Με την ένταση των ρωσικών βομβαρδισμών να κορυφώνεται, το σενάριο συνάντησης Τραμπ–Πούτιν χωρίς τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι προκαλεί οργή στο Κίεβο και ανησυχία στην ΕΕ
Για τους Ουκρανούς, η ειρήνη δεν είναι αφηρημένη έννοια, αλλά η απλή, καθημερινή δυνατότητα να ζουν χωρίς τον ήχο των σειρήνων και τον φόβο του θανάτου ακόμα και αν βρίσκονται στα σπίτια τους, σε σχολεία, παιδικές χαρές ή νοσοκομεία .
Όμως, εδώ και τρία χρόνια, αυτό παραμένει μακρινό όνειρο. Οι ρωσικοί βομβαρδισμοί έχουν ενταθεί, με κύματα πυραύλων και drones πλήττουν συστηματικά ενεργειακές υποδομές, εργοστάσια, κατοικίες, δρόμους και νοσοκομεία. Η Χερσώνα, το Χάρκοβο,η Ζαπορίζια και το Ντνίπρο έχουν μετατραπεί σε πόλεις φαντάσματα τις νύχτες, καθώς οι κάτοικοι ζουν στα καταφύγια με το φως των κεριών.
Οι τελευταίες επιθέσεις, σύμφωνα με το Κίεβο, ήταν από τις πιο σφοδρές από την αρχή του πολέμου το 2022.
Στο μέτωπο, η πίεση δεν είναι μόνο στρατιωτική αλλά και ψυχολογική. Η αβεβαιότητα για το μέλλον σπέρνει κούραση και πίκρα.
Κι ενώ η Ουκρανία πληρώνει το τίμημα σε ανθρώπινες ζωές, η ιδέα ότι η ειρήνη μπορεί να συζητηθεί ερήμην της, φαντάζει ως προσβολή που ξεπερνά τα όρια της διπλωματικής ευπρέπειας.
Χωρίς Ουκρανία στο τραπέζι;
Η ανακοίνωση της πρόθεσης του Ντόναλντ Τραμπ να συναντηθεί με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, για να αναζητήσουν «λύση» στην Ουκρανία, αλλά χωρίς τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ήχησε σαν προειδοποιητική καμπάνα. Δεν είναι η πρώτη φορά που μεγάλες δυνάμεις συζητούν ερήμην εκείνων που πλήττονται, αλλά είναι ίσως η πιο κυνική εκδοχή τέτοιας πρακτικής στον 21ο αιώνα.
Η Ρωσία είναι ο εισβολέας. Ο Πούτιν είναι υπεύθυνος για χιλιάδες νεκρού, καταζητούμενος για απαγωγές παιδιών και για τον εκτοπισμό εκατομμυρίων ανθρώπων. Ο Τραμπ, από την πλευρά του, δεν έχει κρύψει την πρόθεσή του να ακολουθήσει «πραγματιστική» γραμμή απέναντι στη Μόσχα, συχνά εις βάρος της Ουκρανίας. Ο Ζελένσκι, εκλεγμένος ηγέτης και φωνή ενός λαού που αντιστέκεται, μένει απ’ έξω. Πρόκειται για εικόνα που, για πολλούς, θυμίζει τις πιο σκοτεινές στιγμές της διεθνούς διπλωματίας.
Και αν υποθέσουμε ότι καταλήγουν σε σχέδιο ειρήνευσης, ποιος θα το εφαρμόσει; Ιδιαιτέρως αν αυτό το σχέδιο είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του Πούτιν, ποιος θα το στηρίξει, ποιος θα υπογράψει απώλεια εδαφών για μια ανεξάρτητη χώρα;
Στρυμωγμένη η Ρωσία
Από τον Φεβρουάριο του 2022, οι ΗΠΑ, η ΕΕ και οι σύμμαχοι τους, έχουν επιβάλει στη Ρωσία το πιο εκτεταμένο πακέτο κυρώσεων της σύγχρονης ιστορίας. Στόχος, να περιοριστεί η δυνατότητα της πολεμικής της μηχανή, με τη στέρηση τεχνολογίας, χρηματοδότησης και διεθνούς στήριξης.
Το ρούβλι έχασε σημαντικό μέρος της αξίας του, η φυγή επιχειρήσεων συνεχίζεται, και οι ελλείψεις σε κρίσιμα εξαρτήματα πλήττουν την παραγωγή όπλων και μηχανημάτων. Όμως η Μόσχα βρήκε διέξοδο σε αγορές όπως η Κίνα, η Ινδία και χώρες του Παγκόσμιου Νότου, ενώ μετέφερε το βάρος στους Ρώσους πολίτες, που υφίστανται αύξηση τιμών και μείωση εισοδημάτων.
Η Δύση, από την πλευρά της, δεν βγήκε αλώβητη. Η ενεργειακή κρίση εκτόξευσε το κόστος διαβίωσης, ο πληθωρισμός έφερε πολιτικές αναταράξεις, και η εξάρτηση από νέες πηγές ενέργειας δημιούργησε νέα γεωπολιτικά ρίσκα. Ωστόσο η Δύση έχει επιλογές, η Μόσχα δεν έχει. Η μόνη της επιλογή είναι η οικονομική υποταγή στην Κίνα και η εξάρτηση από χώρες όπως η Βόρεια Κορέα και το Ιράν.
