Το πόρισμα Takata, οι βαριές ευθύνες και σε ποιους αποδίδονται – Διαβάστε τα βασικότερα αποσπάσματα του σημαντικότερου ίσως κεφαλαίου του πολυσέλιδου πορίσματος
Από τα σημαντικότερα, ίσως το σημαντικότερο, κεφάλαιο του πορίσματος για τους αερόσακους Takata, είναι αυτό που αφορά τις Ευθύνες. Ως γνωστόν, από την προηγούμενη εβδομάδα, κατά την παράδοση του πορίσματος στον Γενικό Εισαγγελέα, ο Πρόεδρος της Επιτροπής έκανε αναφορά στην ευθύνη των Υπουργούν της κρίσιμης περιόδου, η οποία ορίζεται από το 2013 μέχρι το 2023.
Στο πόρισμα αποδίδονται ευθύνες στο Τμήμα Οδικών Μεταφορών και τους Διευθυντές του σημειώνοντας ότι επέδειξε αδράνεια, απραξία, αμέλεια και αδιφορία, στους Υπουργούς Μεταφορών της κρίσιμης περιόδου και την Αστυνομία. Γίνεται πιο συγκεκριμένα και αναφορά στις επιστολές πολιτών που προειδοποιούσαν οι οποίες αγνοήθηκαν.
«…θεωρούμε ότι οι διατελέσαντες Υπουργοί φέρουν βαριά πολιτική ευθύνη για την αδράνεια, απραξία, αμέλεια και αδιαφορία που επέδειξε το ΤΟΜ, Τμήμα που υπάγεται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου τους, το οποίο, όχι μόνο δεν έλαβε οποιοδήποτε προληπτικό μέτρο μείωσης ή αποτροπής του κινδύνου που αντιμετώπιζαν οι χρήστες οχημάτων εφοδιασμένων με τους εν λόγω αερόσακους, αλλά ούτε καν ενημέρωσε τη Διεύθυνση του Υπουργείου και το κοινό για τον υπό αναφορά κίνδυνο» αναφέρεται συγκεκριμένα στο πόρισμα.
Πόρισμα Τριμελούς Επιτροπής – ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΥΤΟΥΣΙΟ
Ακολουθούν αποσπάσματα από το πόρισμα
…Σε τέτοια περίπτωση, ως θέμα απλής κοινής λογικής και ευθύνης για την ασφάλεια τρίτων, η διεύθυνση της ΗΜΥ όφειλε να κοινοποιήσει τις εκθέσεις της για το πρόβλημα με τους αερόσακους Takata, όπου δει, και αυτό προκειμένου να ληφθούν τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα για την ασφάλεια τρίτων. Την ίδια ευθύνη είχε ασφαλώς και η Αστυνομία, αλλά και κάθε ένας που είναι ενήμερος μιας κατάστασης που αν δεν αντιμετωπισθεί με μέτρα, εγκυμονεί κίνδυνο για την ασφάλεια τρίτων. Αυτό το καθήκον ευθύνης εκπλήρωσαν οι δύο συμπολίτες μας, το 2015 και το 2016, οι οποίοι ενημέρωσαν το ΤΟΜ ότι υπήρχε σε εξέλιξη τεράστια διεθνής εκστρατεία που αφορούσε στην επικινδυνότητα των αερόσακων Takata για τη ζωή και σωματική ακεραιότητα των χρηστών των επηρεαζόμενων οχημάτων. Και όμως, το ΤΟΜ ουσιαστικά αγνόησε το περιεχόμενο των δυο αυτών επιστολών και δεν ενημέρωσε ούτε τον ΓΔ, ούτε τον Υπουργό του ΥΜΕΕ, αλλά, ούτε και το κοινό. Με αποτέλεσμα να μη ληφθεί οποιοδήποτε προληπτικό μέτρο και να οδηγηθούμε στα τρία (3) τραγικά δυστυχήματα που αναφέρονται στην παρούσα.
Από τα πιο πάνω περιστατικά εγείρεται το ερώτημα κατά πόσον τα πρόσωπα που διετέλεσαν Υπουργοί του ΥΜΕΕ –κατά τη κρίσιμη περίοδο– είχαν ευθύνη και, εάν ναι, ποιο είδος ευθύνης είχαν.
