Η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη της οσιομάρτυρος του Χριστού Θεοδώρας στις 11 Σεπτεμβρίου.
Τον Ιούλιο του 2023, κατά τη διάρκεια των διακοπών μου στην Καλαμάτα, φιλοξενούμενη του ζεύγους Κώστα και Χριστίνας Καραμπάτου, επισκεφθήκαμε το εκκλησάκι της Αγίας που βρίσκεται στα Βάτα Μεγαλόπολης Αρκαδίας, και, που είναι κρυμμένο στις ρίζες του βουνού Τετράζιου.
Πλησιάζοντας, το θέαμα προκαλεί δέος. Γονατίζεις μπροστά στο θαύμα και ψιθυρίζεις ανεπαίσθητα: «Σ’ ευχαριστώ Θεέ μου που με αξίωσες να γίνω μάρτυρας σ’ αυτό το μέγα μυστήριο της φύσης!».
Γιατί μέσα από μια κατάφυτη και ειδυλλιακή ρεματιά από θεόρατες βελανιδιές, ξεπηδούν από την στέγη της εκκλησίτσας δεκαεπτά πελώρια δέντρα και από τα θεμέλια, αναβλύζουν κρυστάλλινα νερά.
Το όρος Τετράζιο ή Τετράζι ή στην αρχαιότητα Νόμια, βρίσκεται στα βόρεια σύνορα της Μεσσηνίας με την Ηλεία και την Αρκαδία. Υψηλότερη κορυφή είναι ο Προφήτης Ηλίας. Μερικοί μελετητές ταυτίζουν το Τετράζιο με το όρος Ελάιον που αναφέρει ο Γεωγραφικός συγγραφέας Παυσανίας. Σε ένα οικισμό, έχει ανακαλυφθεί δωρικός ναός, ο οποίος υπολογίζεται στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. αφιερωμένος πιθανότατα στην Άρτεμη Δερεάτιδα-Ηλεία. Ωστόσο και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν, ότι ο πέριξ χώρος έχει κάποιο αρχαιολογικό ενδιαφέρον.
ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ
Εκεί κοντά, είναι και οι πηγές του Χάραδρου, παραπόταμου του Πάμισου, ο οποίος είναι το μεγαλύτερο ποτάμι του Νομού. Διασχίζει κάθετα τον κάμπο και εκβάλει στο Μεσσηνιακό κόλπο, ανάμεσα στη Μεσσήνη και στην Καλαμάτα.
Το όνομα του ποτάμιου θεού Πάμισου, αναφέρεται από το Γεωγράφο Στράβωνα και τον Παυσανία στα «Μεσσηνιακά». Οι πρόγονοί μας πίστευαν ότι είχε θεραπευτικές ιδιότητες.
Επίσης, σε απόσταση 50 χιλιομέτρων, βρίσκεται πολυκλαδικό σπήλαιο με ευρήματα των πρώτων Χριστιανικών χρόνων.
Το ναΐδριον, αν και μικρό, αποτελεί ένα ζωντανό θαύμα της φύσης. Δεκαεπτά μεγάλα δέντρα ξεπηδούν από την πέτρινη στέγη του και από τα θεμέλια αναβλύζουν τα νερά ενός κεφαλαριού. Οι ρίζες των δέντρων δεν είναι ορατές στο γυμνό μάτι ούτε στο εσωτερικό ούτε στο εξωτερικό της εκκλησίτσας. Φαίνονται μόνο οι κορμοί και τα κλαδιά που περνούν μέσα από τους τοίχους και τη στέγη.
Το φαινόμενο αυτό ενδεχομένως οφείλεται στο ότι η εκκλησία είναι πέτρινη και θολωτή με αρκετή περιεκτικότητα σε χώμα. Σε αυτό το λίγο χώμα φύτρωσε αρχικά ένα πουρνάρι, που σιγά-σιγά μεγάλωσε και έριξε τους δικούς του σπόρους. Έτσι πάνω στην οροφή της εκκλησίας φύτρωσαν αρκετά πουρνάρια, σφεντάμια και κοκορεβιθιές και μετά, οι 17 βελανιδιές που η λαϊκή παράδοση το απέδωσε σε θαύμα. Ένα δέσιμο του δέντρου με το χώμα και μια τέλεια εναρμόνιση με το περιβάλλον και τη φύση!
Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Η Θεοδώρα, έζησε τον 9ο αιώνα στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (146 π.Χ. – 1453 μ.Χ.). Την καταγωγή της διεκδικούν τόσο η Αρκαδία όσο και η Μεσσηνία.
Για την αγιότητά της, ο μύθος πλέκεται με την παράδοση και την πίστη της στο Χριστό, χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο ιστός των γεγονότων. Το παράδοξο είναι ότι η Θεοδώρα, προτίμησε να μονάσει σε ανδρικό μοναστήρι αντί σε γυναικείο. Παρουσιάστηκε λοιπόν στη μονή της Παναΐτσας -κτίσματά της υπάρχουν αλλά ερειπωμένα- που βρισκόταν στα σύνορα των Νομών Αρκαδίας και Μεσσηνίας ως άνδρας, με το όνομα «Θεόδωρος». Εκεί διακρίθηκε για την προσωπικότητα και τα χαρίσματά της.
