Η Παγκόσμια Ημέρα Βιοηθικής 2025 πραγματοποιήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2025 στο κατάμεστο Κεντρικό Αμφιθέατρο του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» με θέμα «Βιοηθικές Προκλήσεις στην Εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης». Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Ελληνικό Κλιμάκιο της International Chair in Bioethics (WMA Cooperation Center) με την υποστήριξη του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας του Τμήματος Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», την Εθνική Αρχή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής, το Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Βιοηθικής, Τεχνοηθικής και Δικαίου του Παντείου Πανεπιστημίου, το Κέντρο Βιοιατρικής Ηθικής και Δεοντολογίας και το Ερευνητικό Κέντρο Βιοπολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών.
Γεωργία Κόκκαλη, Βίκυ Μπαφατάκη, Φερενίκη Παναγοπούλου – Κουτνατζή, Δημήτρης Λαμπρέλλης, Κώστας Κορναράκης, Μαρία Χωριανοπούλου, Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης, Κωνσταντίνα Μυλωνά, Παναγιώτης Κορμάς
Χαιρετισμούς απηύθυναν ο Καθηγητής Βιοηθικής Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης, Επικεφαλής του Ελληνικού Κλιμακίου ICB, ο Δημήτρης Κατσέας από το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», ο Πρόεδρος της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ Γιώργος Στείρης , ο Καθηγητής Δημήτρης Λαμπρέλλης, Διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου Βιοπολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου. Τους χαιρετισμούς έκλεισε ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος, οι οποίοι υπογράμμισαν την ανάγκη σύνδεσης της επιστήμης με την ηθική ευθύνη, ιδίως σε μια εποχή τεχνητής ευφυΐας και επιταχυνόμενης τεχνολογικής εξέλιξης.
Η Δρ. Ελίνα Καραματζιάνη και ο Καθηγητής Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης
Η πρώτη συνεδρία του Διεθνούς Συνεδρίου, υπό την προεδρία του Μεταδιδάκτορα Φιλοσοφίας Παναγιώτη Κορμά και της Υπ. Διδάκτορος Ιατρικής Βασιλικής Μπαφατάκη, εστίασε στη συνάντηση ιατρικής, φιλοσοφίας, νομικής και βιοτεχνολογίας, αναδεικνύοντας το πολυεπίπεδο υπόβαθρο της σύγχρονης βιοηθικής και την ανάγκη γόνιμου διαλόγου επιστήμης, εκπαίδευσης και κοινωνίας.
Δημήτρης Κατσέας από το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»,
Ο Καθηγητής Φιλοσοφίας Παναγιώτης Πανταζάκος τόνισε ότι η βιοηθική καλείται να απαντήσει σε προκλήσεις από τη γενετική, την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) και τη βιοϊατρική, προκρίνοντας ηθική λογοδοσία, ερευνητική διαφάνεια και διαρκή δεοντολογική επιμόρφωση ως προϋποθέσεις κοινωνικής εμπιστοσύνης. Η Καθηγήτρια Φερενίκη Παναγοπούλου Κουτνατζή χαρτογράφησε τη νομική αρχιτεκτονική της προβλεπτικής ιατρικής: η διαχείριση γενετικών δεδομένων και αλγοριθμικών προβλέψεων απαιτεί ενισχυμένες εγγυήσεις ιδιωτικότητας, σαφή ενημέρωση δικαιωμάτων και ισορροπία ανάμεσα στην τεχνολογική πρόοδο και την ανθρώπινη ελευθερία.
Ο Μητροπολίτης Μεσογαίας κ. ΝΙκόλαος Χατζηνικολάου
Ο Πρόεδρος της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ Γιώργος Στείρης
Ο Καθηγητής του Κολλεγίου Αθηνών Θωμάς Γιούργας συνέδεσε βιοηθική και εκπαίδευση, υποστηρίζοντας ότι η ηθική αγωγή, η ευδαιμονία και οι αρετές είναι δομικά στοιχεία της επιστημονικής παιδείας, με τον διάλογο, την ενσυναίσθηση και την προσωπική ευθύνη να λειτουργούν ως αντίδοτα σε αποξένωση και αδράνεια. Η Δρ. Δώρα Κατσαμώρη ανέπτυξε μια καινοτόμο προσέγγιση για τον ρόλο της «τεχνητής εκπαίδευσης» και της ΤΝ στη διαμόρφωση ψηφιακού πολίτη, θίγοντας επιδράσεις στη γνωστική ανάπτυξη και την κριτική ικανότητα και προτείνοντας ψηφιακή παιδεία συνδεδεμένη με δεοντολογία και δημοκρατική συνείδηση. Ιδιαίτερη απήχηση είχε το «Neuroparent Project» του Πανεπιστημίου Κρήτης, που παρουσίασαν οι φοιτήτριες ιατρικής Κυριακή Λιασκουβίτου, Αικατερίνη Κοσμετάτου, Νικολάου Φαράκλα Περδικούρη, Αιμιλία Κουμπογιάννη και Πολυξένη Πετρίδη το οποίο εξέτασε πώς νευροτεχνολογικές και γενετικές παρεμβάσεις διαμορφώνουν το προγεννητικό περιβάλλον, θέτοντας αιχμηρά ερωτήματα για τη γονεϊκότητα και τη βιοηθική θέαση της ζωής από τη σύλληψη.
