Σε θετικό κλίμα πραγματοποιήθηκε χθες η συνάντηση Γιώργου Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν στο Λουξεμβούργο, στο περιθώριο του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων ΕΕ, παρά τα μαύρα σύννεφα που είχαν συγκεντρωθεί το τελευταίο διάστημα πάνω από τα ελληνοτουρκικά με ευθύνη της Άγκυρας.
Όπως έχει συμβεί και κατά το παρελθόν εν αναμονή ελληνοτουρκικού τετ α τετ, και αυτή τη φορά η Τουρκία επέλεξε να δυναμιτίσει το κλίμα κυριολεκτικά την παραμονή της συνάντησης των δύο ΥΠΕΞ, καλώντας δημοσίως την Ελλάδα να μπει σε διαπραγμάτευση για τα χωρικά της ύδατα.
Αφορμή για τις συγκεκριμένες δηλώσεις στις οποίες προέβη ο ίδιος ο Χακάν Φιντάν ήταν το διαφαινόμενο διπλό βέτο με το οποίο Αθήνα και Λευκωσία έχουν ενημερώσει ότι θα αποκρούσουν το αίτημα της Τουρκίας για συμμετοχή στην ευρωπαϊκή άμυνα μέσω του μηχανισμού SAFE, όσο διατηρείται ενεργό το casus belli εναντίον της Ελλάδας, χώρας – μέλους της ΕΕ, και όσο συνεχίζεται η αναθεωρητική ρητορική μέσω της θεωρίας των «γκρίζων ζωνών». Για τη Λευκωσία, επιπλέον, το δικαίωμα αρνησικυρίας της έναντι της Άγκυρας σε σχέση με τη συμμετοχή της τελευταίας στον SAFE αιτιολογείται πλήρως από το αδιαμφισβήτητο γεγονός της εισβολής και κατοχής εδάφους χώρας – μέλους της ΕΕ επί τόσες δεκατίες.
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ, σε μια ατυχή προσπάθεια να φανεί διαλλακτικός στα μάτια τρίτων, όπως είναι η ΕΕ και οι ΗΠΑ, επέλεξε να απαντήσει στον τοίχο που ορθώνει από την πρώτη στιγμή η Ελλάδα στο ανώτατο επίπεδο έναντι της συμμετοχής της γείτονος στον SAFE, μέσω αυτής της φαινομενικά αθώας πρόσκλησης σε διάλογο για να καταλήξει τελικά να αμφισβητεί ευθέως για ακόμη μια φορά την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο λέγοντας πως δεν είναι πρόβλημα το να συμφωνήσει η Ελλάδα κάπου στη μέση, μεταξύ 6 και 12 ν.μ., όσον αφορά την αιγιαλίτιδα ζώνη της.
ΣΥΝΕΝΝΟΗΣΗ ΚΑΙ «ΚΟΚΚΙΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ»
Παρ’ ότι η συνάντηση Γεραπετρίτη – Φιντάν λειτούργησε αναμφίβολα εκτονωτικά ως προς την ένταση που είχε συσσωρευθεί γύρω από τον «παγωμένο» ελληνοτουρκικό διάλογο έπειτα και από την ακύρωση του ραντεβού Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, σε καμία περίπτωση δεν αποτέλεσε ορόσημο σημαντικής προόδου όσον αφορά τα ελληνοτουρκικά.
Σίγουρα προσμετράται στα θετικά ότι οι δύο ΥΠΕΞ αντάλλαξαν απόψεις επί σειράς ζητημάτων, καθώς είχαν να πραγματοποιήσουν τέτοιου τύπου τετ α τετ από τον Ιούλιο και την άτυπη διερυμένη για το Κυπριακό στη Νέα Υόρκη όπου τα είχαν πει στο πόδι.
Ωστόσο, από πλευράς Αθήνας χρειάστηκε να επαναδιατυπωθούν οι πάγιες ελληνικές θέσεις στον απόηχο των πρόσφατων τουρκικών προκλήσεων και ενόψει της πρωτοβουλίας «5Χ5», στο πλαίσιο της οποίας η Ελλάδα αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να καλέσει σε διάλογο Κύπρο, Τουρκία, Αίγυπτο, Λιβύη επί κοινών προκλήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η διάθεση με την οποία προσήλθε χθες ο Γιώργος Γεραπετρίτης σε διάλογο με τον Χακάν Φιντάν είχε προφανή στοιχεία πρόθεσης για συνεννόηση αλλά, ταυτόχρονα, και επαναδιατύπωσης των «κόκκινων γραμμών» της Ελλάδας όσον αφορά τα όρια της συζήτησης στο πλαίσιο της ελληνοτουρκικής προσέγγισης.
