική εγκύκλιο, «όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος φτάνει σε επίπεδα που δεν είναι ανεκτά για τον ανθρώπινο οργανισμό, ενδέχεται να προκληθούν παθολογικές καταστάσεις ποικίλης βαρύτητας. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονται ο δυνατός πονοκέφαλος, η ατονία και το αίσθημα κόπωσης, η τάση για λιποθυμία, η πτώση της αρτηριακής πίεσης, η ναυτία, οι έμετοι και η ταχυπαλμία».
Επιπλέον και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί θερμοπληξία, η οποία εκδηλώνεται με πολύ υψηλή θερμοκρασία σώματος (άνω των 40,5°C), ξηρό, κόκκινο και ζεστό δέρμα χωρίς εφίδρωση, ξηρή και πρησμένη γλώσσα, δυνατό πονοκέφαλο, ζάλη, σύγχυση, παραλήρημα, ταχύπνοια, σπασμούς ή ακόμη και απώλεια συνείδησης.
Για να αποφευχθούν συνεπώς, όσο το δυνατόν περισσότερο, οι ανεπιθύμητες ενέργειες που προκαλούν οι υψηλές θερμοκρασίες, η επιστημονική κοινότητα συνιστά την παραμονή σε δροσερούς και κλιματιζόμενους χώρους, τη χρήση ελαφρών, ανοιχτόχρωμων ρούχων και καπέλου, καθώς και την αποφυγή έκθεσης στον ήλιο και σωματικής δραστηριότητας από τις 11.00 έως τις 17.00.
Επίσης, μια καλή πρακτική για να παραμένει ο οργανισμός δροσερός είναι τα συχνά ντους και η κατανάλωση ελαφριών γευμάτων και άφθονων υγρών – κατά προτίμηση νερού και φυσικών χυμών, με αποφυγή αλκοόλ. Σε περίπτωση, πάλι, έντονης εφίδρωσης ενδέχεται να χρειαστεί πρόσθετη λήψη αλατιού, πάντα σε συνεννόηση με γιατρό. «Καλούμε όλους τους πολίτες, ιδιαίτερα τους πιο ευάλωτους, να ακολουθήσουν πιστά τις οδηγίες προφύλαξης. Εργαζόμαστε σε πλήρη συντονισμό με τους εμπλεκόμενους φορείς για την αποτελεσματική πρόληψη και την ταχεία ανταπόκριση όπου χρειαστεί» σημειώνει υπό τις συνθήκες αυτές η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη, συμπληρώνοντας ότι η ηγεσία στην οδό Αριστοτέλους παραμένει σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα και συνεργασία με όλους τους συναρμόδιους φορείς για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Τα άτομα με χρόνια νοσήματα οφείλουν να ακολουθούν πιστά τα μέτρα προφύλαξης ώστε να μην επιβαρυνθεί περαιτέρω η υγεία τους, αλλά και να επικοινωνήσουν με τον θεράποντα ιατρό τους για ενδεχόμενες αλλαγές στη φαρμακευτική αγωγή. Ενδεικτικά αναφέρεται, όπως σημειώνει η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, ότι οι ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα όπως άσθμα και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια διατρέχουν επιπλέον κίνδυνο την περίοδο του καύσωνα.
Το ίδιο, δε, ισχύει και για εκείνους που έχουν διαγνωστεί μα καρδιαγγειακά προβλήματα. Πιο συγκεκριμένα και όπως περιγράφει η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, η πολλή ζέστη αναγκάζει τον οργανισμό να εργάζεται σκληρά ενεργοποιώντας διάφορους θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς, προκειμένου να εμποδίσει την άνοδο της θερμοκρασίας του και να αποβάλει την περίσσεια θερμότητας. Ετσι, προκαλείται αγγειοδιαστολή ώστε τα αγγεία που βρίσκονται κοντά στο δέρμα να αποβάλουν θερμότητα προς το περιβάλλον. Αντισταθμιστικά η καρδιά αυξάνει τη συχνότητά της ώστε να διατηρήσει σταθερή την παροχή αίματος στα όργανα (ταχυκαρδία), ενώ παράλληλα αυξάνεται και η συχνότητα και το βάθος της αναπνοής για την αποβολή του θερμού αέρα.
