Μια ανησυχητική αύξηση στον αριθμό των ηλικιωμένων στην Αυστραλία που χάνουν τη ζωή τους από υπερβολική δόση ουσιών, συνταγογραφημένων φαρμάκων και ναρκωτικών, αποκαλύπτεται στη νέα Ετήσια Έκθεση για τις Υπερδοσολογίες (Australia’s Annual Overdose Report).
Παρά τη μείωση των θανάτων μεταξύ των νέων, οι θάνατοι από υπερβολική δόση στα άτομα ηλικίας 50–59 ετών τριπλασιάστηκαν, ενώ σε αυτούς της ηλικιακής ομάδας 60–69 ετών σχεδόν διπλασιάστηκαν.
Συνολικά, το 2023 -το τελευταίο έτος που εξετάζεται στην Έκθεση- καταγράφηκαν 2.272 θάνατοι από υπερβολική δόση, δηλαδή πάνω από 6 άτομα την ημέρα, με το 78% αυτών να είναι ακούσιοι.
Στην Αυστραλία, τα οπιοειδή παραμένουν η κύρια κατηγορία ουσιών που εμπλέκονται σε θανάτους από υπερβολική δόση, περιλαμβάνοντας τόσο παράνομα ναρκωτικά -όπως η ηρωίνη- όσο και συνταγογραφούμενα παυσίπονα, όπως η οξυκωδόνη και η κωδεΐνη.
Σημειώνεται επίσης ότι η πλειοψηφία των θανάτων από υπερβολικές δόσεις οφείλονται στη λήψη περισσότερων από ενός τύπου φαρμάκου ή ουσίας, συμπεριλαμβανομένου του αλκοόλ, ταυτόχρονα ή διαδοχικά.
Ενδεικτικά, το αλκοόλ συνέβαλε στο 18,4% των ακούσιων θανάτων το 2023, ενώ τα αντικαταθλιπτικά στο 16,9%.
ΠΟΛΥΠΛΟΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΥΠΛΕΥΡΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
«Γνωρίζουμε ότι συμβαίνουν συχνά φαρμακευτικά λάθη», είπε στον «Νέο Κόσμο» η ομογενής αναπληρώτρια καθηγήτρια Γενικής Ιατρικής, Magdalena Simonis.
«Και γνωρίζουμε ότι αποτελούν μία από τις πιο κοινές αιτίες ακούσιων θανάτων σε ασθενείς που νοσηλεύονται σε νοσοκομεία. Αυτά τα λάθη αφορούν κυρίως τη δοσολογία, τις αλλεργίες, ενώ παρατηρείται αυξανόμενη σύγχυση σε ηλικιωμένους ασθενείς λόγω αλλαγής στα πρότυπα συνταγογράφησης, καθώς πλέον όλες οι συνταγές εκδίδονται και με το γενικό όνομα της φαρμακευτικής ουσίας (generic)».
Η Δρ Simonis αναφέρεται στις διαφορετικές ονομασίες και συσκευασίες της ίδιας ουσίας που παρέχουν τα φαρμακεία και εύκολα προκαλούν σύγχυση τόσο στους ασθενείς και ακόμα στους ιατρούς, ορισμένες φορές.
«Οι ασθενείς πολλές φορές μας λένε ‘παίρνω τα ροζ χάπια’, αλλά τώρα έχουν γίνει ‘πράσινα χάπια’. Είναι το ίδιο χάπι; Συχνά δε γνωρίζουμε τι έχει συνταγογραφήσει ο φαρμακοποιός, αν πρόκειται όντως για το ίδιο χάπι … που κατασκευάστηκε από διαφορετική εταιρεία».
Η ίδια, δεν πιστεύει ωστόσο ότι η «λύση» είναι να αποφεύγουμε τα γενόσημα. Εκείνο που απαιτείται, λέει, είναι «πολύ σαφή και ξεκάθαρη εξήγηση από τον φαρμακοποιό προς τον ασθενή σχετικά με τις αλλαγές που έχουν γίνει στο φάρμακο».
Οι υπερβολικές δόσεις οπιοειδών πλήττουν ολοένα περισσότερους από τα 40 και μετά.
Από το 2019 μέχρι το 2023, περίπου το ένα τρίτο των θανάτων από ηρωίνη αφορούσε άτομα ηλικίας 40–49 ετών, ενώ ένας στους πέντε θανάτους σημειώθηκε στην ομάδα των 50–59 ετών.
