Σε πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Πρόγραμμα Copernicus) καταγράφεται η αύξηση των κλιματικών κινδύνων στην Ευρώπη, ως προς την ένταση, τη συχνότητα εμφάνισης και τη διάρκειά τους.
Η αύξηση είναι ισχυρότερη στη Μεσόγειο που πλήττεται περισσότερο από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα σε πρόσφατη έρευνα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών επισημαίνεται η αύξηση εμφάνισης των συνδυασμένων φαινομένων, λ.χ. καύσωνας και ξηρασία, στην Ελλάδα, γεγονός που προβληματίζει ιδιαίτερα, καθώς οι επιπτώσεις του ενός φαινομένου δεν προστίθενται απλώς στις επιπτώσεις του άλλου, αλλά τις πολλαπλασιάζουν, όπως δυστυχώς διαπιστώθηκε και κατά τις πρόσφατες δασικές πυρκαγιές.
Η νέα κλιματική κανονικότητα για τη Μεσόγειο και την Ελλάδα φαίνεται ότι είναι εδώ, και μάλιστα κατά 15 έτη νωρίτερα από την εκτίμηση που είχε γίνει στις αρχές του αιώνα. Αν και η νέα κανονικότητα δεν αφορά τις άσκοπες υπερβολές που συχνά ακούγονται, λ.χ. «θα γίνουμε Σαχάρα», δεν παύει να είναι η ευκαιρία για μία άλλη λογική σε ό,τι αφορά τoν σχεδιασμό που είναι εντέλει αναγκαίος για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του φυσικού περιβάλλοντος, των πόλεων, του τουρισμού, των υποδομών, της αγροτικής παραγωγής, κ.ά., στην κλιματική αλλαγή.
Σε μια τέτοια λογική θα ήταν αυτονόητο, ότι ένα σχέδιο προσαρμογής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ή ένα τοπικό πολεοδομικό σχέδιο θα εξαιρούσαν από τη δόμηση μια περιοχή που η επιστημονική γνώση εκτιμά, ότι είναι ευάλωτη στον κίνδυνο της πλημμύρας όπως αυτή ενισχύεται από την κλιματική αλλαγή ή θα διαμόρφωναν εκτενείς ζώνες διαχωρισμού κτιρίων από τα δάση ή θα περιόριζαν τις μεγάλες τουριστικές επενδύσεις σε νησιά που πλήττονται από ξηρασία ή και θα μείωναν τον συντελεστή δόμησης μιας περιοχής που αποδεδειγμένα πλήττεται περισσότερο από τους καύσωνες και άρα έχει ανάγκη από χαμηλά κτίρια και ελεύθερους – και πράσινους – χώρους.
Σχέδια που θα ακολουθούν λογικές όπως η παραπάνω δεν είναι μόνο απολύτως αναγκαία αλλά και εξαιρετικά επείγοντα. Οσο δε καθυστερούν, θα απαιτούν όλο και περισότερα έργα και πόρους για την αποκατάσταση των ζημιών και απωλειών από τα κλιματικά φαινόμενα.
Η κλιματική αλλαγή είναι ένας κίνδυνος με μεγάλη αντοχή στον χρόνο. Είναι όμως και η ευκαιρία να εγκαταλείψουμε πρακτικές σχεδιασμού που αποδεδειγμένα δεν απέδωσαν και να προσαρμόσουμε τον αναπτυξιακό σχεδιασμό της χώρας και τις ειδικότερες πολιτικές της για το περιβάλλον, τον τουρισμό, τις πόλεις, κ.ά., στη νέα κλιματική κανονικότητα.
Ο Κωνσταντίνος Καρτάλης είναι καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την Κλιματική Αλλαγή