Η διαχείριση των άνευ προηγουμένου μεταναστευτικών ροών από τα αφρικανικά παράλια, κυρίως δε τη Λιβύη, προς την Κρήτη και τη Γαύδο, η αύξηση των επιστροφών των παράτυπων μεταναστών, αλλά και η ενεργοποίηση – στην πράξη πια – του κανόνα της επιστροφής μεταναστών στη χώρα πρώτης υποδοχής φαίνεται πως είναι τα βασικά ανοιχτά μέτωπα που έχει να αντιμετωπίσει η Ελλάδα το αμέσως επόμενο διάστημα.
Μπορεί η αλλαγή της πολιτικής ηγεσίας στο υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, μετά την παραίτηση του Μάκη Βορίδη, να μη σημαίνει κάτι για τη μεταναστευτική πολιτική που θα ακολουθηθεί, μιας και ο νέος υπουργός θα… πατήσει στα χνάρια του προκατόχου του, ωστόσο οι εκκρεμότητες είναι αρκετές και ζητούν επιτακτικές λύσεις.
Εκτίναξη των αφίξεων
Η εκτίναξη των αφίξεων προσφύγων και μεταναστών σε Κρήτη και Γαύδο – μέσα σε έναν χρόνο η αύξηση φτάνει το 350% – δεν αφήνει περιθώρια για εφησυχασμό και αργές κινήσεις. Αλλωστε, ο μεταναστευτικός δρόμος που «άνοιξε» στα τέλη του 2023, έχοντας ως αφετηρία τις αφρικανικές ακτές και τελικό προορισμό τα νότια της χώρας, έχει καταστήσει την Κρήτη την πρώτη πύλη εισόδου πανελλαδικά.
Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση έχει να αντιμετωπίσει και την απροθυμία μέρους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κρήτη για τη διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος. Ειδικότερα, σε «μήλον της Εριδος» έχει εξελιχθεί η φιλοξενία των παράτυπων μεταναστών, με τα Χανιά να έχουν έναν προσωρινό χώρο στην Αγυιά, όπου φιλοξενούνται για διάστημα κάποιων ημερών. Από την άλλη, σε Ηράκλειο, Γαύδο και Ρέθυμνο δεν υπάρχει κατάλληλος χώρος και μάλιστα για την πόλη του Ηρακλείου το υπουργείο αναζητεί το σημείο, προκειμένου να δημιουργηθεί δομή βραχυχρόνιας παραμονής. Στο μεταξύ, κυβέρνηση και υπουργείο καλούνται να αντιμετωπίσουν και τις έντονες αντιδράσεις των κατοίκων, όπως συνέβη πρόσφατα στο γήπεδο στην περιοχή του Τσεσμέ στο Ρέθυμνο, όπου στήθηκαν σκηνές και μεταφέρθηκαν αρχικά οι 501 πρόσφυγες και μετανάστες.
Το δεύτερο «αγκάθι»
Η επίσπευση των επιστροφών είναι το μεγάλο στοίχημα για την κυβέρνηση, ακολουθώντας την κοινή ευρωπαϊκή γραμμή για ένα αυστηροποιημένο πλαίσιο διαχείρισης του Μεταναστευτικού. Μέσα από το νομοσχέδιο που είχε επεξεργαστεί ο Μάκης Βορίδης και δεν φαίνεται να αλλάζει από τη νυν πολιτική ηγεσία του υπουργείου, διευρύνεται η έννοια της χώρας επιστροφής, επιτρέποντας έτσι την ενεργοποίηση αποτελεσματικών επιστροφών.
Βάσει του νέου νομοσχεδίου, το οποίο ήδη υιοθετεί διατάξεις του Νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού, προστίθενται στον κατάλογο των χωρών που μπορούν να επιστρέψουν οι μετανάστες οι οποίοι έχουν απορριπτική απόφαση, και η χώρα συνήθους διαμονής, η ασφαλής τρίτη χώρα, καθώς και η πρώτη χώρα ασύλου, λόγω των οποίων η αίτηση διεθνούς προστασίας απορρίφθηκε ως απαράδεκτη.
Η Γερμανία
Σε ετοιμότητα, πάντως, βρίσκεται η ελληνική κυβέρνηση και για τις ενδεχόμενες επιστροφές προσφύγων από τη Γερμανία. Αλλωστε, όπως ήταν αναμενόμενο, η απόφαση του Ομοσπονδιακού Διοικητικού Δικαστηρίου της Λειψίας, πριν από μερικούς μήνες, η οποία έδωσε το πράσινο φως για επιστροφή δύο προσφύγων στην Ελλάδα, προκάλεσε ανησυχία, με πολλούς να επισημαίνουν πως ενδέχεται να δημιουργήσει ένα δυσμενές δεδικασμένο για τη χώρα μας. Επειδή οι επιστροφές αυτές γίνονται στο πλαίσιο του «Δουβλίνου ΙΙ», η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να τους δεχθεί. Σε κάθε περίπτωση, ο αριθμός των επιστροφών αυτών δεν αναμένεται να είναι μη διαχειρίσιμος.
Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, πως πριν από μερικές ημέρες η Ελλάδα μαζί με Ιταλία, Ισπανία, Μάλτα και Κύπρο εξέφρασαν την αντίθεσή τους και σε ένα προσχέδιο συμφωνίας μεταξύ Γαλλίας και Βρετανίας για το Μεταναστευτικό. Με επιστολή τους στην Κομισιόν υποστηρίζουν πως η κίνηση αυτή ενδέχεται να τις υποχρεώσει να δεχθούν, ως χώρες πρώτης υποδοχής, ανθρώπους που θα επιστρέφουν από το Ηνωμένο Βασίλειο στην ευρωπαϊκή ήπειρο.