Στα συνταγογραφημένα οπιοειδή, οι θάνατοι είναι ακόμη πιο συγκεντρωμένοι στις μεγαλύτερες ηλικίες.
Πάνω από ένας στους τρεις θανάτους αφορούσε άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω.
Η έκθεση διαπίστωσε επίσης ότι τα διεγερτικά, όπως οι αμφεταμίνες και το MDMA, έχουν ξεπεράσει τις βενζοδιαζεπίνες ως η δεύτερη πιο συχνή κατηγορία ναρκωτικών που εμπλέκεται σε ακούσιους θανάτους από υπερβολική δόση, συμβάλλοντας στο ένα τρίτο των θανατηφόρων υπερβολικών δόσεων το 2023.
ΟΙ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΟΥΣΙΕΣ
Οι ηλικιωμένοι συχνά αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα υγείας και λαμβάνουν περισσότερα φάρμακα, γεγονός που αυξάνει το ρίσκο επικίνδυνων αλληλεπιδράσεων.
Τα οπιοειδή, ειδικά σε συνδυασμό με αλκοόλ ή υπνωτικά, μπορούν να προκαλέσουν βραδυκαρδία, αναπνευστική καταστολή και θάνατο από υπερβολική δόση.
Η Δρ Simonis εξηγεί τη σύγχυση που αντιμετωπίζουν πολλοί ηλικιωμένοι όταν λαμβάνουν πολλά φάρμακα, και την ανάγκη να έχουν μια συσκευασία οργάνωσης των χαπιών τους.
«Αρκετοί ηλικιωμένοι που ζουν μόνοι τους, έχουν πολλά και χρόνια προβλήματα υγείας και παίρνουν πολλά φάρμακα. Ίσως λαμβάνουν τρία χάπια για την πίεση, ένα για την ψυχική τους υγεία, ένα για την οστεοαρθρίτιδα και ένα για την πρόληψη θρόμβων λόγω καρδιοπάθειας ή πρόληψη εγκεφαλικού», είπε, προσθέτοντας:
«Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, μερικές φορές μπορεί να πάρουν κατά λάθος διπλή δόση. Υπάρχει δηλαδή σύγχυση λόγω μοναχικής διαβίωσης, της ηλικίας, πολλών χρόνιων παθήσεων και πολλών φαρμάκων που πρέπει να λαμβάνουν. Κρίσιμες είναι η συσκευασίες οργάνωσης φαρμάκων, ώστε να μειώνονται τέτοια λάθη».
Επιπλέον, υπάρχει το ζήτημα της ταυτόχρονης χρήσης φαρμάκων για τον ύπνο και τον πόνο, συνέχισε η Δρ Simonis.
«Πολλοί ηλικιωμένοι παραπονιούνται ότι δεν κοιμούνται καλά και χρειάζονται κάτι για να τους βοηθήσει. Ωστόσο, οι αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων μπορεί να έχουν πολλαπλασιαστική και όχι απλώς αθροιστική επίδραση, με ορισμένους να είναι πιο ευαίσθητοι σε αυτές. Αυτό μπορεί να τους προκαλέσει έντονη υπνηλία και να αυξήσει τον κίνδυνο πτώσεων, τραυματισμών ή ακούσιων υπερβολικών δοσολογιών, ειδικά με οπιοειδή και παρόμοια φάρμακα».
Επιπρόσθετα, η γήρανση του ήπατος και των νεφρών μειώνει την ικανότητα του οργανισμού να αποβάλλει τα φάρμακα, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση τους σε επικίνδυνα επίπεδα ακόμα και με δόσεις που παλαιότερα θεωρούνταν ασφαλείς.
«ΓΗΡΑΣΚΟΥΣΑ ΟΜΑΔΑ»
Η θεωρία της «γηράσκουσας ομάδας» υποστηρίζει ότι οι θάνατοι από ναρκωτικά αφορούν τα ίδια άτομα που βρίσκονταν σε κίνδυνο δεκαετίες πριν – όσους δηλαδή ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν ναρκωτικά τη δεκαετία του 1980 ή του 1990 και πλέον βρίσκονται στη μέση ηλικία, όπως επεσήμαναν, η Suzanne Nielsen, καθηγήτρια και αναπληρώτρια διευθύντρια στο Κέντρο Έρευνας για τις Εξαρτήσεις του Πανεπιστημίου Monash και η Tina Lam, ανώτερη ερευνήτρια στο ίδιο Κέντρο, σχολιάζοντας τα ευρήματα της Australia’s Annual Overdose Report, σε άρθρο τους στο The Conversation AU.
