Οι μπαξέδες του Ζαππείου υποδέχτηκαν για ακόμα έναν Σεπτέμβρη τους παλιούς και τους νεότερους που κάποια στιγμή στη ζωή τους πίστεψαν πως η αλλαγή στη χώρα είναι συνώνυμη με το κόμμα που την έκανε σύνθημα: οι σημαίες του ΠΑΣΟΚ κυμάτιζαν στον χώρο, όμως αυτή τη φορά το σκηνικό ήταν ανάποδα – ο ομιλητής μιλούσε μπροστά στην εμβληματική είσοδο του Ζαππείου. Η αλλαγή πλάνου δεν πέρασε απαρατήρητη. Δεν ήταν η μόνη.
Και ο Νίκος Ανδρουλάκης το ήξερε: αυτή είναι η πρώτη φορά από το 2012 που κάποιος ομόλογός του απευθύνεται στη βάση του ΠΑΣΟΚ ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Γι’ αυτό «έδειξε» προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τη ΝΔ –σε μια προσπάθεια όχι απλώς να ορίσει τον αντίπαλο ή να μιλήσει για τις διαφορές των δύο μεταπολιτευτικών πόλων, αλλά επί της ουσίας να θέσει τον στόχο του ΠΑΣΟΚ για τις επόμενες εθνικές εκλογές.
Μιλώντας για την κοινωνική βάση της Δημοκρατικής Παράταξης που γιορτάζει γιατί «έχει ιστορική μνήμη και τιμά όσους αγωνίστηκαν μέσα από τις τάξεις του», έδωσε το σύνθημα μιας νέας «ηθικής και αξιακής επανάστασης», απέναντι «στην παρακμή, την ατιμωρησία, την αλαζονεία ενός κλειστού συστήματος εξουσίας που σπαταλά τις ευκαιρίες και υποθηκεύει το μέλλον τη χώρας (…) Κύριοι της ΝΔ, οι μέρες της ασυδοσίας σας τελείωσαν».
Χρησιμοποιώντας ένα σύνθημα που πρώτη είχε αναδείξει η Φώφη Γεννηματά, για «την ηθική στην πολιτική», ο Ανδρουλάκης διαχώρισε σε ηθικό και αξιακό επίπεδο το ΠΑΣΟΚ από τη ΝΔ: «”Ηθική” και “κυβέρνηση Μητσοτάκη” είναι έννοιες ασύμβατες! Ο Πρωθυπουργός το 2019 εκλέχθηκε με το προσωπείο του μεταρρυθμιστή και του μετριοπαθούς πολιτικού. Για να φέρει την ευρωπαϊκή κανονικότητα (…) Συνεχίζει τις ίδιες πρακτικές που χρεοκόπησαν την οικονομία, δίχασαν την κοινωνία, απαξίωσαν το πολιτικό σύστημα. Εξι χρόνια τώρα, ποια είναι – πραγματικά – η δική του πολιτική ηθική;», αναρωτήθηκε, κάνοντας λόγο μεταξύ άλλων για κράτος εξυπηρέτησης ημετέρων, «πλυντήριο» ποινικών ευθυνών, Σύνταγμα-κουρελόχαρτο και μετατροπή της ΕΥΠ σε προσωπικό μηχανισμό ελέγχου.
Αιχμές, ωστόσο, άφησε και για την πιθανή επανεμφάνιση του Αλέξη Τσίπρα – χωρίς να αναφέρει το όνομά του: «Εμείς πήραμε ένα φορτίο που οι υπόλοιποι πρωταγωνιστές όχι μόνο προσπάθησαν να αποφύγουν, αλλά εργαλειοποίησαν για να κατακτήσουν την εξουσία», σχολίασε. «Χωρίς ίχνος συνείδησης για τη ζημιά που έκαναν στη χώρα, συμπεριφέρθηκαν τυχοδιωκτικά χωρίς ηθικούς φραγμούς, αποδεικνύοντας ότι ήταν κατώτεροι των περιστάσεων».