Την πρόθεσή του για συνεννόηση και συνεργασία ο Έλληνας ΥΠΕΞ την εξέφρασε και μέσω δήλωσης που προηγήθηκε της συνάντησης με τον Τούρκο ομόλογό του. «Είναι η εποχή των συνθέσεων. Είναι η εποχή να δούμε το μέλλον με όραμα. Οι διχόνοιες μόνο καταστροφικά αποτελέσματα μπορούν να έχουν», τόνισε ο Γιώργος Γεραπετρίτης νωρίς χθες το πρωί κατά την άφιξή του στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ στο Λουξεμβούργο, που είχε στην ατζέντα εστιασμένη σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή.
«ΘΕΜΑΤΑ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΕΚΤΟΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ»
Στο πλαίσιο της συνάντησής τους στο περιθώριο του χθεσινού συμβουλίου, οι ΥΠΕΞ Ελλάδας – Τουρκίας αντάλλαξαν απόψεις για τις πρόσφατες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και τη σημασία της διατήρησης της εκεχειρίας και της πλήρους υλοποίησης της πρώτης φάσης του ειρηνευτικού σχεδίου για τη Γάζα προς όφελος της σταθερότητας της περιοχής. Και οι δύο εξάλλου είχαν παραστεί στο Σαρμ Ελ Σέιχ για την υπογραφή της ειρηνευτικής συμφωνίας που φιλοδοξεί να φέρει την ευημερία στην πολύπαθη Γάζα και τους κατοίκους της.
Με φόντο τα όσα ισχυρίστηκε δημοσίως ο Χακάν Φιντάν για την ελληνική πλευρά και τη στάση της έναντι της τουρκικής συμμετοχής στον SAFE μετά τη συνάντηση που είχε με τον Γερμανό ΥΠΕΞ, παρουσιάζοντας κατ’ ουσίαν τη στάση της Ελλάδας ως «εγωιστική», ο Γιώργος Γεραπετρίτης χρειάστηκε χθες να καταστήσει σαφές ποια είναι πραγματικά η θέση της χώρας αναφορικά με την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία ενώ αναφέρθηκε και στην προσήλωση της Ελλάδας στην οικοδόμηση μιας ισχυρότερης, πιο ανθεκτικής και στρατηγικά αυτόνομης Ευρώπης.
Σε σχέση με το οπλοστάσιο αναθεωρητισμού που ανέσυρε για ακόμη μια φορά ο Τούρκος ΥΠΕΞ με φόντο τον SAFE αναφορικά με τα ελληνικά χωρικά ύδατα στο Αιγαίο και και το casus belli με το οποίο απειλεί η Τουρκία την Ελλάδα σε περίπτωση που η τελευταία ασκήσει το νόμιμο δικαίωμά της να επεκτείνει όποτε το κρίνει σκόπιμο την αιγιαλίτιδα ζώνη της από τα 6 στα 12 ν.μ., ο Έλληνας ΥΠΕΞ επεσήμανε πως «θέματα κυριαρχίας είναι εκτός συζήτησης».
Επιπλέον, επανέλαβε ενώπιον του Χακάν Φιντάν πως η μία και μόνη διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι η οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και υφαλοκρηπίδας.
ΦΟΡΟΥΜ «5Χ5» ΚΑΙ ΚΥΠΡΙΑΚΟ
Στο πλαίσιο της συζήτησης των δύο ΥΠΕΞ για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Γιώργος Γεραπετρίτης ενημέρωσε τον Τούρκο ομόλογό του για την ελληνική πρόταση της συνάντησης πέντε παράκτιων χωρών της περιοχής τονίζοντας πως η εγκαθίδρυση ενός τέτοιου σχήματος συνεργασίας καθίσταται χρήσιμη λόγω των μεγάλων γεωπολιτικών ανακατατάξεων παγκοσμίως.
