Στο «συρτάρι» του υπουργείου Οικονομικών μπήκαν τα σενάρια για τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας, καθώς το υψηλό δημοσιονομικό κόστος που συνεπάγεται η εφαρμογή ενός μόνιμου μηχανισμού αυτόματης αναπροσαρμογής κρίθηκε απαγορευτικό για τον προϋπολογισμό. Αντίθετα προχωρά ο σχεδιασμός με αλλαγές στους συντελεστές της φορολογικής κλίμακας, με τα αποκαλυπτήρια να αναμένονται στη ΔΕΘ από τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Παρότι η μη προσαρμογή της φορολογικής κλίμακας πλήττει τα μεσαία εισοδήματα και οδηγεί σε αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης, γεγονός που καταγράφεται και σε μελέτη της Eurobank, το οικονομικό επιτελείο απορρίπτει την υιοθέτηση της τιμαριθμοποίησης. Ο στόχος παραμένει η διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας και, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, το βάρος θα δοθεί σε στοχευμένες αλλαγές στη φορολογική κλίμακα με έμφαση στη στήριξη της μεσαίας τάξης και των οικογενειών με παιδιά.
Τι εξετάζεται
Τα σχέδια που βρίσκονται στο τραπέζι για τη νέα φορολογική κλίμακα η οποία θα ενεργοποιηθεί για τα εισοδήματα που θα αποκτήσουν τα φυσικά πρόσωπα από την 1η Ιανουαρίου 2026 προβλέπουν:
– Προσθήκη ενός ενδιάμεσου συντελεστή για το τμήμα του εισοδήματος από 10.001 ευρώ μέχρι και τις 20.000 ευρώ, όπου σήμερα ο συντελεστής φορολόγησης ανεβαίνει απότομα στο 22% από 9% που είναι μέχρι τις 10.000 ευρώ, προκαλώντας ραγδαία αύξηση του φορολογικού βάρους.
– Αναπροσαρμογή του ύψους του εισοδήματος πάνω από το οποίο εφαρμόζεται ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής 44%. Με βάση το ισχύον καθεστώς, ο συντελεστής 44% επιβάλλεται στο τμήμα του εισοδήματος που υπερβαίνει τις 40.000 ευρώ.
Η πρόταση για τιμαριθμική αναπροσαρμογή είχε εξεταστεί καθώς η αύξηση των ονομαστικών εισοδημάτων έχει ως αποτέλεσμα οι φορολογούμενοι να μετακινούνται σε υψηλότερα φορολογικά κλιμάκια, χωρίς να προκύπτει αντίστοιχο όφελος. Ο πληθωρισμός λειτουργεί ως επιπρόσθετος φόρος, ροκανίζοντας το διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων. Ακόμη και μικρές αυξήσεις στους μισθούς οδηγούν σε μετάβαση σε επόμενο φορολογικό συντελεστή, αυξάνοντας τη συνολική επιβάρυνση.
Τα στοιχεία
Η μελέτη της Eurobank καταγράφει με αριθμούς την επίπτωση της μη τιμαριθμοποίησης της φορολογικής κλίμακας που λειτουργεί σαν ένας «πληθωριστικός φόρος». Η αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των νοικοκυριών σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού είναι εντονότερη όταν η κλίμακα δεν προσαρμόζεται. Επίσης οποιαδήποτε αύξηση εισοδήματος, ακόμη και όταν καλύπτει απλώς τη μείωση της αγοραστικής δύναμης, ενδέχεται να οδηγεί τους φορολογούμενους σε υψηλότερα κλιμάκια και, κατά συνέπεια, σε υψηλότερο φόρο.
Σύμφωνα με την ανάλυση της τράπεζας, από το 2021 έως το 2023, το 37% της συνολικής αύξησης της φορολογικής επιβάρυνσης αποδίδεται αποκλειστικά στη μη αναπροσαρμογή της κλίμακας με βάση τον πληθωρισμό. Αν είχε εφαρμοστεί πλήρης τιμαριθμοποίηση, τα φορολογικά έσοδα του 2023 από μισθούς, συντάξεις και εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα θα ήταν μειωμένα κατά 9,2%.
Η επίπτωση διαφέρει ανά εισοδηματική κατηγορία:
– Στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, σχεδόν η μισή επιβάρυνση προέρχεται από τη μη τιμαριθμοποίηση.
– Στα εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα, το ποσοστό περιορίζεται στο 16%.
– Τα μεγαλύτερα βάρη επωμίζονται τα μεσαία και ανώτερα μεσαία στρώματα, τα οποία μετακινούνται ταχύτερα σε υψηλότερα κλιμάκια ακόμη και όταν οι αυξήσεις στους μισθούς τους δεν ξεπερνούν τον πληθωρισμό.
Ειδική αναφορά γίνεται στα νοικοκυριά με παιδιά, για τα οποία η συνολική φορολογική επιβάρυνση στην Ελλάδα είναι η υψηλότερη μεταξύ των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου. Η τράπεζα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι η επιβάρυνση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε φυγή εξειδικευμένων στελεχών και να υπονομεύσει την παραγωγικότητα της οικονομίας.
Τα σενάρια τιμαριθμοποίησης και το κόστος τους
Η μελέτη της Eurobank καταγράφει τρία διαφορετικά σενάρια τιμαριθμικής αναπροσαρμογής:
1. Πλήρης τιμαριθμοποίηση: Αυτόματη αναπροσαρμογή όλων των φορολογικών κλιμακίων με βάση τον πληθωρισμό. Το κόστος για τον προϋπολογισμό ανέρχεται σε 0,4% του ΑΕΠ το 2025. Παρ’ όλα αυτά, διατηρείται πρωτογενές πλεόνασμα άνω του 2% του ΑΕΠ.
2. Μερική τιμαριθμοποίηση: Αναπροσαρμογή βάσει του δομικού πληθωρισμού (core inflation), με ηπιότερες δημοσιονομικές επιπτώσεις και εστίαση στην ανακούφιση των μεσαίων εισοδημάτων.
3. Μοντέλο Πορτογαλίας: Ήπια τιμαριθμοποίηση, όπου τα κλιμάκια δεν ακολουθούν ολόκληρο τον πληθωρισμό αλλά ένα μέρος του. Το κόστος περιορίζεται στο 0,2% του ΑΕΠ, διατηρώντας το πρωτογενές πλεόνασμα εντός των στόχων.