Τον Ιούλιο, επενδυτές σε όλο τον κόσμο υπέστησαν ζημιές δισεκατομμυρίων δολαρίων, καθώς μια σειρά από μικρές κινεζικές εταιρείες που είναι εισηγμένες στο Nasdaq κατέρρευσαν μετά από μια εκρηκτική – αλλά σύντομη – άνοδο που τροφοδοτήθηκε μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα. Οι μετοχές επτά κινεζικών επιχειρήσεων, όπως οι Concorde International, Ostin Technology, Top KingWin, Skyline Builders, Everbright Digital, Park Ha Biological Technology και Pheton Holdings, έχασαν πάνω από το 80% της αξίας τους μέσα σε λίγες συνεδριάσεις, εξαϋλώνοντας κεφαλαιοποίηση περίπου 3,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας ανάλυσης InvestorLink.
Η εκτόξευση και η απότομη πτώση φέρουν τα χαρακτηριστικά κλασικών «pump and dump» κυκλωμάτων – τα λεγόμενα σχήματα «φουσκώματος και ξεπουλήματος». Σε αυτά, οργανωμένες ομάδες διογκώνουν τεχνητά την τιμή μετοχών μέσω έντονης προώθησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κατόπιν ρευστοποιούν μαζικά, αφήνοντας τους μικροεπενδυτές με τεράστιες απώλειες. Το φαινόμενο δεν είναι νέο στη Wall Street, ωστόσο έχει επανεμφανιστεί δυναμικά μετά την πανδημία, όταν δεκάδες κινεζικές εταιρείες χωρίς ουσιαστικά κέρδη σημείωσαν εκρηκτική άνοδο πριν καταρρεύσουν.
Σύμφωνα με το FBI, οι καταγγελίες για τέτοιου είδους απάτες αυξήθηκαν κατά 300% μέσα στον τελευταίο χρόνο, με τα κοινωνικά δίκτυα να χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο ως εργαλεία εξαπάτησης. Επενδυτές αναφέρουν ότι παρασύρονται μέσω ομάδων στο WhatsApp, διαφημίσεων στο Facebook ή συντονισμένων καμπανιών στο Reddit, όπου εμφανίζονται «αναλυτές» και «χρηματιστηριακοί σύμβουλοι» που στην πραγματικότητα αποτελούν μέρος του κυκλώματος. Χαρακτηριστικές είναι οι ιστορίες θυμάτων. Σύμβουλος στελεχών στο Λονδίνο, εντάχθηκε σε ομάδα WhatsApp μέσω διαφήμισης στο Facebook και τελικά έχασε όλες τις οικονομίες της επενδύοντας στην Ostin Technology. Αντίστοιχα, επενδυτής από την Ιταλία έχασε 70.000 δολάρια, ενώ ένας Ευρωπαίος έχασε εξαψήφιο ποσό σε μετοχές της Pheton, πεισμένος από ομάδα στο WhatsApp που φαινόταν να διοικείται από γνωστό χρηματιστηριακό μεσάζοντα.
Η InvestorLink είχε μάλιστα προειδοποιήσει εγκαίρως για την ύποπτη δραστηριότητα. Στις 9 Ιουνίου κατέγραψε σημάδια χειραγώγησης στην Ostin, δύο εβδομάδες πριν η μετοχή της καταρρεύσει κατά 94% σε μία ημέρα. Αντίστοιχη προειδοποίηση για την Pheton εκδόθηκε τρεις εβδομάδες πριν η μετοχή της χάσει το 95% της αξίας της σε μία μόνο συνεδρίαση. Η ανάλυση της εταιρείας αποκάλυψε επίσης «συντονισμένες ομάδες» στο Reddit, με πανομοιότυπα μηνύματα να ανεβαίνουν από δώδεκα χρήστες μέσα σε δύο ώρες, τρεις εκ των οποίων εντοπίστηκαν σε Ρωσία και Ιράν.
Η SEC και το Nasdaq έχουν δεχθεί επανειλημμένα προειδοποιήσεις για πιθανές χειραγωγήσεις, χωρίς ωστόσο να έχουν καταφέρει να αποτρέψουν τα φαινόμενα. Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο ανησυχητική λόγω του ρεκόρ εισαγωγών κινεζικών εταιρειών μικρής κεφαλαιοποίησης στη Wall Street το 2024, τάση που συνεχίζεται και το 2025. Η περίπτωση της Regencell Bioscience, εταιρείας κινεζικής βοτανοθεραπείας, είναι χαρακτηριστική: παρά ζημιές 4,4 εκατ. δολαρίων το 2024, η μετοχή της εκτινάχθηκε σχεδόν 60.000% φτάνοντας αποτίμηση 38 δισ. δολαρίων, πριν υποχωρήσει κατά 83%.
Η επανάληψη τέτοιων «φουσκών» αναδεικνύει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ρυθμιστικές αρχές στην εποχή των social media, όπου οι ψευδείς πληροφορίες διαδίδονται με αστραπιαία ταχύτητα. Για τους επενδυτές, οι απώλειες είναι συντριπτικές· για το χρηματιστήριο των ΗΠΑ, το πλήγμα αφορά την αξιοπιστία του. Το ερώτημα είναι αν η SEC και οι διεθνείς αρχές θα μπορέσουν να ανταποκριθούν έγκαιρα σε αυτόν τον νέο τύπο χρηματιστηριακής απάτης που διασταυρώνει τεχνολογία, παραπληροφόρηση και οργανωμένο έγκλημα.