Πριν από μισό αιώνα, μιλούσαν για τις «μητέρες-ψυγεία». Η θεωρία υποστήριζε ότι ο αυτισμός προκαλείται από την έλλειψη στοργής, από την αποτυχία της γυναικών στο ρόλο της μητέρας – κυρίως στο να συνδεθούν ψυχικά με το βρέφος τους. Σήμερα το διαβάζουμε σε παλιές ιατρικές μελέτες και δεν πιστεύουμε ότι κάποτε ήταν κυρίαρχη άποψη.
Οι θεωρίες συνωμοσίας γύρω από τον αυτισμό δεν εξαφανίζονται ποτέ. Απλώς αλλάζουν πρόσωπο. Στη δεκαετία του ’90 δαιμονοποιήθηκε ο βρεφικός εμβολιασμός. Ακολούθησαν «θεραπείες» με δίαιτες ή ακόμη και με επικίνδυνα χημικά καθαριστικά. Σε όλες τις εκδοχές, η ψευδοεπιστήμη είχε έναν κοινό παρονομαστή: η ευθύνη φορτωνόταν στις γυναίκες. Κάτι θα έκαναν. Ήπιαν; Κάπνισαν; Δούλεψαν πολύ; Γυμνάστηκαν περισσότερο απ’ όσο «έπρεπε»; Τις ίδιες ερωτήσεις, όσο παράλογες κι αν φαίνονται, συνεχίζουμε να τις ακούμε στον δημόσιο λόγο γύρω από την αναπηρία.
Στις 22 Σεπτεμβρίου 2025, ο πρόεδρος Donald J. Trump και ο υπουργός Υγείας Robert F. Kennedy Jr. ανακοίνωσαν νέα μέτρα για τον αυτισμό στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το ποσοστό διαγνώσεων έχει αυξηθεί περίπου κατά 400% από το 2000 και πλέον αφορά ένα παιδί στα 31.
Ένα από τα μέτρα είναι η επικείμενη έγκριση από τον αμερικανικό οργανισμό ελέγχου φαρμάκων και τροφίμων FDA της λευκοβορίνης (leucovorin) για παιδιά με έλλειψη φολικού οξέος και συμπτώματα αυτισμού, με στόχο τη βελτίωση του λόγου και των κοινωνικών δεξιοτήτων τους.
Παράλληλα, θα ξεκινήσει καμπάνια ενημέρωσης για τους κινδύνους της λήψης παρακεταμόλης (Tylenol) στην εγκυμοσύνη, καθώς ορισμένες μελέτες σχετίζουν το κοινό αντιπυρετικό και παυσίπονο με πιθανές νευροαναπτυξιακές επιπτώσεις. Ωστόσο, δεν έχουν πραγματοποιηθεί κλινικές μελέτες, δεν υπάρχει απόδειξη σχέσης αιτίου-αιτιατού και η βιβλιογραφία παραμένει αντιφατική.
Τα τελευταία 20 χρόνια η έρευνα για τον αυτισμό έχει προχωρήσει πολύ. Γνωρίζουμε πια ότι ο αυτισμός έχει ισχυρή γενετική βάση. Τα διαγνωστικά κριτήρια έχουν αλλάξει και ως εκ τούτου, οι διαγνώσεις είναι περισσότερες και πιο ακριβείς. Όμως η κοινωνική στάση παραμένει ίδια: οι μητέρες εξακολουθούν να κατηγορούνται ως «ανεπαρκείς». Ο φαύλος κύκλος αναπαράγεται: ενοχοποίηση, παραπληροφόρηση, επιθέσεις στα σώματα και στις επιλογές των γυναικών.
Μου είναι δύσκολο να ξεχάσω τη ντροπή που ένιωσα το πρώτο εξάμηνο της διάγνωσης του παιδιού μου. Την αίσθηση αποτυχίας, τα σχόλια «δεν το προσέξατε», «κάνατε του κεφαλιού σας». Στα κορυφαία ήταν ότι γέννησα με φυσικό τοκετό στο σπίτι και ότι το παιδί ήταν αβάπτιστο.
«Σκέψου το, ίσως ο Θεός βοηθήσει», μου είπαν. Δεν είναι προσωπική ιστορία μόνο δική μου. Έρευνες δείχνουν ότι οι μητέρες παιδιών στο φάσμα εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης και βιώνουν έντονα αισθήματα ανεπάρκειας και εσωτερικευμένου στίγματος.