Να επισημάνουμε κατ’ αρχάς ότι θεωρούμε ως κρίσιμη περίοδο την περίοδο 2013-2023. Και αυτό γιατί παρά το ότι το ΤΟΜ (α) ενημερώθηκε για πρώτη φορά για την
επικινδυνότητα των αερόσακων Takata το 2013, μέσω της Υπηρεσίας Προστασίας του Καταναλωτή και έκτοτε, συνέχισε να τυγχάνει τέτοιας ενημέρωσης, με συνεχείς προειδοποιήσεις από την ίδια Υπηρεσία, (β) ενημερώθηκε με επιστολές δύο
πολιτών, το 2015 και 2016, ότι υπήρχε σε εξέλιξη παγκόσμια εκστρατεία ανάκλησης δεκάδων εκατομμυρίων οχημάτων λόγω της επικινδυνότητας των αερόσακων Takata και (γ)
ετύγχανε συνεχών ενημερώσεων από τους ΔτΚ για ανακλήσεις οχημάτων λόγω αυτού του προβλήματος, ουδέν, ουσιαστικά, έπραξε μέχρι το 2023 που ανέλαβε το ΥΜΕΕ ο Υπουργός Α. Βαφεάδης, ο οποίος ενεπλάκη στη λύση του προβλήματος λόγω της ενημέρωσης που είχε από τον πατέρα του Κ. Όξυνου για το πρόβλημα, και όχι από την αρμόδια αρχή ή από τον ΓΔ, που καθηκόντως θα έπρεπε να τον ενημερώσουν.
Γι’ αυτήν λοιπόν την περίοδο, θεωρούμε ότι οι διατελέσαντες Υπουργοί φέρουν βαριά πολιτική ευθύνη για την αδράνεια, απραξία, αμέλεια και αδιαφορία που επέδειξε το ΤΟΜ, Τμήμα που υπάγεται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου τους, το οποίο, όχι μόνο δεν έλαβε οποιοδήποτε προληπτικό μέτρο μείωσης ή αποτροπής του κινδύνου που αντιμετώπιζαν οι χρήστες οχημάτων εφοδιασμένων με τους εν λόγω αερόσακους, αλλά ούτε καν ενημέρωσε τη Διεύθυνση του Υπουργείου και το κοινό για τον υπό αναφορά κίνδυνο.
Τέλος, σ’ ό,τι αφορά τους Υπουργούς, να υπενθυμίσουμε τη μαρτυρία των Γ. Νικολαΐδη και Γ. Λουκά ότι για την Εγκύκλιο του Μαρτίου του 2017 το Υπουργείο ήταν ενήμερο και – σύμφωνα με τον Γ. Λουκά– η διαμόρφωση του κειμένου της έγινε και με υποδείξεις του τότε Υπουργού. Αυτό, ενδεχομένως, να έχει και ποινικές προεκτάσεις, και επαναλαμβάνουμε επί τούτου τα όσα παραθέσαμε στο Κεφ. IV που αφορά στην έκθεση Κ. Κοτζιάπασιη. Ότι, δηλαδή, ενδεχομένως, να έχει διαπραχθεί το αδίκημα της κατάχρησης εξουσίας του άρθρου 105 του ΠΚ, και, σε τέτοια περίπτωση, θα πρέπει ενδεχομένως να εξεταστεί κατά πόσον στη διάπραξη του συνήργησε ο τότε Υπουργός και/ή ο τότε ΓΔ του ΥΜΕΕ, λαμβανομένου βεβαίως υπόψιν, και του χρόνου που παρήλθε.
Οι τελικές επισημάνσεις του πολυσέλιδου πορίσματος είναι ενδεικτικές για τα όσα καταγράφουν σε συνέχεια των εκατοντάδων καταθέσεων που έλαβαν, τα μέλη της Επιτροπής.
Ενώπιον της Επιτροπής κατέθεσαν:
1. Ο νυν και οκτώ (8) πρώην Υπουργοί του ΥΜΕΕ.
