Με σημείο αιχμής το ευέλικτο ωράριο, κατατέθηκε αργά το βράδυ της Παρασκευής στη Βουλή το εργασιακό νομοσχέδιο, το οποίο από αύριο Τρίτη θα συζητηθεί στις αρμόδιες κοινοβουλευτικές επιτροπές. Στο νομοσχέδιο – μεταξύ άλλων – προβλέπεται η δυνατότητα του εργαζομένου να εργαστεί έως 13 ώρες την ημέρα (κατ’ εξαίρεση) σε έναν εργοδότη, με προσαύξηση 40% στην αμοιβή. Η διάταξη έχει δεχθεί τις έντονες αντιδράσεις της αντιπολίτευσης και των συνδικάτων. Ωστόσο, ως δικλίδα προστασίας του εργαζομένου, έπειτα από πρόταση των κοινωνικών εταίρων, προστέθηκε άρθρο που ορίζει ρητά ότι ο εργαζόμενος δεν μπορεί να απολυθεί αν αρνηθεί να δουλέψει υπερωριακά (η καταγγελία της σύμβασης θα θεωρείται άκυρη), στο πλαίσιο της επέκτασης κατά μία ώρα των υπερωριών που, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούν να αποφέρουν έως και 13 ώρες εργασίας στον ίδιο εργοδότη.
Ειδικότερα:
Το εργασιακό νομοσχέδιο παρέχει στους εργαζομένους τη δυνατότητα να εργαστούν κατ’ εξαίρεση, εφόσον το επιθυμούν, έως 13 ώρες την ημέρα σε έναν εργοδότη – έναντι δύο εργοδοτών που ισχύει σήμερα – με προσαύξηση 40% στην αμοιβή. Διευκρινίζεται ότι η δυνατότητα απασχόλησης έως 13 ώρες ημερησίως, όταν ένας εργαζόμενος απασχολείται σε δύο ή περισσότερους εργοδότες, θεσμοθετήθηκε ήδη από το 2023. Το πλαίσιο είναι εναρμονισμένο με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, που ορίζει ελάχιστο χρόνο 11 ωρών συνεχούς ανάπαυσης. Δεν επιβάλλεται, απαιτείται συμφωνία του εργαζομένου. Το 13ωρο μπορεί να ισχύσει το πολύ για 37 ημέρες τον χρόνο και πάντα με όριο τις 48 ώρες εβδομαδιαίας εργασίας κατά μέσο όρο σε τετράμηνη βάση.
Η διάταξη αυξάνει κατά μία ώρα το ημερήσιο ανώτατο όριο υπερωριών που επιτρέπεται να απασχολείται ένας εργαζόμενος, πέραν του νόμιμου ωραρίου, χωρίς να αλλάζουν τα όρια του εβδομαδιαίου χρόνου και ο ετήσιος αριθμός υπερωριών. Από 3 ώρες που ήταν το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο ημερησίως στις υπερωρίες, γίνονται 4, αλλά δεν μεταβάλλεται ούτε το ανώτατο όριο του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας που παραμένει στις 48 ώρες, ούτε το ανώτατο όριο της υπερωριακής απασχόλησης που παραμένει στις 150 ώρες τον χρόνο.
Ο εργαζόμενος θωρακίζεται νομοθετικά σε περίπτωση που αρνηθεί να εργαστεί υπερωριακά, καθώς τυχόν απόλυσή του επειδή δεν συναίνεσε στο 13ωρο καθίσταται άκυρη. Προβλέπεται ρητά ότι ο εργαζόμενος δεν μπορεί να απολυθεί αν αρνηθεί να δουλέψει υπερωριακά (η καταγγελία της σύμβασης θα θεωρείται άκυρη) στο πλαίσιο της επέκτασης κατά μία ώρα των υπερωριών, που υπό προϋποθέσεις θα μπορούν να αποφέρουν έως και 13 ώρες εργασίας στον ίδιο εργοδότη.
Στο νομοσχέδιο δεν αλλάζει τίποτε στο 8ωρο ούτε στα ανώτατα όρια του εβδομαδιαίου χρόνου απασχόλησης (48ωρο), όπως και στα ανώτατα όρια ετήσιων υπερωριών (150 ώρες).