Την ίδια χρονική περίοδο έπληξε την περιοχή φοβερός λιμός. Οι πατέρες έστρεψαν τα μάτια στο, «Θεόδωρο», να διακανονίσει, να στηρίξει τις πληγείσες οικογένειες και να εξοικονομήσει το κάτι τις για το μοναστήρι.
Δυστυχώς, ένα περιστατικό, μια συκοφαντία εις βάρος της, την έκρινε ένοχη και την καταδίκασαν με την έσχατη των ποινών. Σύμφωνα με την παράδοση, πριν την αποκεφαλίσουν είπε: Το σώμα μου ας γίνει εκκλησιά, τα μαλλιά μου δέντρα και το αίμα μου νερό.
Μια άλλη θρησκευτική παράδοση λέει, ότι η έφηβη Θεοδώρα, για να καλύψει τις υποχρεώσεις της οικογενείας της, μεταμφιέστηκε σε άνδρα και κατατάχτηκε στο στρατό του Βυζαντίου σαν “καπετάν Θοδωρής”. Εκεί, κατόπιν σκευωρίας, κατηγορήθηκε άδικα για πράξεις άνομες και θανατώθηκε. Στον τόπο που μαρτύρησε για την πίστη της και εκτελέστηκε από τους διώκτες, έκανε την ίδια ευχή.
ΕΥΛΟΓΟ ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ
Ωστόσο, εύλογο παραμένει το ερώτημα πώς διατηρούνται καταπράσινα τα δεκαεπτά πανύψηλα δέντρα στην σκεπή της εκκλησιάς, και, πώς ξεδιπλώνεται ανά τους αιώνες αυτό το αξιοθαύμαστο μεγαλείο της φύσης.
Μελετώντας τα βιβλία του κ. Νικόλαου Παπακωνσταντίνου για το εκκλησάκι της Αγίας, μαθαίνουμε, ότι «οι ρίζες των δέντρων, ο θόλος και η τοιχοποιία γίνονται σύμπλεγμα, το οποίο είναι γερά δεμένο με τους βράχους, πάνω στους οποίους θεμελιώθηκε και κτίστηκε το εκκλησάκι. Η τροφή και το νερό ανεβαίνουν στα δέντρα, αυτά μεγαλώνουν, οι ρίζες πληθαίνουν, ο τοίχος ραγίζει, οι ρωγμές διευρύνονται και τα κομμάτια του τοίχου δένονται και στερεώνουν τις ρίζες. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η εξισορρόπηση που δεν επηρεάζεται από τις κλιματικές αλλαγές».
Ωστόσο, πολλοί θεωρούν ότι το μοναδικό αυτό φαινόμενο δεν έχει κάποια λογική εξήγηση, καθώς το βάρος των πλατανιών σε άλλη περίπτωση, θα είχε γκρεμίσει το μικρό ξωκκλήσι ή θα είχε ανατρέψει τη στέγη του.
Αυτό όμως συνεχίζει να στέκεται όρθιο μέσα στο πέρασμα του χρόνου και το ποταμάκι που τρέχει δίπλα, συνεχίζει να δίνει ζωή στα δέντρα.
Το εκκλησάκι είναι σε ρυθμό βασιλικής (ορθογώνιο παραλληλόγραμμο με θόλο). Δυστυχώς, η υγρασία κατέστρεψε τις αγιογραφίες και τις ημερομηνίες που ήταν ορατές μέχρι τη δεκαετία του 1940.
Η τοιχοποιία, η σκεπή και ο θόλος, είναι από πέτρα, ασβέστη και άμμο από το ποτάμι. Είναι γνωστό ότι για την παραγωγή ασβέστη χρειάζεται ασβεστοκάμινος, οπότε κατά τους ειδικούς, το χτίσιμο τεκμηριώνει την άποψη ότι κατασκευάστηκε από ειδικευμένους χτίστες.
Από το 1950 είναι παρατημένο στο έλεος του Θεού και στη φύση. Θρησκευόμενα άτομα το φροντίζουν, το κρατούν καθαρό και υποδέχονται τους προσκυνητές.
Οι τελευταίες εργασίες αποκατάστασης έγιναν μεταξύ 1998 και 1999.
Έτσι ο προσκυνητής βρίσκεται μπροστά σε ένα μεγάλο θαύμα της αρχιτεκτονικής της φύσης, που δεν μπορεί να το αμφισβητήσει. Μια αιώνια σύμπραξη ανάμεσα στη ζωή, στη βλάστηση και τη νεκρή πέτρα, όπου τα δεκαεπτά πανύψηλα δέντρα, υψώνουν αγέρωχα το ανάστημ’α τους, προστατεύοντας την Αγία τους!
Χρόνια Πολλά στις εορτάζουσες.
The post Προσκήνυμα στο εκκλησάκι της Αγίας Θεοδώρας στα Βάτα Αρκαδίας appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.