Την ίδια ώρα, όμως, το υπουργείο Υγείας εφιστά την προσοχή και στη φροντίδα των ηλικιωμένων, χαρακτηρίζοντάς την μάλιστα «υψίστης σημασίας», με καθημερινή επικοινωνία και στήριξη. «Οι χώροι, πάλι, εργασίας και τα ιδρύματα που φιλοξενούν ευάλωτες ομάδες (π.χ. νεογνά, παιδιά, ηλικιωμένους, ΑμεΑ) πρέπει να διαθέτουν κλιματιστικά ή ανεμιστήρες και επαρκή αερισμό».
Η λίστα εντούτοις με τις ομάδες υψηλού κινδύνου δεν σταματά εδώ: Οι έγκυοι και οι θηλάζουσες γυναίκες, τα υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα, όσοι έχουν διαγνωστεί με άλλες χρόνιες παθήσεις (σακχαρώδη διαβήτη, αιμοσφαιρινοπάθειες, νεφροπάθειες, ηπατοπάθειες, ψυχική νόσο, άνοια, αλκοολισμό ή κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών κ.λπ.) και οι ασθενείς με οξεία νόσο (όπως λοίμωξη με πυρετό ή γαστρεντερίτιδα) συμπεριλαμβάνονται επίσης.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι στην ίδια εγκύκλιο του υπουργείου Υγείας επισημαίνεται ότι «τα άτομα που για καθαρά ιατρικούς λόγους παίρνουν φάρμακα για τα χρόνια νοσήματά τους, όπως π.χ. διουρητικά, αντιχολινεργικά, ψυχοφάρμακα, ορμονούχα (συμπεριλαμβανομένης της ινσουλίνης και των αντιδιαβητικών δισκίων), ιδιαίτερα κατά την περίοδο των υψηλών θερμοκρασιών περιβάλλοντος θα πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους για την ενδεχόμενη τροποποίηση της δοσολογίας».
Επικίνδυνη η θερμοπληξία
Σε απειλή για τη δημόσια υγεία εξελίσσονται οι καύσωνες που γίνονται ολοένα και συχνότεροι εντός αλλά και εκτός συνόρων. Οπως μάλιστα σημειώνει στα «ΝΕΑ» η παιδίατρος και αντιπρόεδρος της Ενωσης Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής Αννα Παρδάλη, «η θερμοπληξία έχει θνησιμότητα περίπου 12% επί ενηλίκων. Τα παιδιά συμμετέχουν σε ποσοστό 4% και τα περισσότερα από αυτά είναι μικρότερα των 4 ετών».
Συνεπώς η ίδια συμπληρώνει με νόημα ότι όπως τίθεται το θέμα της αυξημένης επιφυλακής για τους ηλικιωμένους, το ίδιο ισχύει και για τα μικρά παιδιά – ιδίως τα βρέφη και τα μωρά – καθώς επίσης διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο. Εξ ου κι αν κάποιος, ανεξαρτήτως ηλικίας, εμφανίσει ύποπτα συμπτώματα θερμοπληξίας, είναι αναγκαίο να του παρασχεθούν άμεσα οι πρώτες βοήθειες, έως και η μεταφορά του στο νοσοκομείο. Αναλυτικότερα και σύμφωνα με τη σχετική εγκύκλιο θα πρέπει να γίνουν τα εξής:
n Μεταφορά του ατόμου σε δροσερό, ευάερο και σκιερό μέρος ή κατά προτίμηση σε κλιματιζόμενο χώρο.
n Αφαίρεση των ρούχων.
n Τοποθέτηση παγοκύστεων ή δροσερών επιθεμάτων στον λαιμό, στις μασχάλες και στη βουβωνική χώρα.
n Εμβάπτιση σε μπανιέρα με κρύο νερό, δροσερό ντους ή ψεκασμό με νερό.
n Παροχή δροσερών υγρών σε μικρές γουλιές, εφόσον το άτομο έχει τις αισθήσεις του.