Η διεθνής νομιμότητα σε δοκιμασία
Η Ουκρανία δεν είναι κομπάρσος στη δική της τραγωδία. Ο Ζελένσκι έχει τη νόμιμη εντολή να εκπροσωπεί τη χώρα του και να αποφασίζει για το μέλλον της. Η μη συμμετοχή του σε μια υποτιθέμενη «ειρηνευτική» συνάντηση θα συνιστούσε ακύρωση του ίδιου του δικαιώματος ενός λαού να μιλά για τη μοίρα του. Θα έστελνε μήνυμα ότι η διεθνής τάξη βασίζεται ακόμη στο «οι ισχυροί αποφασίζουν, οι αδύναμοι υπακούν». Εδώ όμως η περίπτωση της Ουκρανίας έχει πολύ αίμα και δεν μπορεί αν το ξεπλύνει κανένα deal Τραμπ – Πούτιν. Δεν μπορούν να διαγράψουν με μια χειραψία την απώλεια ανθρώπων, την προσφυγοποίηση εκατομμυρίων πολιτών και την ισοπέδωση μιας χώρας.
Στήριξη με ρήγματα
Η ΕΕ έχει σταθεί στο πλευρό της Ουκρανίας από την πρώτη μέρα της εισβολής. Έχει εγκρίνει στρατιωτική βοήθεια, οικονομικά πακέτα στήριξης και προγράμματα υποδοχής προσφύγων. Μέσα από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ειρήνης χρηματοδοτεί την αποστολή όπλων και πυρομαχικών, ενώ τα κράτη-μέλη συμμετέχουν σε εκπαιδευτικές αποστολές για τον ουκρανικό στρατό.
Παράλληλα, οι Βρυξέλλες διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στη διπλωματική απομόνωση της Μόσχας, επιβάλλοντας κυρώσεις και αναζητώντας στήριξη σε τρίτες χώρες. Ωστόσο, στο εσωτερικό της Ένωσης δεν λείπουν οι φωνές που ζητούν «ρεαλιστικές λύσεις» και σταδιακή αποκλιμάκωση, συχνά με τρόπο που το Κίεβο θεωρεί επικίνδυνο.
Η προοπτική μιας συνάντησης Τραμπ–Πούτιν χωρίς τον Ζελένσκι προκαλεί ανησυχία στις Βρυξέλλες. Η ΕΕ φοβάται ότι μια τέτοια πρωτοβουλία θα υπονομεύσει την ενότητα της Δύσης και θα δώσει στη Μόσχα περιθώριο να επιβάλει όρους ειρήνης που παραβιάζουν την ουκρανική κυριαρχία. Δεν είναι τυχαίο ότι αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν ήδη διαμηνύσει πως «καμία συζήτηση για την Ουκρανία δεν μπορεί να γίνει χωρίς την Ουκρανία».
Μόνιμη παραφωνία η Ουγγαρία και η Σλοβακία, που λειτουργούν ως το μακρύ χέρι της Μόσχας στην ΕΕ. Μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί τρόπος για να παρακάμπτονται οι διαφωνίες τους, αλλά θα πρέπει να βρεθεί και τρόπος να μην επιτρέπεται στις δύο χώρες να καθυστερούν κινήσεις οι οποίες απαιτούν ταχύτητα αντίδρασης.
Η Ρωσία χρειάζεται φρένο
Η Ρωσία εξακολουθεί να επιδιώκει στρατηγικά κέρδη που υπερβαίνουν την Ουκρανία. Η ρητορική περί «ζωνών επιρροής» και οι απειλές προς χώρες της Βαλτικής, τη Μολδαβία και ακόμη και κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ δημιουργούν κλίμα φόβου. Ο μαξιμαλισμός αυτός όχι μόνο δυσκολεύει οποιαδήποτε διαπραγμάτευση, αλλά θέτει σε κίνδυνο τη συνολική ασφάλεια της Ευρώπης.
Για να υπάρξει πραγματική προοπτική ειρήνης, η Μόσχα πρέπει να εγκαταλείψει τη λογική των επεκτατικών βλέψεων και να αποδεχθεί ότι η διεθνής τάξη δεν μπορεί να λειτουργεί με όρους επιβολής.
Η ειρήνη δεν επιτυγχάνεται με μια φωτογραφία και μια χειραψία. Απαιτεί σκληρή δουλειά, συμβιβασμούς που να σέβονται τη δικαιοσύνη και μηχανισμούς που θα εγγυώνται την εφαρμογή των συμφωνηθέντων. Μια «λύση» που θα ανακοινωθεί ερήμην της Ουκρανίας θα είναι κενό γράμμα, έτοιμο να καταρρεύσει με την πρώτη αφορμή.
Η αληθινή ειρήνη
Η πραγματική ειρήνη θα έρθει μόνο όταν η Ουκρανία θα έχει τον πρώτο και τελευταίο λόγο για το μέλλον της. Αυτό σημαίνει πλήρη αποχώρηση στρατευμάτων, αποκατάσταση των ζημιών, διεθνείς εγγυήσεις ασφάλειας και τον Ζελένσκι στο επίκεντρο κάθε συζήτησης. Οποιοδήποτε άλλο σενάριο, όσο «ρεαλιστικό» κι αν παρουσιάζεται, δεν είναι τίποτα άλλο παρά επιβολή και προσβολή.
Ταυτόχρονα θα αποτελεί κακό προηγούμενο για μελλοντικές συγκρούσεις και πολύ περισσότερο για «παγωμένες» συγκρούσεις όπως το κυπριακό.
Το άρθρο Ανάλυση CT: Ειρήνη για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία; εμφανίστηκε πρώτα στο Cyprus Times.