Η πρόσφατη εμπειρία της παραολυμπιονίκου Καρολίνας Πελενδρίτου, την οποία αρνήθηκε να μεταφέρει οδηγός ταξί με τον σκύλο-οδηγό της, ανέδειξε για μια ακόμη φορά ένα ζήτημα που δεν θα έπρεπε καν να συζητείται: το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία στην ελεύθερη μετακίνηση. Και μπορεί η συγκεκριμένη περίπτωση να είδε το φως της δημοσιότητας, υπάρχουν όμως πολλές παρόμοιες περιπτώσεις που δεν τις μαθαίνουμε καν. Υπάρχει μάλιστα και μια υπόθεση που έφτασε στα δικαστήρια το 2023: μια χειρίστρια πήγε με τον σκύλο-οδηγό της σε πιάτσα και καθώς έμπαιναν σε ταξί, ο οδηγός τους πέταξε έξω, κυριολεκτικά. Φυσικά και η χειρίστρια δικαιώθηκε. Γιατί το νομοθετικό πλαίσιο που προστατεύει και ορίζει τα δικαιώματα των χειριστών και των σκύλων-οδηγών ή των εκπαιδευόμενων σκύλων-οδηγών στις μετακινήσεις υπάρχει. Ενα μεγάλο ζήτημα, βέβαια, είναι η ενημέρωση, η ενσυναίσθηση και η ευαισθητοποίηση. Αυτό, όμως, είναι μια άλλη μεγάλη συζήτηση.
Ας μείνουμε, προς το παρόν, στο νομικό καθεστώς. Ο νόμος 3765/2009 ήταν ο πρώτος που εισήγαγε ρητά το δικαίωμα ελεύθερης μετακίνησης των σκύλων-οδηγών. Σήμερα, το ισχύον και πλήρως ενημερωμένο πλαίσιο είναι ο Ν. 4830/2021 («Νέο πλαίσιο για την ευζωία των ζώων συντροφιάς»), που συγκέντρωσε και επικαιροποίησε όλες τις σχετικές ρυθμίσεις.
Συγκεκριμένα, σχετικά με την μετακίνηση ορίζεται ότι:
- Οι σκύλοι-οδηγοί τυφλών και οι σκύλοι βοηθείας ατόμων με αναπηρία έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε όλα τα δημόσια και ιδιωτικά μέσα μεταφοράς.
- Οφείλουν να φέρουν τον ειδικό εξοπλισμό-εξάρτυση.
- Ο οδηγός δεν έχει δικαίωμα να αρνηθεί τη μεταφορά ούτε να απαιτήσει επιπλέον κόμιστρο.
- Ο σκύλος κάθεται δίπλα στο άτομο που συνοδεύει και όχι σε χώρο αποσκευών.
Να διευκρινίσουμε ότι, επίσης, οι σκύλοι βοήθειας, εφόσον φέρουν λουρί χειρισμού, μπορούν να μεταφέρονται στα μέσα μεταφοράς, χωρίς κλουβί μεταφοράς και χωρίς φίμωτρο, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους.
Τι μπορεί να κάνει, ωστόσο, ένας πολίτης όταν αντιμετωπίσει άρνηση; Το πρώτο βήμα είναι να υπενθυμίσει στον οδηγό ότι η στάση του αποτελεί παράβαση και επισύρει ποινικές κυρώσεις. Εάν η άρνηση συνεχιστεί, πρέπει να καλείται αμέσως η Ελληνική Αστυνομία στο 100 και να καταγράφονται τα στοιχεία του οδηγού – αριθμός ταξί, πινακίδα, όνομα. Η καταγγελία μπορεί να υποβληθεί και στον Συνήγορο του Πολίτη ή στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.
Είναι τα «μάτια» των χειριστών τους
«Το θέμα άρνησης επιβίβασης των χειριστών και χειριστριών σκύλων-οδηγών είναι πολύ σοβαρό», επισημαίνει η Ζωή Γερουλάνου, πρόεδρος του Κέντρου Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδος. «Οι σκύλοι-οδηγοί και οι σκύλοι-βοηθοί, έχουν χειριστή, ανήκουν σε κάποιον, ζουν μαζί τους 24 ώρες το 24ωρο – οι δε σκύλοι-οδηγοί είναι τα “μάτια” των χειριστών τους, όπως έχουν δηλώσει εξάλλου πολλοί χειριστές και χειρίστριες. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, ότι στους ανθρώπους αυτούς, οι οποίοι, ούτως ή άλλως, στη χώρα μας αντιμετωπίζουν πολλά θέματα προσβασιμότητας, δεν θα πρέπει να προσθέτουμε περισσότερα προβλήματα με τέτοιες αρνήσεις».
Παράνομη και προσβλητική συμπεριφορά
Η Ειδική Γραμματεία για την Προστασία των Ζώων Συντροφιάς υπενθυμίζει ότι τέτοιες συμπεριφορές δεν είναι μόνο παράνομες, αλλά και βαθιά προσβλητικές για την αξιοπρέπεια των συμπολιτών μας. Οπως δήλωσε στα «ΝΕΑ» ο ειδικός γραμματέας Νίκος Χρυσάκης: «Η κοινωνία μας κρίνεται από το πώς φερόμαστε στους πιο ευάλωτους. Οι σκύλοι-οδηγοί είναι κυριολεκτικά τα μάτια των ανθρώπων που συνοδεύουν. Δεν είναι κατοικίδια, αλλά πιστοί συνεργάτες που τους εξασφαλίζουν ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια. Η νομοθεσία είναι απολύτως ξεκάθαρη: η μεταφορά τους είναι υποχρεωτική και η άρνηση συνιστά παράβαση. Καλώ όλους τους επαγγελματίες μεταφορών να σεβαστούν τον νόμο και να δείξουν τον αναγκαίο ανθρωπισμό».