Στις 16 Νοεμβρίου 1916, το HMHS Britannic — ένα από τα μεγαλύτερα υπερωκεάνια της γραμμής του βορείου Ατλαντικού και αδελφό πλοίο του θρυλικού Τιτανικού — βυθίστηκε στα ανοιχτά της Κέας, κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ενώ εκτελούσε χρέη πλωτού νοσοκομείου, προσέκρουσε σε γερμανική νάρκη με αποτέλεσμα να βυθιστεί σε λιγότερο από μία ώρα. Από τα 1.065 άτομα που επέβαιναν, 30 έχασαν τη ζωή τους, όταν δύο σωστικές λέμβοι παρασύρθηκαν από τις ισχυρές προπέλες.
Ιστορική ανέλκυση αντικειμένων από το ναυάγιο
Σε μια πρωτοποριακή επιχείρηση για τα ελληνικά δεδομένα, το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε στις 6-13 Μαΐου 2025 την ολοκλήρωση εγκεκριμένου ερευνητικού προγράμματος που εστίασε στην ανέλκυση αντικειμένων από το ναυάγιο του Britannic σε βάθος άνω των 120 μέτρων. Αυτή είναι η πρώτη φορά που πραγματοποιείται ανέλκυση αντικειμένων από τον συγκεκριμένο χώρο.
Η δράση υλοποιήθηκε υπό τη στενή εποπτεία της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και συμμετείχαν κορυφαίοι επαγγελματίες δύτες, χρησιμοποιώντας εξελιγμένες καταδυτικές συσκευές κλειστού κυκλώματος. Την επιστημονική οργάνωση ανέλαβε ο Βρετανός ερασιτέχνης ιστορικός Simon Mills, ιδρυτής του “Britannic Foundation”, σε συνεργασία με τους ειδικούς Ι. Τζαβελάκο, Evan Kovacs και Richie Kohler, οι οποίοι διασφάλισαν τη μέγιστη οργανωτική και επιχειρησιακή ασφάλεια.
Ειδικές συνθήκες και διαδικασία συντήρησης
Στο έργο συνεπικούρησε επί τόπου τριμελές κλιμάκιο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, αποτελούμενο από τον Ευαγγελιστή Διονύσιο (καταδυόμενο αρχαιολόγο), τη Φουσέκη Χρύσα (καταδυόμενη συντηρήτρια) και τον Μερσενιέ Λούι (τεχνικό βυθού), που είχαν την επιστημονική εποπτεία, τον συντονισμό των εργασιών, την παραλαβή και την άμεση συντήρηση των ευρημάτων.
Η επιχείρηση αντιμετώπισε αντίξοες συνθήκες, όπως ισχυρά ρεύματα, μεγάλο βάθος και χαμηλή ορατότητα, δυσκολεύοντας την ανάσυρση ορισμένων επιλεγμένων αντικειμένων. Η καταδυτική ομάδα χρησιμοποίησε ειδικούς σάκους αέρα για τη μεταφορά των αντικειμένων στην επιφάνεια, ενώ αμέσως μετά ακολούθησε ο καθαρισμός τους από θαλάσσιους οργανισμούς και η τοποθέτησή τους σε ειδικά κιβώτια. Τα ευρήματα, κατά τη διάρκεια των εργασιών, φυλάσσονταν σε χώρο του Αστυνομικού Τμήματος Κέας και μεταφέρθηκαν μετά το πέρας της έρευνας στα εργαστήρια της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων στην Αθήνα, όπου συνεχίζεται η διαδικασία συντήρησης.
Αντικείμενα ανεκτίμητης ιστορικής αξίας
Ανάμεσα στα αντικείμενα που ανελκύσθηκαν ξεχωρίζουν η καμπάνα παρατηρητηρίου του πλοίου, ο αριστερός φανός σήμανσης, διάφορα αντικείμενα από τον εξοπλισμό της πρώτης και δεύτερης θέσης, κεραμικά πλακίδια από το διακοσμημένο χαμάμ, καθώς και ένα ζευγάρι κιάλια παρατήρησης. Όλα αυτά τα ευρήματα έχουν προγραμματιστεί να εκτεθούν στη μόνιμη συλλογή του υπό κατασκευή Εθνικού Μουσείου Εναλίων Αρχαιοτήτων στον Πειραιά, στο τμήμα που αφορά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με κορυφαίο έκθεμα το ναυάγιο του «Βρετανικού».
Το Υπουργείο Πολιτισμού εκφράζει τις ευχαριστίες του τόσο στην 11μελή καταδυτική ομάδα όσο και στον Δήμο Κέας, το Λιμεναρχείο και το Αστυνομικό Τμήμα Κέας για την ουσιαστική υποστήριξή τους στην επιτυχία του εγχειρήματος.
Στην ανακοίνωση έχουν συμπεριληφθεί φωτογραφικό υλικό καθώς και κινηματογράφηση της διαδικασίας ανέλκυσης της καμπάνας, ενισχύοντας την τεκμηρίωση της ιστορικής αυτής παρέμβασης.