Τον Αύγουστο του 2024, η χαμηλή στάθμη της τεχνητής λίμνης του Μόρνου έδωσε σήμα συναγερμού. Τους τελευταίους 12 μήνες, η προοπτική λειψυδρίας απειλεί την Αθήνα. Παράλληλα, απελπιστική έλλειψη νερού εκδηλώνεται σε πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδας, σε πόλεις και καλλιέργειες. Ομως, τα επίσημα χείλη, αντί να φροντίζουν για εγρήγορση του πληθυσμού, μάλλον τον καθησυχάζουν.
Οταν το πρόβλημα του νερού είναι μεγάλο και επείγον, πρώτη προτεραιότητα πρέπει να είναι η εξοικονόμηση.
Εχει άμεση απόδοση, αφού με τη μείωση της κατανάλωσης τα αποθέματα νερού αυτομάτως επαρκούν για περισσότερο χρόνο. Το μέτρο είναι φθηνό, δεν κοστίζει πολύ μια επίμονη διαρκής καμπάνια εξοικονόμησης νερού. Γίνεται πιο αποτελεσματικό, αν παράλληλα αυξηθεί η τιμή του πολύτιμου υδατικού πόρου και απαγορευθούν οι σπάταλες χρήσεις. Συμπληρωματικά, θα συνεισέφεραν οι επισκευές στο δίκτυο διανομής που παρουσιάζει απώλειες.
Δεύτερη προτεραιότητα, η καλύτερη αξιοποίηση του υπάρχοντος νερού, με επαναχρησιμοποίηση των υγρών αποβλήτων που διοχετεύονται στη θάλασσα.
Οι όγκοι είναι τεράστιοι και η σωστή εκμετάλλευσή τους θα παρείχε στην Αθήνα και σε πολλές άλλες περιοχές άφθονο νερό για την άρδευση καλλιεργειών, κήπων, δενδροστοιχιών κ.λπ. Σήμερα οι τεχνολογίες επεξεργασίας λυμάτων δίνουν νερό που μπορεί με ασφάλεια να χρησιμοποιηθεί για αρδεύσεις και άλλες χρήσεις, ακόμα και οικιακή κατανάλωση.
Ας αναλογισθούμε τι νερό πίνουν οι αστροναύτες του Διαστημικού Σταθμού! Με επενδύσεις σε απολύμανση και συμπληρωματικά δίκτυα, η λύση της επαναχρησιμοποίησης νερού θα συνέβαλλε πολύ στην επίλυση των προβλημάτων.
Ως τρίτη προτεραιότητα μπορεί να εξετασθεί η εξεύρεση πρόσθετων πηγών υδροδότησης, είτε από την ξηρά είτε από τη θάλασσα. Ειδικά στα τουριστικά νησιά, η αφαλάτωση, ως μόνη ρεαλιστική λύση για παραγωγή πόσιμου νερού, ήδη έχει δώσει καλά αποτελέσματα.
Τι κάνουν όμως οι αρμόδιοι για να μην πούμε το νερό νεράκι; Διαφωτιστικές οι πρόσφατες δηλώσεις τους. Παραδέχονται ευθέως τον κίνδυνο εξάντλησης έως το 2027 των αποθεμάτων νερού για την Αττική, δεν παρουσιάζουν όμως καμία αποτελεσματική ενέργεια. Μοναδικός στόχος μοιάζει να είναι η αποφυγή του πολιτικού κόστους.
Οι υποτιθέμενες ενημερωτικές καμπάνιες είναι αναιμικές, αόρατες για τους πολίτες και, οπωσδήποτε, απέχουν έτη φωτός από μια αναγκαία επιθετική καμπάνια εξοικονόμησης, όπως η αντίστοιχη της δεκαετίας του 1990. Οι ενέργειες για επαναχρησιμοποίηση νερού απλώς αναφέρονται θεωρητικά, αλλά πρακτικά απουσιάζουν.
Το χειρότερο όμως είναι ότι αντιστρέφουν τις προτεραιότητες. Ξεκινούν με σχεδιασμό νέων έργων, όπως εκτροπή του Αχελώου από τα Κρεμαστά και πρόσθετες αντλήσεις από τον Βοιωτικό Κηφισό. Ονειρεύονται να συνδέσουν όλους τους ποταμούς της Δυτικής Στερεάς, ώστε μέρος της παροχής τους να υδροδοτεί την Αθήνα, κάτι που «θα λύσει οριστικά το πρόβλημα λειψυδρίας για πολλές δεκαετίες»! Επιπλέον, μείωσαν στο ένα τρίτο την οικολογική παροχή του Ευήνου, δηλαδή το ελάχιστο νερό που είναι απαραίτητο για τη διάσωση των οικολογικών λειτουργιών της βλάστησης και της πανίδας ενός φυσικού ποταμού. Η οικολογική παροχή έχει επιβληθεί έπειτα από ειδική μελέτη, η μείωση είναι μια επέμβαση με διαστάσεις περιβαλλοντικού κακουργήματος! Δυστυχώς, μοιάζει να έχουν επικρατήσει αντιλήψεις μηχανικών παλαιάς κοπής, που αγνοούν το περιβαλλοντικό πλαίσιο, την ορθολογική διαχείριση και τις νέες τεχνολογικές δυνατότητες.
Ο Κίμων Χατζημπίρος είναι καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο