Το καλοκαίρι οδεύει προς το τέλος του, αν και ο καιρός ακόμη επιτρέπει να χαιρόμαστε τις παραλίες. Τουλάχιστον αυτές που ξέρουμε ότι είναι καθαρές, ιδίως όταν έχουν και Γαλάζια Σημαία. Θα τις ξαναβρούμε, όμως, καθαρές την επόμενη χρονιά;
Στη χώρα μας την εποπτεία των δειγματοληψιών για την καταλληλότητα των ακτών έχει η Γενική Γραμματεία Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ο έλεγχος πραγματοποιείται από εργαστήρια εγγεγραμμένα στο Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ) ανά 30 ημέρες σε όλη τη διάρκεια της κολυμβητικής περιόδου και σε εκατοντάδες παραλίες, ξεκινώντας τον Μάιο. Η Γενική Γραμματεία συγκεντρώνει τα αποτελέσματα των δειγματοληψιών και τα καταχωρεί στο Μητρώο Ταυτοτήτων Ακτών Κολύμβησης. Στη συνέχεια τα δημοσιεύει στον ιστότοπό της και υποβάλλει ετήσια έκθεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως προβλέπει η ΚΥΑ υπ’ αριθ. Η.Π. 8600/416/E103/23.2.2009 (ΦΕΚ Β΄ 356/2009) (άρθρο 14).
Με βάση αυτούς τους ελέγχους κάθε χρόνο το υπουργείο Υγείας εκδίδει απόφαση για τις ακτές και τις παραλίες στις οποίες απαγορεύεται για υγειονομικούς λόγους το κολύμπι. Στην Αττική, η απαγόρευση ισχύει σε όλα τα λιμάνια, ναυπηγεία και διαλυτήρια πλοίων, από τον Πειραιά έως το Πέραμα και από τον Σκαραμαγκά μέχρι την παραλία Ασπροπύργου. Επιπλέον, περιλαμβάνει το λιμανάκι της Σχολής Δοκίμων, την περιοχή Μικρολίμανου έως την ακτή Θεμιστοκλέους, καθώς και το σημείο της ακτής «ΕΔΕΜ» κοντά στις εκβολές του ρέματος Πικροδάφνης. Απαγόρευση κολύμβησης ισχύει στη Ραφήνα, σε τμήματα του Λαυρίου, σε ζώνες 50 έως 200 μέτρων λόγω εκβολών αγωγών και βιολογικών καθαρισμών σε περιοχές όπως η Νέα Μάκρη και ο Μαραθώνας, αλλά και στον Ασωπό ποταμό.
Η κατάσταση βελτιώνεται
Το Πανελλήνιο Κέντρο Οικολογικών Ερευνών (ΠΑΚΟΕ) πραγματοποιεί αντίστοιχες δειγματοληπτικές έρευνες τις οποίες γνωστοποιεί στους αρμόδιους φορείς με σκοπό την εξυγίανση του περιβάλλοντος και των ακτών. «Το ΠΑΚΟΕ ξεκίνησε τις έρευνες σε θάλασσες και ακτές το 1979 και μέχρι σήμερα, τόσα χρόνια μετά, έχει πραγματοποιήσει τουλάχιστον 22.000 έρευνες, ενώ έχει πάνω από 35.000 μέλη. Κάθε χρόνο οι δειγματοληψίες ξεκινούν την 1η Μαΐου, έναν μήνα πριν ξεκινήσει η κολυμβητική περίοδος» εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρός του, Παναγιώτης Χριστοδουλάκης.
Ο ίδιος προσθέτει: «Φέτος επισκεφθήκαμε 572 παραλίες σε όλη την Ελλάδα, από τις οποίες σε αρχικό στάδιο πήραμε τρία δείγματα νερού σε τρεις διαφορετικές μέρες και ώρες, από διαφορετικά σημεία. Τα δείγματα αυτά πηγαίνουν απευθείας στο πιστοποιημένο εργαστήριό μας και εκεί διαπιστώνουμε αν οι παραλίες είναι κατάλληλες η ακατάλληλες. Αν τα δείγματα από μία παραλία δείξουν ότι το νερό δεν είναι κατάλληλο για κολύμβηση, επιστρέφουμε τον Ιούνιο (που ξεκινάει επισήμως η κολυμβητική περίοδος) για να διαπιστώσουμε αν η κατάσταση έχει χειροτερεύσει. Μόλις βγάλουμε τα αποτελέσματα, τα αποστέλλουμε στους δήμους, στις περιφέρειες και στους βουλευτές, ώστε να τους γνωστοποιήσουμε τυχόν προβλήματα».
Στο ερώτημα ποιος φέρει την ευθύνη για την καθαριότητα των ακτών ο πρόεδρος του ΠΑΚΟΕ απαντά: «Συνήθως, την ευθύνη μιας παραλίας και της συντήρησής της την έχουν οι δήμοι σε συνεργασία με το Λιμενικό Σώμα. Οταν πρωτοξεκινήσαμε τις έρευνές μας, αρκετοί δήμοι δεν μας εμπιστεύονταν, ωστόσο πλέον σχεδόν όλοι οι κρατικοί φορείς αποδέχονται τη γνησιότητα των δειγματοληψιών μας. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια κινητοποίηση σε αρκετές περιοχές της χώρας με σκοπό να καθαρίσουν οι παραλίες μας και έτσι παρατηρούμε μια καλύτερη εικόνα στα δειγματοληπτικά μας στοιχεία. Πολλοί δήμοι έχουν εγκαταστήσει βιολογικούς καθαρισμούς αλλά και έχει μειωθεί το ποσοστό ρύπανσης των θαλασσών από το άδειασμα των βόθρων. Τρανταχτό παράδειγμα τα “Βοτσαλάκια” στον Πειραιά, που μετά από πολλά χρόνια μπήκαν ξανά στον κατάλογο με τις κατάλληλες παραλίες».
Ομως το κολύμπι σε παραλίες που κρίνονται ακατάλληλες παραμένει βλαβερό και επικίνδυνο, προειδοποιεί ο Χριστοδουλάκης, επισημαίνοντας ότι «πολλές παραλίες στην ακτογραμμή από Πειραιά έως Σούνιο παραμένουν μολυσμένες και ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες μπορούν να βλάψουν τους λουόμενους. Σε αρκετές από τις παραλίες της ακτογραμμής εντοπίζουμε πολλούς εντερόκοκκους αλλά και άλλα μικρόβια, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν ουρολοιμώξεις, ειδικά σε γυναίκες αλλά και σε παιδιά».
Οι βραβευμένες ακτές
Η Σταματίνα Συρίγου, υπεύθυνη προγράμματος της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης, εξηγεί τη διαδικασία για την απόκτηση της Γαλάζιας Σημαίας: «Κάθε χρόνο τον Νοέμβριο, δήμοι και ιδιώτες μπορούν να υποβάλουν αίτημα για τη Γαλάζια Σημαία. Οι ακτές αρχικά βραβεύονται για την οργάνωση που είχαν την προηγούμενη κολυμβητική περίοδο. Ολόκληρη η διαδικασία πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι την 1η Ιουλίου, όταν όλες οι βραβευμένες ακτές θα πρέπει να έχουν οργανωθεί ξανά πλήρως, κάτι το οποίο αποδεικνύουν μέσω φωτογραφικού υλικού που μας αποστέλλουν, ώστε στη συνέχεια να λάβουν τη Σημαία και να την αναρτήσουν. Τότε ξεκινάμε απροειδοποίητες επισκέψεις για να διαπιστώσουμε ότι όντως έχουν τις απαραίτητες υποδομές. Βασική προϋπόθεση για να βραβεύσουμε μια ακτή με τη Γαλάζια Σημαία είναι η εξαιρετική ποιότητα υδάτων. Ακολουθούμε την Ευρωπαϊκή Οδηγία η οποία μας υποχρεώνει να εξετάσουμε τα αποτελέσματα που παραλαμβάνουμε για την ποιότητα των υδάτων σε βάθος τεσσάρων χρόνων. Εμείς από κάθε ακτή ζητάμε τουλάχιστον 6 δειγματοληψίες με μέγιστο διάστημα απόστασης μεταξύ τους 30 ημερών. Επειτα εξετάζουμε το αίτημα με άλλα 33 κριτήρια που αφορούν την οργάνωση της ακτής, ενώ τα αποτελέσματα ανακοινώνονται στα μέσα Μαΐου.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το πρόγραμμά μας είναι εθελοντικό, οπότε βραβεύονται οι ακτές που έχουν επιλέξει να αξιολογηθούν σύμφωνα με τα κριτήρια του προγράμματος Γαλάζια Σημαία και όχι όλες οι παραλίες της Ελλάδας. Μετά την πραγματοποίηση της Εθνικής Επιτροπής Κρίσεως για το 2025 βραβεύτηκαν συνολικά 623 ακτές σε όλη την Ελλάδα, ενώ 12 ακτές έχασαν τη βράβευσή τους, όπως ανακοινώθηκε σε σχετική δημοσίευση τέλος Ιουλίου».
Διεκδικούμε έργα για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος
Για το έργο που γίνεται σε σχέση με την καθαριότητα των ακτών ο δήμαρχος Πειραιά Γιάννης Μώραλης δηλώνει στα «ΝΕΑ» ότι «η διαδικασία με την οποία μια παραλία χαρακτηρίζεται κατάλληλη ή ακατάλληλη γίνεται από το υπουργείο Υγείας, βάσει των ετήσιων ελέγχων που πραγματοποιεί. Οπου δεν επιτρέπεται η κολύμβηση για διαφόρους λόγους, ο Δήμος έχει υποχρέωση να τοποθετεί σχετικές πινακίδες απαγόρευσης. Στον Πειραιά οι πινακίδες αυτές έχουν ήδη τοποθετηθεί, ώστε οι πολίτες να είναι σωστά ενημερωμένοι. Επιπλέον, ο Δήμος Πειραιά φροντίζει για την καθαριότητα των παραλιών και για την αποκομιδή απορριμμάτων, ώστε οι πολίτες να απολαμβάνουν ένα καθαρό και ασφαλές περιβάλλον. Η αρμοδιότητα για το δίκτυο ακαθάρτων στον Δήμο Πειραιά ανήκει στην ΕΥΔΑΠ και για το δίκτυο πέραν των συνδέσεων των κατοικιών με το δίκτυο της ΕΥΔΑΠ ο Δήμος δεν έχει άλλη ευθύνη. Ωστόσο είναι γεγονός πως ένα μεγάλο μέρος του δικτύου είναι παλαιό, προκαλώντας κατά καιρούς προβλήματα και η ανάγκη για νέα έργα υποδομής είναι επιτακτική. Ως Δημοτική Αρχή θα συνεχίσουμε να διεκδικούμε και να συνεργαζόμαστε με όλους τους αρμόδιους φορείς, ώστε να γίνουν τα απαραίτητα έργα που θα εξασφαλίσουν την προστασία της δημόσιας υγείας και του θαλάσσιου περιβάλλοντος».
SOS ύστερα από πυρκαγιές και πλημμύρες
Διαλέγοντας παραλίες καλό είναι να εξετάζουμε εάν εκδηλώθηκε κοντά σε αυτήν το τελευταίο διάστημα κάποια σημαντική πυρκαγιά. Οπως εξηγούν οι ειδικοί, τις περισσότερες φορές η «καμένη γη» καταλήγει στη θάλασσα μαζί με τόνους σκουπιδιών, με αποτέλεσμα να τη μολύνουν. Ωσότου περάσουν τουλάχιστον 15 με 20 μέρες από την οριστική κατάσβεση της πυρκαγιάς – αναλόγως και της έκτασής της και των καταστροφών που έχει προκαλέσει –, το κολύμπι σε αυτές τις παραλίες είναι απαγορευτικό, καθώς ενδέχεται να αποδειχθεί καταστροφικό για την ανθρώπινη υγεία.
Κάτι αντίστοιχο ισχύει με τα πλημμυρικά φαινόμενα. Αρκετοί από τους κατοίκους και τους παραθεριστές στις περιοχές του Νότιου Ευβοϊκού θα θυμούνται ότι μετά το πέρασμα του «Ντάνιελ» οι παραλίες τους είχαν καταστεί πρακτικά ακατάλληλες για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς οι δύο πλευρές είχαν γεμίσει με «φερτά» υλικά – ακόμη και… οικοσκευές!
Ποιες ακτές έχασαν φέτος τη Γαλάζια Σημαία
Δώδεκα ελληνικές ακτές έχασαν τη Γαλάζια Σημαία για το 2025, καθώς δεν πληρούσαν τα αυστηρά κριτήρια του διεθνούς προγράμματος περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης. Η απόφαση προέκυψε έπειτα από απροειδοποίητες επιθεωρήσεις που πραγματοποίησαν αξιολογητές της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης, σε συνεργασία με διεθνείς εμπειρογνώμονες. Κατά τους ελέγχους, διαπιστώθηκαν παραβάσεις σχετικές με την ασφάλεια των λουόμενων, την πληροφόρηση των επισκεπτών, την προσβασιμότητα για ΑμεΑ, καθώς και την παροχή βασικών υπηρεσιών στην παραλία.
Οι 12 παραλίες που έχασαν τη Γαλάζια Σημαία για το 2025 είναι:
- Π.Ε. Αργολίδας (Δήμος Ναυπλιέων): Πλάκα, Κονδύλι, Καραθώνα, Τολό
- Π.Ε. Πρέβεζας (Δήμος Πάργας): Λύχνος
- Π.Ε. Χανίων (Δήμος Αποκορώνου): Γεωργιούπολη / Fereniki
- Π.Ε. Σποράδων (Δήμος Σκιάθου): Βασιλιάς, Καναπίτσα, Ασέληνος, Γούρνες Ελιά, Αμπελάκια / Elivi
- Π.Ε. Ροδόπης (Δήμος Κομοτηνής): Φανάρι / Camping