Ο Καθηγητής Δημήτρης Λαμπρέλλης, Διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου Βιοπολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου
Η δεύτερη συνεδρία, με προεδρεύοντες τους Καθηγητές Ιωάννη Λαδά, Παναγιώτη Πανταζάκο και Μαρία Χωριανοπούλου, επικεντρώθηκε σε ζητήματα βιοηθικής, φιλοσοφίας της τεχνολογίας και ιατρικής ευθύνης στην εποχή της ΤΝ. Η Επ. Καθηγήτρια Μαρία Χωριανοπούλου, με αφορμή το «Agent Hospital», ανέδειξε την ηθική και ψυχολογική αναστάτωση, όταν η απόφαση μετατοπίζεται από τον ιατρό στον αλγόριθμο, επαναφέροντας τα όρια της ιατρικής συνείδησης. Ο Αλέξανδρος Νούσιας (ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος») διερεύνησε αν τα γνωστικά συστήματα ΤΝ αποτελούν προέκταση ή υποκατάστατο της ανθρώπινης κρίσης, θέτοντας το δίλημμα «ενδυνάμωση ή ατροφία του νου». Η Θεολόγος Λυδία Κορναράκη αντιπαρέβαλε την τεχνητή ενσυναίσθηση των μηχανών με τη βιωματική εμπειρία του ανθρώπινου πόνου, θέτοντας το ερώτημα, αν ο αλγόριθμος μπορεί να προσφέρει αυθεντική παρηγορητική φροντίδα.
Καθηγητής Ιωάννης Λαδάς, Καθηγητής Παναγιώτης Πανταζάκος, ο Υπ. Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Θεόφιλος Γεώργιος Πέτσιος και η Επίκουρος Καθηγήτρια Μαρία Χωριανοπούλου
Οι μαθήτριες της Α΄Λυκείου του Κολλεγίου Αθηνών Φοίβη Ζαχαριά, Θεοδώρα Παπαθανασίου και Λυδία Παπανδροπούλου συνέδεσαν CRISPR και ενσυναίσθηση, επιμένοντας ότι η βιοτεχνολογία οφείλει να συμπορεύεται με ηθική εκπαίδευση και συναισθηματική νοημοσύνη. Ο Υπ. Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Ιωάννης Κονταράκης προσέγγισε την ΤΝ και την αναπηρία με γνώμονα την πρόσβαση, υπογραμμίζοντας ότι τα συστήματα πρέπει να ενδυναμώνουν και όχι να αποκλείουν. Η Υπ. Διδάκτωρ Ιατρικής ΔΠΘ, Βασιλική Μπαφατάκη ανέλυσε τις βιοηθικές προεκτάσεις της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην εποχή της ΤΝ, αναδιατυπώνοντας τις έννοιες γονεϊκότητας, ευθύνης και αξιοπρέπειας.
Ελίνα Καραματζιάνη, Βίκυ Μπαφατάκκη και Παναγιώτης Κορμάς
Η τρίτη συνεδρία, υπό την Ελίνα Καραματζιάννη και τη Βασιλική Μπαφατάκη, ανέδειξε τις ηθικές, γνωσιολογικές και υπαρξιακές διαστάσεις της ΤΝ, στο σταυροδρόμι φιλοσοφίας, θεολογίας και τέχνης.
Ελίνα Καραματζιάνη, Βίκυ Μπαφατάκκη και ο Καθηγητής και Πρόεδρος του τμήματος Οικονομικών του ΔΠΘ Δημήτρης Δημητρίου
Ο Μεταδιδάκτορας Φιλοσοφίας και Ιατρός Παναγιώτης Κορμάς ανέλυσε την αλγοριθμική διάγνωση στην ιατρική: απαίτησε θεσμική λογοδοσία, διατήρηση της ανθρώπινης κρίσης και προειδοποίησε για την άκριτη αποδοχή τεχνολογικών «απαντήσεων». Οι μαθητές του Κολλεγίου Αθηνών Γεωργία Άννα Μπόμπολα, Χρήστος Πολυμενάκος και Θεοδώρα Νίκη Τζόβλα, παρουσίασαν την εργασία «Neuro-Boost: When Science Boosts the Brain, Should It?» και ανέδειξαν τα ηθικά διλήμματα της ενίσχυσης γνωστικών λειτουργιών μέσω νευροτεχνολογιών. Ο Καθηγητής Οικονομικών Δημήτρης Δημητρίου επισήμανε ότι, παρότι η ΤΝ βελτιώνει την αποδοτικότητα στις δομές υγείας, απαιτείται συνεχής αξιολόγηση κοινωνικών και ηθικών συνεπειών για την αποφυγή ανισοτήτων και αποπροσωποποίησης. Ο Υπ. Διδάκτορας Λογοτεχνίας Αχιλλέας Κλεισούρας πρότεινε τα κόμικ ως παιδαγωγικό μέσο ηθικής ευαισθητοποίησης, καθιστώντας σύνθετα ζητήματα προσιτά και βιωματικά.