Σκέφτομαι σήμερα τις γυναίκες στις ΗΠΑ που πήραν στο χέρι τους μια διάγνωση αυτισμού για το παιδί τους. Πως νιώθουν για το σώμα τους; Θεωρούν την επιλογή τους να πάρουν παρακεταμόλη όταν είχαν πονοκέφαλο ή πυρετό λάθος; Επικίνδυνη;
Μήπως θα έπρεπε να σταθούν «δυνατές»; Να σφίξουν τα δόντια και να υπομείνουν τον πόνο αγόγγυστα, αντί να καταφύγουν στο πιο κοινό φάρμακο που έχει κάθε σπίτι στο συρτάρι;
Αυτή η μετακίνηση του κέντρου βάρους από μία ιατρική διάγνωση στην απόδοση ατομικών ευθυνών και την πρόκληση ενοχής δείχνει τον πραγματικό στόχο: τον έλεγχο των γυναικών μέσω της αναπηρίας.
Η αντίληψη ότι η αναπηρία είναι αντανάκλαση της ηθικής αποτυχίας της γυναίκας είναι βαθιά ριζωμένη στην κοινωνία και δεν φεύγει από το συλλογικό ασυνείδητο.
Δεν είναι τυχαίο. Είναι ο χριστιανικός φονταμενταλισμός σε δράση, ένας αντιεπιστημονικός φανατισμός που επιβάλλει ενοχές και επιστρατεύει την ψευδοεπιστήμη. Όσα ζούμε σήμερα γύρω από τον αυτισμό και την παρακεταμόλη είναι μέρος μιας πολιτικής που θέλει να καταστείλει την αυτονομία των γυναικών και να παρουσιάσει την αναπηρία ή την εγκυμοσύνη ως «αποτυχία» της θηλυκότητας.
Είναι επίσης μια ακόμη μορφή ευγονικής: η ιδέα ότι με αυτόν τον τρόπο (περιορίζοντας τις γυναίκες και την αυτονομία τους) μπορείς να «προλάβεις» ή να «αποφύγεις» τα ανάπηρα παιδιά.
Η εικόνα γίνεται ακόμη πιο σκοτεινή όταν δούμε τη μεγάλη εικόνα. Η κυβέρνηση Τραμπ έχει ήδη αποψιλώσει υπηρεσίες που προστάτευαν τα δικαιώματα των αναπήρων, έχει αφαιρέσει πληροφορίες για την προσβασιμότητα από τον ιστότοπο του Λευκού Οίκου και στηρίζει νομικές κινήσεις που απειλούν το νομικό πλαίσιο που προστατεύει την αναπηρία στις ΗΠΑ.
Η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, Catalina Devandas, έχει προειδοποιήσει ότι οι πρόσφατες εξελίξεις στη γονιδιακή θεραπεία και τον προγεννητικό έλεγχο μπορεί να αναβιώσουν ευγονικές ιδέες.
«Οι άνθρωποι με αναπηρίες ανησυχούν ότι αυτές οι εξελίξεις μπορεί να οδηγήσουν σε νέες ευγονικές πρακτικές και να υπονομεύσουν την κοινωνική αποδοχή της αναπηρίας και ευρύτερα της ανθρώπινης ποικιλομορφίας», τόνισε. Στη ρίζα βρίσκεται ο «ικανοτισμός» – η αντίληψη ότι τα σώματα και τα μυαλά χωρίς αναπηρία είναι ανώτερα και «κανονικά».
Πηγή: tvxs.gr
Όσο αυτή η αντίληψη κυριαρχεί, οι γυναίκες θα συνεχίσουν να θεωρούνται υπεύθυνες όταν γεννούν ανάπηρα παιδιά, για την «επιβάρυνση» που δήθεν φέρνουν στην κοινωνία. Και η κοινωνία δεν θα καταλάβει ποτέ ότι η αναπηρία είναι φυσιολογικό μέρος του όλου της.
*HΣοφία Φατο’υρου είναι σύμβουλος στρατηγικής επικοινωνίας στη Μελβούρνη, με ειδίκευση στην κοινωνική επιχειρηματικότητα και την προώθηση της συμπεριληπτικής απασχόλησης ευπαθών ομάδων σε αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας.
The post Μητέρες, αυτισμός και ενοχές: Το παιχνίδι συνεχίζεται με τη νέα «έκδοση Tylenol» appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.