Και ενώ η εξοικονόμηση ενέργειας μέσα από την καλή και ορθολογική χρήση των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας, η ενεργειακή αναβάθμιση μιας κατοικίας αποτελεί την πλέον ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος, αν και χρειάζεται μια σειρά κοστοβόρων ενεργειών, οι οποίες όμως στο μέλλον θα αποφέρουν σημαντική μείωση των μηνιαίων δαπανών ενός νοικοκυριού.
Με δεδομένο ότι οι αυξημένες ανάγκες διαβίωσης έχουν καταστήσει τα σύγχρονα κτίρια αρκετά ενεργοβόρα και επιβαρυντικά για το περιβάλλον και σε συνδυασμό με τη σημαντική αύξηση του κόστους της ενέργειας τα τελευταία χρόνια, η ενεργειακή αναβάθμιση μιας κατοικίας κρίνεται αρκετά σημαντική και απαραίτητη.
Ετσι αυτό που ονομάζεται ενεργειακή κλάση είναι ο καθρέφτης της ενεργειακής αποδοτικότητας και βιωσιμότητας ενός ακινήτου. Η αξιολόγηση προκύπτει μέσα από τη διαδικασία ενεργειακής επιθεώρησης και καταγράφεται στο Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης, το οποίο είναι υποχρεωτικό για κάθε αγοραπωλησία ή μίσθωση ακινήτου. Οι ενεργειακές κλάσεις διαβαθμίζονται από την Α+ (υψηλότερη απόδοση) έως την Η (χαμηλότερη απόδοση), με βάση συγκεκριμένα πρότυπα κατανάλωσης. Ενα ακίνητο κλάσης Α ή Α+ θεωρείται ενεργειακά αποδοτικό, με μειωμένο κόστος λειτουργίας και περιορισμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Αντίθετα, τα ακίνητα με χαμηλή ενεργειακή κλάση (Γ έως Η) θεωρούνται ενεργοβόρα και αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες στην αγορά. Τα τελευταία χρόνια, η πολιτεία έχει εντείνει τις προσπάθειες για την αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας. Στα ερωτήματα πώς μπορεί όμως να επιτευχθεί η ενεργειακή αναβάθμιση ενός σπιτιού με τις λιγότερες δυνατές απώλειες, και φυσικά με όσο το δυνατόν χαμηλότερο κόστος, οι απαντήσεις, αν και δεν είναι εύκολες, υπάρχουν. Ειδικότερα ένα σπίτι ή ένα κτίριο μπορεί να αναβαθμιστεί ενεργειακά με αντικατάσταση των παλιών κουφωμάτων και υαλοπινάκων, τοποθέτηση ηλιακού θερμοσίφωνα για παραγωγή ζεστού νερού, χρήση εναλλακτικής μορφής ενέργειας για θέρμανση (φυσικό αέριο, ηλεκτρική ενέργεια, βιομάζα, γεωθερμία). Επίσης η τοποθέτηση θερμομόνωσης σε μη μονωμένες ταράτσες, πιλοτές και σε τοίχους με ανεπαρκή ή καθόλου μόνωση είναι σημαντική ενέργεια που θα πρέπει να γίνει καθώς εξασφαλίζει, σύμφωνα με τους ειδικούς, την απώλεια της θερμότητας τον χειμώνα και φυσικά δροσιά το καλοκαίρι.
Οι παράγοντες
Σε όλα αυτά σημαντικό ρόλο που επηρεάζει το πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να πετύχει κάποιος ενεργειακή αναβάθμιση του ακινήτου του, παίζουν:
η γεωγραφική θέση του κτιρίου
o τρόπος χρήσης του (κατοικία ή επαγγελματικός χώρος)
η παλαιότητά του
οι εγκαταστάσεις και υποδομές που υπάρχουν
η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου
οι πιθανοί πολεοδομικοί περιορισμοί για την ανάπτυξη συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εγκρίνει τα σχέδια για έναν κλιματικά ουδέτερο κτιριακό τομέα έως το 2050 και από το 2028 όλα τα καινούργια κτίρια θα πρέπει να έχουν μηδενικές εκπομπές αερίων. Στην κλίμακα ενεργειακής απόδοσης από το Α έως το G, τα κτίρια κατοικιών θα πρέπει να επιτύχουν την κατάταξή τους, τουλάχιστον, στην κατηγορία Ε έως το 2030 και στην D έως το 2033. Μάλιστα στην κατεύθυνση αυτή τα τελευταία χρόνια έχουν τρέξει προγράμματα «Εξοικονομώ» με στόχο την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών αλλά και επιχειρήσεων ενώ το επόμενο διάστημα θα υπάρξουν και άλλα καθώς η κατηγορία G αντιστοιχεί σύμφωνα με εκτιμήσεις στο 15% των κτιρίων κάθε κράτους – μέλους με τις χειρότερες επιδόσεις.
Ψηφιακό εργαλείο
Την ίδια ώρα σε λειτουργία έχει μπει ένα νέο ψηφιακό εργαλείο με την ονομασία ΒΕΕΜ (Building Energy Efficiency Marketplace) από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), το οποίο αποτελεί μια καινοτόμα πλατφόρμα που φέρνει σε επαφή καταναλωτές με παρόχους ενεργειακών υπηρεσιών για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών ή κτιρίων του τριτογενούς τομέα. Η εφαρμογή λειτουργεί ως μια online υπηρεσία μιας στάσης για την ενεργειακή εξοικονόμηση στα κτίρια. Ο καταναλωτής (χρήστης του ΒΕΕΜ) δημιουργεί στην πλατφόρμα λογαριασμό μέσω μιας απλής επιβεβαίωσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Στη συνέχεια, δηλώνει τα χαρακτηριστικά της οικίας / κτιρίου του και η πλατφόρμα του προτείνει υπηρεσίες ενεργειακής αναβάθμισης και το εκτιμώμενο κόστος αυτών. Κάνει αίτημα για να λάβει προσφορά για τις υπηρεσίες ενεργειακής αναβάθμισης από τους παρόχους ενεργειακών υπηρεσιών.
Η πλατφόρμα προτείνει υπηρεσίες ενεργειακής αναβάθμισης μέσω προσφορών από τους παρόχους ενεργειακών υπηρεσιών εφόσον οι καταναλωτές υποβάλουν σχετικό αίτημα στην πλατφόρμα. Οι πάροχοι ενεργειακών υπηρεσιών είναι εταιρείες που έχουν εγγραφεί στην πλατφόρμα BEEM. Η χρήση του συγκεκριμένου εργαλείου είναι δωρεάν και απευθύνεται σε όλους τους πολίτες που επιθυμούν να προβούν σε εξοικονόμηση ενέργειας κτιρίων. Η ΡΑΑΕΥ δεν εμπλέκεται στην επιλογή του επαγγελματία / παρόχου ενεργειακών υπηρεσιών και της προσφοράς του, η οποία επιλογή είναι αποκλειστική ευθύνη του καταναλωτή – χρήστη της πλατφόρμας.