Συνθήκες ξηρασίας επικρατούν σχεδόν στη μισή χώρα μετά τις υψηλές θερμοκρασίες που Ιουλίου και τις ανύπαρκτες βροχοπτώσεις.
Από δεδομένα που έχουν στη διάθεσή τους επιστήμονες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, (Meteo), προκύπτει ότι ο δείκτης ξηρασίας για τις αρχές του Αυγούστου είναι σημαντικά υψηλός.
Μεγάλο μέρος της Κρήτης, της Πελοποννήσου, της ανατολικής Μακεδονίας, της Θράκης και της Λέσβου πλήττονται από έντονη ή ακραία ξηρασία ενώ αντίθεται καλύτερη είναι η κατάσταση σε σε αρκετές περιοχές της Μακεδονίας, της Θεσσαλίας και της κεντρικής Στερεάς Ελλάδας, η χώρα βρίσκεται σε συνθήκες ξηρασίας.
Σε κατάσταση μέτριας ή σημαντικής ξηρασίας, βρίσκονται πολλές περιοχές της Αττικής, της Εύβοιας, της δυτικής Στερεάς Ελλάδας και της Ηπείρου, καθώς και πολλά νησιά της χώρας.
Τι είναι ξηρασία
Οι ειδικοί του Αστεροσκοπείου λένε ότι η αξιολόγηση των συνθηκών ξηρασίας βασίζεται στην εδαφική υγρασία του στρώματος μεταξύ 28 και 100 εκατοστών κάτω από την επιφάνεια.
Η περιεκτικότητα σε νερό στο στρώμα αυτό είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη και απόδοση πολλών γεωργικών καλλιεργειών και αντικατοπτρίζει την επίδραση του υετού, της εξατμισοδιαπνοής και της απορροής/διήθησης νερού στο έδαφος σε ένα σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα.
Καταπόνηση των καλλιεργειών
Όταν η εδαφική υγρασία σε αυτό το στρώμα είναι αρκετά κάτω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα μιας συγκεκριμένης περιοχής, αυτό συνεπάγεται συνθήκες (σχετικής) ξηρασίας και άρα παρατεταμένο υδατικό στρες για τις καλλιέργειες.
Η λειψυδρία και το πού πάει το γλυκό νερό
Σχεδόν το 85% της ετήσιας εγχώριας κατανάλωσης (γλυκού) νερού κατευθύνεται στις καλλιέργειες.
Και η καλύτερη διαχείριση των αρδευτικών δικτύων αποτελεί την πιο κρίσιμη παράμετρο στην αντιμετώπιση του ζητήματος της λειψυδρίας.
Οπως αναφέρουν επιστήμονες που ειδικεύονται στην υδρολογία και τη διαχείριση υδάτινων πόρων, το πρόβλημα της λειψυδρίας είναι πολιτικό.
Προφανώς μεγεθύνεται από την κλιματική κρίση και τη μείωση των αποθεματικών νερού λόγω των μειωμένων βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων, όμως το κλειδί βρίσκεται στην αποδοτικότερη κατανάλωση, ειδικά στον αγροτικό τομέα.
Γεωτρήσεις
«Οι γεωτρήσεις χρειάζεται να φτάσουν ακόμα και σε 180-200 μέτρα βάθος κατά τόπους μέχρι να βρουν τον υδροφόρο ορίζοντα», είχε αναφέρει στα ΝΕΑ, στις 25 Ιουλίου, ο Χρίστος Καραβίτης, κοσμήτορας της Σχολής Περιβάλλοντος και Γεωργικής Μηχανικής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΓΠΑ).
Το γεγονός αυτό αναδεικνύει το πρόβλημα στα υπόγεια δίκτυα, ενώ αυξάνει σημαντικά το κόστος, καθώς απαιτείται πολύ περισσότερη ενέργεια για την άντληση νερού από μεγάλο βάθος. «Τα υπόγεια νερά αποτελούν το 25%-30% των συνολικών υδατικών πόρων, με τα επιφανειακά νερά να αντιστοιχούν στο υπόλοιπο 70%.
Ρωμαϊκό δίκαιο
Ομως, τα επιφανειακά νερά ανήκουν στο Δημόσιο, ενώ τα υπόγεια ανήκουν στον κάτοχο της γης, σύμφωνα με το ρωμαϊκό δίκαιο.
Ως συνέπεια, έχουμε υπερεκμετάλλευση των υπόγειων νερών, που χρησιμοποιούνται για την άρδευση περίπου του 50% της καλλιεργήσιμης γης», προσθέτει ο κοσμήτορας. «Εχουμε ελάχιστα φράγματα», επισημαίνει και τονίζει πως είναι απαραίτητο να γίνουν έργα για την καλύτερη χρήση των επιφανειακών νερών, με τη δημιουργία ταμιευτήρων (τεχνητών λιμνών) για την άρδευση.
Ακόμα μία κακή χρονιά
«Συνολικά, το φετινό υδρολογικό έτος έχει υπάρξει γενικά καλύτερο από πέρυσι, όμως παραμένει αρκετά κακό από άποψη βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων. Οι βροχοπτώσεις στη χώρα έχουν κινηθεί κατά μέσο όρο περίπου 30%-40% χαμηλότερα από τους μέσους όρους των τελευταίων 10-12 χρόνων. Ηταν πολύ ξηρός ο Οκτώβριος του 2024, περίπου 80%-90% κάτω σε σχέση με τον μέσο όρο, ενώ και ο Ιανουάριος δεν έδωσε αρκετές βροχές» εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο διευθυντής Ερευνών του ΕΑΑ Κώστας Λαγουβάρδος.
«Στις πιο άνυδρες περιοχές, όπως είναι η Θράκη, οι Κυκλάδες και η Ανατολική και Νότια Κρήτη, οι βροχοπτώσεις ήταν περίπου στο 60%-70% του μέσου όρου των περασμένων ετών. Ακόμα όμως και σε βροχερές περιοχές όπως τα Γιάννενα, η Κέρκυρα και συνολικά η Δυτική Ελλάδα, οι βροχοπτώσεις έχουν κινηθεί σε χαμηλά επίπεδα» προσθέτει. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα αποθέματα στη Λίμνη Πλαστήρα στον Νομό Καρδίτσας είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα και γι’ αυτό αναμένονται περικοπές περίπου 30% στο τοπικό δίκτυο ύδρευσης φέτος το καλοκαίρι».