Η προεδρία Τραμπ είναι η κορύφωση μιας εξέλιξης, που δεν είναι καινούρια, δεν οφείλεται αποκλειστικά σε αυτόν και υποχρεώνει τους Ευρωπαίους να αναλάβουν τις ευθύνες τους
Πριν από μερικές ημέρες σε μια ομιλία του στο Ρίμινι ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας και πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι διαπίστωνε ότι η ψευδαίσθηση της μεγάλης και ισχυρής Ευρώπης διαλύθηκε οριστικά το 2025. Αναφερόταν τόσο στην εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ, όσο και στην εικόνα των «μεγάλων» της Ευρώπης που έμοιαζαν σαν φοβισμένοι μαθητές απέναντι στον μεγάλο δάσκαλο Τραμπ. Σχεδόν ταυτόχρονα σε ένα άρθρο της η πρόεδρος της Κομισιόν παραδεχόταν ότι η συμφωνία με τις ΗΠΑ μπορεί να μην είναι τέλεια, αλλά ήταν το καλύτερο εφικτό.
Η παραδοχή της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ουσία επιβεβαίωνε τον Ντράγκι. Όταν αισθάνεσαι ανίσχυρος δεν μπορείς να διεκδικήσεις κάτι περισσότερο. «Η συμφωνία είναι μια ωρολογιακή βόμβα» σχολίαζε χωρίς οίκτο η ελβετική Neue Zürcher Zeitung. Αφενός ο Τραμπ μπορεί ανά πάσα στιγμή να αλλάξει γνώμη για το ύψος των δασμών, αφετέρου η ΕΕ έχει αναλάβει υπέρογκες υποχρεώσεις, που είναι μάλλον απίθανο να μπορέσει να υλοποιήσει. Ποιος για παράδειγμα θα επενδύσει αυτά τα 600 δισ. στις ΗΠΑ και πώς θα αγοραστούν ενεργειακά προϊόντα ύψους 750 δισ. μέχρι τη λήξη της θητείας Τραμπ; Η Ευρώπη μπήκε σε ένα μονοπάτι γεμάτο εμπόδια και παγίδες.
Το τέλος της Δύσης
Πέρα από συγκεκριμένα νούμερα και περιστατικά αυτό που αξίζει μελέτης είναι η γενικότερη εικόνα. Η δεύτερη θητεία Τραμπ επισφραγίζει οριστικά αυτό που ο αρθρογράφος της taz του Βερολίνου αποκάλεσε «Το τέλος της Δύσης» με τη μορφή που την κατανοούσαμε ως σήμερα. Μια διαδικασία που δεν ξεκίνησε με τον σημερινό Αμερικανό πρόεδρο, απλώς τώρα επιταχύνεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Όπως σημειώνει η σχετική ανάλυση οι ΗΠΑ διαχρονικά παλινδρόμησαν μεταξύ εθνικού απομονωτισμού και επιθυμίας για επιβεβαίωση της πλανητικής τους παντοδυναμίας. Για παράδειγμα το 1916 ο Γούντροου Γουίλσον κέρδισε τις εκλογές με την υπενθύμιση ότι «Μας κράτησε έξω από τον πόλεμο». Το 1917 άλλαξε γνώμη και έστειλε δύο εκατομμύρια στρατιώτες στην Ευρώπη, «υπογράφοντας» την ήττα της Γερμανίας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και την έναρξη ενός «αμερικανικού αιώνα». Αργότερα η Γερουσία απέρριπτε την ιδέα της Κοινωνίας των Εθνών. Σήμερα ο Τραμπ κάνει ότι μπορεί για να υποσκάψει το κύρος του ΟΗΕ.
Αγχωμένοι σύμμαχοι
Πάντα υπήρξαν «μπρος πίσω» στη διατλαντική σχέση. Η μεγάλη διαφορά είναι σήμερα ότι τα συμφέροντα ΗΠΑ και Ευρώπης διαρκώς αποκλίνουν. Η «αδιαφορία» του Τραμπ για την Ευρώπη δε μπορεί να κρυφτεί πίσω από κάποιες φιλοφρονήσεις, ούτε από το γεγονός ότι περίπου 80.000 Αμερικανοί στρατιώτες παραμένουν ακόμη στην Ευρώπη, η οποία μετά τις τελευταίες εξελίξεις συνειδητοποιεί ότι είναι «μόνη στο σπίτι». Είναι μια εξέλιξη που δικαιολογεί το άγχος των Ευρωπαίων, αλλά όχι την παράλυσή τους. Άγχος δείχνουν και οι κινήσεις του Τραμπ όμως. Από την μια παγκόσμιος ηγέτης «άγγελος της ειρήνης» με φιλοδοξίες για Νομπέλ και από την άλλη φρουρός των συνόρων, κήρυκας ενός νέου σουρεαλιστικού πατριωτισμού.
Η αιτία του άγχους είναι ορατή. Οι παγκόσμιες ισορροπίες έχουν αλλάξει. Στις αρχές του 21ου αιώνα ΕΕ και ΗΠΑ μαζί παρήγαγαν το 40% των παγκόσμιων αγαθών και υπηρεσιών, η Κίνα μόλις το 3%. Σήμερα η Κίνα είναι στο 20%, οι ΗΠΑ και η ΕΕ στο 14% η κάθε μια. Αυτό εξηγεί γιατί το βλέμμα της Ουάσινγκτον στρέφεται πρωτίστως στο Πεκίνο. Και υποχρεώνει τους Ευρωπαίους να αντιμετωπίσουν τη μοναξιά από την φυγή του «Θείου Σαμ», ανακαινίζοντας το σπίτι συγκεντρωμένοι και συντονισμένοι. Αν τα καταφέρουν ίσως κάποτε να ευγνωμονούν τον Τραμπ για την κυνική ειλικρίνειά του.
Πηγή: Deutsche Welle
Το άρθρο DW: Ευρώπη, μόνη στο σπίτι εμφανίστηκε πρώτα στο Cyprus Times.