Αποτελεί εύρημα της Επιτροπής ότι οι Υπουργοί της περιόδου 2013-2023 έχουν βαριά πολιτική ευθύνη, την οποία όμως ουδείς εξ αυτών αναγνώρισε και ανέλαβε. Και αυτό, με το πρόσχημα ότι ουδείς τους ενημέρωσε για το πρόβλημα με τους αερόσακους Takata και τον τρόπο με τον οποίο το ΤΟΜ αντιμετώπιζε το πρόβλημα. Αν το γνώριζαν, πρόβαλαν, ασφαλώς και θα το αντιμετώπιζαν, όπως αποδεδειγμένα αντιμετώπισαν και άλλα θέματα κατά τη διάρκεια της θητείας τους ως Υπουργοί. Πρόκειται, κατά την άποψη της Επιτροπής, για αιτιάσεις που παραβλέπουν, αφενός, ότι η ευθύνη των Υπουργών «… είναι αντικειμενική, δεν χρειάζεται να έχει άμεσα και προσωπική εμπλοκή ένας/μία υπουργός σε ένα ζήτημα για να του/της καταλογιστεί» και, αφετέρου, ότι «… εάν τα πρόσωπα στην κορυφή της πολιτικής και κοινωνικής πυραμίδας δεν αναλαμβάνουν ευθύνη για τις πράξεις και παραλείψεις τους, τότε ενθαρρύνουν την εδραίωση γενικής και πολιτικής ασυδοσίας» και με τη μη ανάληψη ευθύνης δεν « … καλλιεργείται η πραγματική εμπιστοσύνη του πολίτη προς το Κράτος και τους πολιτειακούς θεσμούς».
2. Η νυν ΓΔ του ΥΜΕΕ και έξι (6) πρώην ΓΔ του ΥΜΕΕ ή ΥΣΕ.
Θλιβερή διαπίστωση της Επιτροπής –για τους πέντε (5) από τους έξι (6) πρώην ΓΔ– είναι η ευκολία, με την οποία πρόβαλαν την αφοπλιστική δικαιολογία πως ούτε και αυτοί γνώριζαν για το πρόβλημα με τους αερόσακους Takata, ή γενικά για τις ανακλήσεις και τον τρόπο αντιμετώπισης τους από το ΤΟΜ, ότι η ΗΜΥ δεν τους κοινοποίησε τις εκθέσεις της, ως όφειλε, και, δεν ήταν δυνατόν για τη διεύθυνση του Υπουργείου να ασκεί επαρκή εποπτεία στις πολλές Υπηρεσίες/Τμήματα του Υπουργείου. Και αυτό λόγω του ότι η άσκηση εποπτείας επί τόπου, απαιτούσε την παρουσία λειτουργών του Υπουργείου, πράγμα αδύνατο. Παραβλέπουν όμως ότι με τις δικαιολογίες αυτές ανεγνώρισαν ανεπάρκεια στην εκτέλεση των καθηκόντων τους ως ΓΔ του Υπουργείου, και σχετικά παραπέμπουμε στα «Καθήκοντα και Ευθύνες» που ανέλαβαν με τον διορισμό τους. Ότι, δηλαδή, ανέλαβαν την ευθύνη για την άρτια και αποτελεσματική οργάνωση, διεύθυνση και εποπτεία των δραστηριοτήτων των Τμημάτων/Υπηρεσιών του Υπουργείου, καθώς και τον απαραίτητο συντονισμό. Ευθύνη, την οποία ουσιαστικά οι ίδιοι αναγνώρισαν ότι απέτυχαν να εκπληρώσουν.
3. Ο νυν και τέσσερις (4) πρώην Διευθυντές ή Αν. διευθυντές του ΤΟΜ.
