Νέα δεδομένα φέρνουν στην ατμόσφαιρα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, οι οποίες διανύουν έτσι κι αλλιώς περίοδο ελεγχόμενης έντασης, η αιφνιδιαστική αναβολή από την τουρκική πλευρά και τελικά η οριστική ακύρωση της συνάντησης Κυριάκου Μητσοτάκη και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Νέα Υόρκη. Εκεί παίχτηκε ξαφνικά μια διελκυστίνδα που περιλαμβάνει ατύπως και πινγκ – πονγκ ευθυνών για την τροπή των πραγμάτων, ενώ καταγράφηκε σκληρή απάντηση προς την Αγκυρα τόσο από την Αθήνα όσο και από τη Λευκωσία. Στην πρώτη δημόσια τοποθέτησή του, ύστερα από τη ματαίωση του ελληνοτουρκικού ραντεβού, ο Μητσοτάκης τάχθηκε υπέρ των ανοιχτών διαύλων και της συζήτησης των προβλημάτων, ωστόσο προέταξε τις κόκκινες γραμμές. «Οσον αφορά τη Chevron, δεν έχουμε να συζητήσουμε τίποτα με την Τουρκία, ειλικρινά. Ασκούμε τα κυριαρχικά δικαιώματά μας νότια της Κρήτης, αυτό αναγνωρίζεται από τη Chevron και θα συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο» είπε. Ο Πρωθυπουργός, σε συζήτηση με το στέλεχος της Wall Street Journal Εμα Τάκερ, επέλεξε να απαντήσει (με γαλλικά) ως προς τις διαφωνίες με την άλλη πλευρά. «Το να έχουμε ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας με την Τουρκία δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε σε όλα. Εάν κάποιες φορές αυτό που κάνουμε προκαλεί κάποια δυσφορία στην Τουρκία, ας είναι», ανέφερε με νόημα, «c’est la vie, όπως θα έλεγαν οι Γάλλοι». Ταυτόχρονα ο κύπριος πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης καταλόγισε στον Ερντογάν επιλεκτική ευαισθησία και υποκρισία στον μέγιστο βαθμό από το βήμα του ΟΗΕ. Σχολιάζοντας την προχθεσινή ομιλία του Ερντογάν, πρόσθεσε ότι ο τούρκος πρόεδρος «κατηγόρησε άλλους για εγκλήματα που η ίδια η Τουρκία διαπράττει καθημερινά».
Στο μεταξύ Ελλάδα και Τουρκία συμφωνούν σε λιγότερα από όσα διαφωνούν σε ό,τι αφορά την ακυρωθείσα συνάντηση: δεν υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις στο ότι είχαν συνεννοηθεί για ραντεβού την Τρίτη στο «Σπίτι της Τουρκίας» στο Μανχάταν, στο ότι την αναβολή ζήτησε η τουρκική πλευρά πέντε ώρες πριν και στο ότι ήταν αδύνατον ο Ερντογάν να αγνοήσει την πρόσκληση του Ντόναλντ Τραμπ για διάσκεψη με τις μουσουλμανικές χώρες για τη Γάζα – τελικά οι δύο τους κάθισαν δίπλα δίπλα, σχηματίζοντας μια εικόνα ότι συμπροεδρεύουν στη διευρυμένη συνάντηση, ενώ αυτή άρχισε τελικά δύο ώρες μετά. Κατά τ’ άλλα, στην Αθήνα απορρίπτουν ότι ακολουθήθηκαν διαφορετικοί διπλωματικοί ή άλλοι χειρισμοί σε σχέση με το παρελθόν. Είναι έκδηλος ο εκνευρισμός για στοχευμένες διαρροές στην εφημερίδα “Milliyet” ότι η Αθήνα παραβίασε τα συμφωνηθέντα (ανάμεσα στους διπλωματικούς συμβούλους Μίλτωνα Νικολαΐδη και Τσαγατάι Κιλίτς), ότι πρόωρα ανακοίνωσε το ραντεβού και ότι αυτό δεν είχε μπει στο επίσημο πρόγραμμα του Ερντογάν – άρα ούτε προτεραιότητά του. Ταυτόχρονα στο παρασκήνιο διατυπώνονταν εκτιμήσεις ότι η πραγματική ενόχληση της Αγκυρας δεν ήρθε από τη διαρροή του ραντεβού αλλά από το πώς επικοινωνήθηκε το περιεχόμενο των συνομιλιών: άρση casus belli, διασυνδέσεις κ.λπ.