Τρεις πυλώνες για το δημογραφικό
Η παρουσίαση της πρότασης του ΠΑΣΟΚ για το δημογραφικό ξεκίνησε με παρέμβαση του πρώην υπουργού Τάσου Γιαννίτση, ο οποίος περιέγραψε τη δημογραφική εικόνα της χώρας ως «αθροιστικό λογαριασμό της πολιτικής αδιαφορίας και αναποτελεσματικότητας στα μηνύματα SOS που εκπέμπονταν, ιδίως τις τελευταίες δύο δεκαετίες» –επισημαίνοντας παράλληλα πως η Ελλάδα «διολισθαίνει, όχι προς τα πίσω, αλλά, ακόμα χειρότερα, προς τα εμπρός, προς ένα νέο σύνολο καταστάσεων, που συνδέονται με όλο και πιο ευάλωτες και επικίνδυνες τάσεις».
Παραθέτοντας μερικά στοιχεία για τη γήρανση του πληθυσμού (όπως το γεγονός ότι μεταξύ 2011 και 2023 οι γεννήσεις υπολείπονται των θανάτων κατά 390 χιλιάδες άτομα και ο ενεργός πληθυσμός, δηλαδή οι ηλικίες 15-65 ετών, μειώθηκε κατά 350 χιλιάδες), ο Γιαννίτσης περιέγραψε το συνολικό πλαίσιο του προβλήματος: «Οσο διάστημα η “Πραγματική Πολιτική” θα ρίχνει το βάρος σε σχήματα τύπου ΟΠΕΚΕΠΕ (…) η πραγματικότητα θα επιβαρύνεται. Πλέον, χρειάζεται αλλαγή παραδείγματος», σχολίασε, τονίζοντας πως πρέπει να « “ξυπνήσουμε γιατί χανόμαστε” (…) Ας μη μείνει η περίοδος της κρίσης που περάσαμε ως η απαρχή της παρακμής της χώρας μας. Ας γίνει η εκδήλωση αυτή, η αφετηρία για ένα “άλμα προς το αύριο”, που δεν θα αφορά μόνο το ΠΑΣΟΚ, αλλά και το σύνολο του πολιτικού μας συστήματος», και όχι μόνο στο δημογραφικό.
Στη δική του παρέμβαση, ο Ανδρουλάκης περιέγραψε τρεις πυλώνες σε βάθος τετραετίας για την αντιμετώπιση του δημογραφικού. Ο πρώτος, με στόχο την αναστροφή του brain drain, προβλέπει επιστροφή στην περιφέρεια, με θέσπιση κινήτρων για εργαζόμενους και επιχειρηματίες εξ αποστάσεως, ολοκληρωμένη πολιτική για τη νησιωτικότητα, την ορεινότητα και ευρύτερα τη στεγαστική πολιτική.
Ο δεύτερος αφορά την εναρμόνιση της εργασιακής και της οικογενειακής ζωής, με καθολική, δωρεάν βρεφική και προσχολική αγωγή, θέσπιση επιδόματος 200 ευρώ τον μήνα για τις δαπάνες του παιδιού ως την ηλικία των 3 ετών με εισοδηματικά κριτήρια, ελεύθερες μεταγραφές για παιδιά πολυτέκνων, δημόσιες δομές εξωσωματικής γονιμοποίησης και κάλυψη του κόστους των απαραίτητων φαρμάκων, πρόγραμμα δωρεάν συντήρησης γενετικού υλικού και κάλυψη εξόδων διαμονής πριν απ’ τον τοκετό για γυναίκες σε απομακρυσμένες περιοχές.
Στον τρίτο πυλώνα, τις πολιτικές για την οικογένεια, ο Ανδρουλάκης πρότεινε εθνικό αποταμιευτικό λογαριασμό για κάθε παιδί, εξίσωση των δικαιωμάτων των τριτέκνων και των πολυτέκνων, μηδενισμό του ΦΠΑ σε όλα τα βασικά βρεφικά είδη και αγαθά και μείωση 75% στον ΕΝΦΙΑ για τα πρώτα 100 τ.μ. για τους πολύτεκνους.