Όπως ήδη έχουμε επισημάνει, για την κρίσιμη περίοδο (2013-2023) είχε διαμορφωθεί και στη συνέχεια παγιωθεί, στο Τμήμα, η αντίληψη ότι την ευθύνη για τις ανακλήσεις και την εκτίμηση κινδύνου την είχε αποκλειστικά ο κατασκευαστής, και το ΤΟΜ είχε ως μόνο καθήκον να τους κοινοποιεί επικαιροποιημένα στοιχεία των ιδιοκτητών των υπό ανάκληση οχημάτων. Χαρακτηρίσαμε την αντίληψη αυτή στρεβλωμένη και επικίνδυνη, γιατί, στην πραγματικότητα, το ΤΟΜ μετέθεσε τις ευθύνες του σε τρίτα, μη κρατικά, όργανα, και μετέτρεψε την αποστολή του Τμήματος από φύλακα της οδικής ασφάλειας σε διαβιβαστή πληροφοριών σε τρίτους. Με αποτέλεσμα, να επιδείξει ασύγγνωστη αδιαφορία και απραξία στις συνεχείς προειδοποιήσεις/πληροφορίες για την επικινδυνότητα των αερόσακων Takata, και να μη προβεί, ως όφειλε, σε διαπίστωση κινδύνου για εκπλήρωση, στη συνέχεια, του καθήκοντος ενέργειας που είχε δυνάμει του Νόμου, των Κανονισμών και της αποστολής του.
4. Ο Πρόεδρος του ΣΕΜΗΟ και εκπρόσωποι των ΔτΚ, καθώς και εκπρόσωποι της ΠΑΣΕΑ.
Μέσα από τη μαρτυρία τους, η Επιτροπή διαμόρφωσε την άποψη ότι η έντονη διαφωνία τους αναφορικά με τις ανακλήσεις έχει στο επίκεντρο της οικονομικά συμφέροντα. Αντιλαμβανόμαστε τους λόγους της διαφωνίας τους. Όμως, αποστολή του Κράτους είναι πρωτίστως η ασφάλεια των πολιτών του, και όταν εγείρεται τέτοιο θέμα, τα οικονομικά συμφέροντα υποχωρούν και μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα.
Συνεπώς, εάν οι αρμόδιοι δεν κατορθώσουν να εξισορροπήσουν τα συγκρουόμενα συμφέροντα των εμπλεκόμενων οικονομικών φορέων, δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να επιβάλουν με Κανονισμούς ή Διατάγματα λύσεις που εξυπηρετούν την ασφάλεια των πολιτών, ανεξαρτήτως πολιτικού ή άλλου κόστους. Και αυτό πάντα στο πλαίσιο που καθορίζεται από τον Κανονισμό (ΕΕ) 2018/858, για τους λόγους που έχουμε υποδείξει, και
5. Οι Διευθυντές της ΗΜΥ και του Τμήματος Τροχαίας Αρχηγείου.
Η μαρτυρία των δύο αυτών προσώπων ανέδειξε ότι μεταξύ των διαφόρων Κρατικών Υπηρεσιών δεν υπάρχει η απαιτούμενη συνεργασία και αλληλοενημέρωση στα θέματα οδικής ασφάλειας. Ομοίως ανέδειξε ότι το πολυπρόσωπο Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας περί πολλά τυρβάζει αλλά υστερεί στην ουσία της αποστολής του που είναι η οδική ασφάλεια. Με πιο ανησυχητικό, το παιχνίδι της μη ανάληψης ευθύνης και μετάθεσης της ευθύνης σε άλλους (blame game) να είναι ευρέως διαδεδομένο, και να έχουν διαμορφωθεί και παγιωθεί, σε μεγάλο βαθμό, λανθασμένες και επικίνδυνες νοοτροπίες που θα πρέπει να εκριζωθούν και να αντικατασταθούν με γνώμονα την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος. Για να γίνει δε αυτό, στα διάφορα πόστα πρέπει να τοποθετούνται πρόσωπα τα οποία, επιπρόσθετα από τα οποιαδήποτε προσόντα, συναισθάνονται ότι οι υψηλές θέσεις έχουν μεν πολλά προνόμια αλλά συνοδεύονται και από πολλές ευθύνες, τις οποίες θα πρέπει να είναι έτοιμοι να αναλάβουν και να υποστούν τις συνέπειες σε περίπτωση αποτυχίας.
Το άρθρο Το πόρισμα Takata, οι βαριές ευθύνες και σε ποιους αποδίδονται εμφανίστηκε πρώτα στο Cyprus Times.