Το νόμιμο ωράριο είναι οι 8 ώρες συν μία ώρα υπερεργασίας με προσαύξηση 20%, δηλαδή 9 ώρες ημερησίως. Από εκεί και πέρα, με το ισχύον καθεστώς ο εργαζόμενος μπορεί να εργαστεί για άλλες 3 ώρες υπερωριακά με προσαύξηση 40% την ώρα και να φτάσει μάξιμουμ τις 12 ώρες ημερησίως σε έναν εργοδότη, υπό την προϋπόθεση ότι δεν παραβιάζεται η 11ωρη υποχρεωτική ανάπαυση του εργαζομένου.
Στο 13ωρο αυτό που αλλάζει με τη νέα διάταξη είναι ότι προστίθεται μία ώρα υπερωριακής απασχόλησης επίσης με προσαύξηση 40%, δηλαδή 4 ώρες αντί για 3 που είναι τώρα, και έτσι ο ανώτατος ημερήσιος χρόνος απασχόλησης σε έναν εργοδότη θα μπορεί να φτάνει στις 13 ώρες αντί 12. Ο λόγος που έγινε η προσθήκη της μιας επιπλέον ώρας υπερωρίας είναι αφενός γιατί το 13ωρο ισχύει για απασχόληση σε δύο εργοδότες και αφετέρου για να καλυφθούν εποχικές ανάγκες σε πρόσθετη εργασία από το υφιστάμενο και όχι νέο προσωπικό σε επιχειρήσεις που δεν βρίσκουν τους κατάλληλους εργαζομένους.
Στην πράξη μπορεί ένας εργαζόμενος να εργαστεί για 13 ώρες μία ή δύο φορές την εβδομάδα, αλλά ο συνολικός χρόνος εργασίας στην εβδομάδα δεν θα ξεπερνά τις 48 ώρες, ενώ η έξτρα ώρα υπερωριακής απασχόλησης δεν θα ανεβάζει το όριο των 150 ωρών υπερωριακής απασχόλησης σε ετήσια βάση.
Αλλες προβλέψεις
Στο νομοσχέδιο προβλέπονται και τα εξής:
- Τετραήμερη 10ωρη εβδομαδιαία εργασία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, αντί εξαμήνου που προβλέπεται σήμερα.
- Κατάτμηση της ετήσιας άδειας αναψυχής.
- Προσλήψεις-εξπρές ορισμένου χρόνου, με συμβάσεις έως δύο ημερών.
- Κατάργηση των προσαυξήσεων από ασφαλιστικές εισφορές σε υπερεργασία, υπερωρίες, νυχτερινά και αργίες που προβλέπονται από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, καθώς και σε προσαυξήσεις που χορηγούνται οικειοθελώς από τον εργοδότη.
Τι ισχύει για μείωση αποδοχών, αδήλωτη εργασία και μητρότητα
Τέλος, στο εργασιακό νομοσχέδιο ενσωματώθηκαν προτάσεις που κατατέθηκαν από τους κοινωνικούς εταίρους. Αυτές είναι οι εξής:
- Η πρόβλεψη ότι η άρνηση παροχής υπερωρίας δεν μπορεί να οδηγήσει σε οποιαδήποτε βλαπτική μεταβολή ή δυσμενή διάκριση σε βάρος του εργαζομένου από τον εργοδότη.
- Η διευκρίνιση ότι κάθε αδικαιολόγητη μείωση αποδοχών συνιστά μονομερή βλαπτική μεταβολή και όχι μόνο εάν έγινε κατόπιν εφαρμογής της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας.
- Η διευκρίνιση ότι, ελλείψει της αναγγελίας πρόσληψης, επιβάλλεται πρόστιμο για αδήλωτη εργασία.
- Η κατάργηση υποχρέωσης συνυπογραφής από τον εργοδότη σε περιπτώσεις οικειοθελούς αποχώρησης, καθώς και η αυτόματη ειδοποίηση του εργοδότη για την υποβολή της δήλωσης εκ μέρους του εργαζομένου.
Επιπλέον, μετά τη διαβούλευση, προστέθηκαν διατάξεις που προβλέπουν ενδεικτικά:
Επέκταση προστασίας από απόλυση (προστασία μητρότητας) και στις ανάδοχες μητέρες.
Απλοποίηση των προϋποθέσεων για την επέκταση των ειδικοτήτων που μπορούν να ασκούν καθήκοντα ιατρού εργασίας, με σκοπό την αντιμετώπιση της έλλειψης ιατρών εργασίας.