Ο Καθηγητής Θεολογίας Κωνσταντίνος Κορναράκης εξέτασε την ευθανασία υπό το πρίσμα της ΤΝ, διερωτώμενος αν ένα chatbot μπορεί να σταθμίσει μια βαθιά ανθρώπινη ευθύνη και ποια τα όρια θεολογίας και φιλοσοφίας στην εποχή των μηχανών. Ο Καθηγητής Βιοηθικής Ιωάννης Λαδάς προσέφερε διαθρησκειακή οπτική, αναδεικνύοντας τα θρησκευτικά παραδείγματα ως πηγή ηθικού αυτοελέγχου έναντι της απεριόριστης προόδου. Τέλος, ο Υπ. Διδάκτωρ Φιλοσοφίας Θεόφιλος Γεώργιος Πέτσιος συζήτησε τα ψηφιακά δεδομένα και την εικονική αυτο-αναπαράσταση, θέτοντας το δίπολο ανάμεσα στην ελευθερία του ψηφιακού «εγώ» και την ευθύνη της αυθεντικής ύπαρξης.
Ελίνα Καραματζιάνη και Βίκυ Μπαφατάκκη
Συνολικά, οι συνεδρίες ανέδειξαν τη βιοηθική ως κρίσιμο πεδίο σύζευξης επιστήμης, φιλοσοφίας και δικαίου. Από την προβλεπτική ιατρική και τα γενετικά δεδομένα έως την αλγοριθμική διοίκηση κλινικών αποφάσεων, την εκπαίδευση και την ψηφιακή πολιτειότητα, προωθήθηκε ένα νέο πλαίσιο σκέψης που συνδυάζει τεχνολογική καινοτομία με σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τη διαφάνεια, την υπευθυνότητα και τη δημοκρατική συμμετοχή. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Βιοηθικής 2025, επιβεβαιώθηκε η ανάγκη διεπιστημονικού διαλόγου για τα όρια της ΤΝ και τη διαφύλαξη του ανθρώπινου μέτρου σε μια εποχή τεχνολογικής επιτάχυνσης.
Γεωργία Κόκκαλη, Βίκυ Μπαφατάκη, Φερενίκη Παναγοπούλου – Κουτνατζή, Δημήτρης Λαμπρέλλης, Κώστας Κορναράκης, Μαρία Χωριανοπούλου, Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης, Παναγιώτης Κορμάς
Ο Καθηγητής Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης δήλωσε «Η Παγκόσμια Ημέρα Βιοηθικής υπογραμμίζει ότι η επιστημονική πρόοδος οφείλει να εξυπηρετεί τον άνθρωπο, όχι να τον αντικαθιστά. Ενόψει των εξελίξεων στην τεχνητή νοημοσύνη, η πρόοδος δεν νοείται χωρίς όρια και χωρίς ευθύνη. Η βιοηθική λειτουργεί ως καθοδηγητικός μηχανισμός που προσανατολίζει τη γνώση προς το καλό, διασφαλίζοντας αξιοπρέπεια, αυτονομία και σεβασμό του ανθρώπινου προσώπου. Ο διάλογος μεταξύ φιλοσοφίας, ιατρικής και τεχνολογίας είναι αναγκαιότητα, ώστε η καινοτομία να παραμένει ανθρωποκεντρική και η κοινωνία να εξελίσσεται με συνείδηση, ευθύνη και αρετή».
Στο συνέδριο συμμετείχαν τα Λύκεια Κολλεγίου Αθηνών, Πύλου, 4ο ΓΕΛ Γλυφάδας, 2ο ΓΕΛ Αμαρουσίου, 22ο ΓΕΛ Αθηνών, 4ο ΓΕΛ Αγίας Παρασκευής.
Τον συντονισμό της Παγκόσμιας Ημέρας Βιοηθικής είχε η Δρ. Φιλοσοφίας Ελίνα Καραματζιάνη. Την οργάνωση του Συνεδρίου ανέλαβε η Δρ. Φιλοσοφίας Κωνσταντίνα Μυλωνά Γιαννακάκου.