Εξηγούσαν ότι καθώς αυτή η ομάδα γερνά, εμφανίζει επιπλέον προβλήματα υγείας και χρειάζεται περισσότερα φάρμακα, αυξάνοντας τον κίνδυνο υπερβολικής δόσης.
Η Δρ Simonis τονίζει σχετικά το πόσο σημαντικό είναι οι ασθενείς να μιλούν ανοιχτά με τον Γενικό Ιατρό τους και να μην αισθάνονται ντροπή για έναν πρόβλημα εξάρτησης που μπορεί να αντιμετωπίζουν ή για τα φάρμακα ή τις ουσίες που λαμβάνουν.
Οι ηλικιωμένοι που κάνουν χρήση παράνομων ή μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων συχνά αντιμετωπίζουν στίγμα, που τους αποτρέπει από το να ζητήσουν βοήθεια.
«Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν χρήση ναρκωτικών όπως οπιοειδή από τη νεανική τους ηλικία και, αν συνεχίζουν να τα χρησιμοποιούν σε μεγαλύτερη ηλικία, ίσως δεν το λένε σε κανέναν γιατί ντρέπονται, κι έτσι κινδυνεύουν από ακούσια υπερβολική δόση, ειδικά όταν η χρήση συνδυάζεται με αλκοόλ, που είναι πολύ κακός συνδυασμός με τα ναρκωτικά αλλά και άλλα φάρμακα».
Ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα, όπως επισημαίνει η ομογενής ιατρός, είναι η πρόσβαση σε κανναβιδιόλη μέσω διαδικτύου, όπου πολλοί ασθενείς δεν ενημερώνουν ή δεν είναι ειλικρινείς με τους γιατρούς τους σχετικά με τη χρήση της.
«Ο γιατρός πρέπει να γνωρίζει τα πάντα για να προσφέρει κατάλληλη φροντίδα και να είναι σε θέση να συζητήσει με τον ασθενή τυχόν θέματα εξάρτησης, όπως από αλκοόλ ή άλλα ναρκωτικά, χωρίς ντροπή. Όπως ήδη υπάρχει ανοιχτός διάλογος για την εξάρτηση από το τσιγάρο ή το αλκοόλ, έτσι πρέπει να ενθαρρύνεται η συζήτηση και για τις υπόλοιπες ουσίες», υπογράμμισε η Δρ Simonis.
ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ
Υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες για άτομα εξαρτημένα στα οπιοειδή, ουσίες όπως η μεθαδόνη και η βουπρενορφίνη, που μειώνουν τον κίνδυνο θανάτου από υπερβολική δόση κατά περίπου 50%.
Επίσης, στην Αυστραλία, η ναλοξόνη είναι πλέον διαθέσιμη στα φαρμακεία και σε άλλες υπηρεσίες μείωσης των βλαβών χωρίς ιατρική συνταγή και δωρεάν.
Αυτό το φάρμακο μπορεί να αντιστρέψει μια υπερδοσολογία που προκαλείται από οπιοειδή και μπορεί να χορηγηθεί εύκολα από έναν εκπαιδευμένο μη επαγγελματία.
Για τους ηλικιωμένους που χρησιμοποιούν οπιοειδή για τον πόνο, έχουν αναπτυχθεί ειδικά πόροι σχετικά με την ασφάλεια των οπιοειδών και τη ναλοξόνη.
Αυτοί περιλαμβάνουν την αξιολόγηση του ατομικού κινδύνου με τα τρέχοντα φάρμακα και τη δημιουργία ενός εξατομικευμένου σχεδίου ασφάλειας.
«Νομίζω ότι το βασικό μήνυμα προς τους ασθενείς είναι η διαφάνεια» τόνισε η Δρ Simonis.
«Δηλαδή οι ασθενείς που πηγαίνουν στον γιατρό τους να μην ντρέπονται. Κάποιοι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στον εθισμό. Υπάρχουν πολύ καλά φάρμακα που μπορούν να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις μιας υπερδοσολογίας, αλλά και φάρμακα που βοηθούν στη διαδικασία απεξάρτησης. Μπορούμε να βοηθήσουμε τους ασθενείς να σταματήσουν σταδιακά τη χρήση των φαρμάκων που τους προκαλούν εξάρτηση».
*Αν εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε αντιμετωπίζετε πρόβλημα μπορείτε να καλέσετε στο National Alcohol and Other Drug Hotline στο 1800 250 015.
The post Βαρύ το τίμημα της υπερβολικής δόσης φαρμάκων για τους ηλικιωμένους appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.