Βάση της ελληνικής πρότασης, το εν λόγω φόρουμ σχεδιάζεται να κινηθεί επί 5 θεματικών – μεταναστευτικό, πολιτική προστασία, συνδεσιμότητα, προστασία θαλάσσιου περιβάλλοντος και οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών – με απώτερο στόχο τη διευθέτηση (ει δυνατόν) των εναπομεινασών οριοθετήσεων ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας στην περιοχή, υπό το πρίσμα του έντονου ενδιαφέροντος από τον αμερικανικό παράγοντα για ενεργειακά πρότζεκτ στην Ανατολική Μεσόγειο.
Οι δύο υπουργοί επιπλέον συζήτησαν και για τις τελευταίες εξελίξεις στα κατεχόμενα και την επικείμενη άτυπη διευρυμένη συνάντηση για το Κυπριακό που αναμένεται να διεξαχθεί έως το τέλος του 2025.
Από την πλευρά του, ο Έλληνας ΥΠΕΞ υπογράμμισε πως η ανάδειξη του Τουφάν Ερχιουμάν ως νέου ηγέτη των Τουρκοκυπρίων ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο ελπίδας και προσδοκίας για την επανένωση του νησιού στη βάση των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
ΤΑ ΔΙΜΕΡΗ ΤΟΥ ΤΕΤ Α ΤΕΤ
Οι δύο ΥΠΕΞ έθεσαν επί τάπητος, όπως έγινε γνωστό, και θέματα διμερή χωρίς ωστόσο να γίνει γνωστό αν αυτό αφορά στα επόμενα βήματα των τριών πυλώνων του δομημένου ελληνοτουρκικού διαλόγου – ΜΟΕ, Θετική Ατζέντα, Πολιτικός Διάλογος – που, σε αντίθεση με το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας που βρίσκεται στον «πάγο», δεν πρόκειται να διακοπούν, σύμφωνα και με πρόσφατες δηλώσεις του ίδιου του επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας.
Από το χθεσινό τετ α τετ Γεραπετρίτη – Φιντάν, καμία πλευρά δεν έγινε σοφότερη ως προς το ραντεβού των δύο ηγετών που εκκρεμεί στο πλαίσιο του 6ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας στην Άγκυρα, και για το οποίο δεν φαίνεται να έχουμε άμεσα απτές εξελίξεις.
Προτεραιότητα, εξάλλου, επί του παρόντος για την Αθήνα είναι να προτάξει την πολυμερή συνεργασία στέλντοντας και τα ανάλογα μηνύματα άσκησης ενεργητικής πολιτικής στην ευρύτερη περιοχή προς Ουάσιγκτον, με στόχο να έχει έστω και τυπικά την πρωτοβουλία των κινήσεων στα δικά της χέρια έως ότου φανεί στην πράξη ποιος σαμποτάρει τη συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο και με ποια επιχειρήματα.
Παρ’ ότι η χθεσινή αντίδραση του Χακάν Φιντάν στην ελληνική πρωτοβουλία «5Χ5» δεν έγινε γνωστή, είναι ασφαλές να συμπεράνει κανείς πως η Τουρκία θα θέσει ζήτημα συμμετοχής και του ψευδοκράτους στο πολυμερές σχήμα, κάτι που βεβαίως δεν μπορεί να γίνει δεκτό από την ελληνική πλευρά.
Μένει να φανεί βεβαίως κατά πόσο θα δημιουργήσει νέα δυναμική στο Κυπριακό η αλλαγή σκυτάλης στα κατεχόμενα και αν η πιθανότητα επανένωσης της Κύπρου φέρει καινούρια δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο, την ώρα που τουρκικά ΜΜΕ όπως η «Μιλλιέτ» συνεχίζουν να κάνουν λόγο για εν εξελίξει συζητήσεις Τουρκίας και Συρίας για ζητήματα θαλάσσιας δικαιοδοσίας στην περιοχή, που βεβαίως διεξάγονται εις βάρος των συμφερόντων της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Καλώδιο, Θαλάσσια Πάρκα και άλλα ζητήματα για τα οποία η Τουρκία έχει κατά το παρελθόν αντιδράσει έντονα δεν φαίνεται να τέθηκαν χθες κατά τη συνάντηση Γεραπετρίτη – Φιντάν, στη λογική ότι η Ελλάδα δεν συζητά πρωτοβουλίες οι οποίες εντάσσονται αμιγώς στο πλαίσιο της ατζέντας της εξωτερικής της πολιτικής με τρίτους.