Η Κοπεγχάγη
Θα ήταν η πρώτη ουσιαστική επαφή κορυφής ύστερα από έναν χρόνο αναβολών ή απουσίας προγραμματισμού, με μόνη εξαίρεση τη συνομιλία στα όρθια Μητσοτάκη – Ερντογάν τον περασμένο Ιούνιο στη Χάγη. Νέο «παράθυρο» ανοίγει θεωρητικώς 1-2 Οκτωβρίου στην Κοπεγχάγη – προσώρας, κίνηση δεν γίνεται από καμία πλευρά. Από τη στιγμή που υπήρξε ανατροπή επί αμερικανικού εδάφους και η ελληνοτουρκική ατζέντα δεν άνοιξε ούτε υπήρξε το βασικό ζητούμενο, μια επαναβεβαίωση ότι θα παραμείνει ικανοποιητικό το επίπεδο συνεννόησης, ξεδιπλώνονται εκτιμήσεις: για παράδειγμα, να επρόκειτο για επίδειξη ισχύος ή για προσχηματική κίνηση της Τουρκίας και, αν ισχύει, η Αθήνα πιστεύει ότι πρώτη η Τουρκία εκτίθεται με διπλωματική απρέπεια σε ανώτατο επίπεδο.
Επισήμως η ελληνική πλευρά κρατά χαμηλούς τόνους ως προς το τι σηματοδοτούν οι χειρισμοί της Τουρκίας σε ό,τι αφορά μια συγκεκριμένη ισορροπία: και «ήρεμα νερά», και άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων στο πεδίο. Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης αφενός έδειξε εμμέσως ότι παραμένουν δίαυλοι, λέγοντας ότι υπήρξε και χθες προσπάθεια να βρεθεί χρόνος για συνάντηση, αφετέρου εκτίμησε ότι «δεν υπάρχει ζήτημα να σταματήσει ο διάλογος, το αντίθετο».
Σε κάθεπερίπτωση όμως μένει να αποδειχθεί εάν πράγματι οι δίαυλοι θα παραμείνουν λειτουργικοί αποτρέποντας κρίσεις. «Διάλογος σημαίνει διεκδίκηση, δεν σημαίνει υποχώρηση», ανέφερε (Action24) ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, ενώ ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών Τάσος Χατζηβασιλείου έβαλε στην εξίσωση την ελληνική κινητοποίηση επί του πεδίου: «Αν η Τουρκία πράγματι προσχηματικά ανέβαλε το ραντεβού, ίσως η “αλεπού” αποφάσισε να μην πάει στο παζάρι, γιατί πιθανόν να ξίνισε», είπε (Αnt1).
Οι επαφές των δύο ηγετών
Μέχρι τελικά ο Ερντογάννα μπει στο αεροπλάνο για την Ουάσιγκτον για τη σημερινή συνάντηση με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο, οι δύο ηγέτες προχώρησαν τις υπόλοιπες προγραμματισμένες επαφές ή είχαν εμβόλιμες (ή μη ανακοινωμένες από πριν) συζητήσεις: ενδεικτικά τα τετ α τετ του Μητσοτάκη με τον ομόλογό του της Αιγύπτου Μουσταφά Μαντμπουλί (σε μια φάση που η Αγκυρα επιδιώκει πλήρη αναδιαμόρφωση των δικών της σχέσεων με το Κάιρο), του Ερντογάν με τον επικεφαλής του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης Μοχάμεντ αλ-Μένφι, άλλοτε πρεσβευτή της Λιβύης στην Ελλάδα.