Οι ελλείψεις νερού αρχίζουν να αποτελούν όλο και μεγαλύτερο κοινωνικό και πρόβλημα, τόσο ώστε να αρχίζουν να αποτελούν και πηγή ανησυχίας και για το χρηματοπιστωτικό κλάδο και τον κλάδο της εποπτείας των αγορών. Πλέον ο ΟΟΣΑ προειδοποιεί σε νέα του έκθεση ότι σχεδόν ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός (4 δισ. άτομα) ζει με ελλείψεις νερού τουλάχιστον για ένα μήνα το χρόνο. Έως το 2050 το 52% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει σε περιοχές με προκλήσεις όσον αφορά το νερό, προειδοποιεί ο Οργανισμός. Έρευνα στις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι σχεδόν οι μισοί από τους 204 πόρους φρέσκου νερού της χώρας μπορεί έως το 2071 να μην καλύπτουν τις μηνιαίες ανάγκες για νερό.
Ο ΟΟΣΑ ζητά την άμεση λήψη μέτρων και επικεντρώνεται μεταξύ άλλων και στο χρηματοπιστωτικό κλάδο και τους κινδύνους που δημιουργούν οι ελλείψεις νερού. Κάνει πέντε προτάσεις στις κεντρικές τράπεζες, τις κυβερνήσεις και τους εποπτικούς μηχανισμούς, ώστε να επιταχυνθεί η εκτίμηση των κινδύνων στο χρηματοπιστωτικό κλάδο που σχετίζονται με το νερό και να αρχίσουν να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα.
Οι συστάσεις του ΟΟΣΑ είναι οι εξής:
- Αναβάθμιση στις ατζέντες της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας των κινδύνων που σχετίζονται με το νερό. Ζητείται ουσιαστικά αναγνώριση των κινδύνων που σχετίζονται με το νερό ως ουσιωδών για τη σταθερότητα των τιμών και υποστήριξη της εξέτασης των κινδύνων αυτών σε διεθνές και κορυφαίο επίπεδο από οργανισμούς και φορείς όπως το G20, το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και το αρμόδιο δίκτυο κεντρικών τραπεζών και εποπτικών αρχών για την κλιματική αλλαγή, το Network of Central Banks and Supervisors for Greening the Financial System NGFS.Οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να αξιοποιήσουν την αναλυτική τους ικανότητα και την συστημική τους θέσει για να προωθήσουν επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις με στόχο την ανθεκτικότητα της πρόσβασης και παροχής νερού, προτείνει ο ΟΟΣΑ.
- Ενσωμάτωση του κινδύνου για το νερό στην εποπτεία. Ζητείται ενίσχυση των πλαισίων προληπτικής εποπτείας απαιτώντας ρητά τον εντοπισμό, την αξιολόγηση, τη διαχείριση και την αποκάλυψη των κινδύνων που σχετίζονται με το νερό, σημειώνεται. Οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να εκδίδουν στοχευμένες οδηγίες για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ώστε να ενσωματώνουν αυτούς τους κινδύνους στις διαδικασίες διαχείρισης κινδύνων και στην ανάλυση σεναρίων, ζητά ο ΟΟΣΑ.
- Βελτίωση δεδομένων και αναλυτικών εργαλείων. Ζητούνται επενδύσεις σε βελτιωμένα δεδομένα, επέκταση αναλυτικών εργαλείων και ανάπτυξη ικανότητας για την αξιολόγηση κινδύνων που σχετίζονται με τη φύση και το νερό, σε συνεργασία με περιβαλλοντικούς οργανισμούς, ακαδημαϊκούς φορείς και διεθνείς φορείς. Γίνεται πρόταση για την αντιμετώπιση έλλειψης δεδομένων και μοντελοποίησης ελλείψεων, μέσω συνεργατικών πιλοτικών έργων και ανταλλαγών γνώσεων, όπως χαρακτηρίζονται.
- Ευθυγράμμιση των οικονομικών με πολιτικές που υποστηρίζουν την ασφάλεια των υδάτων και την προστασία της φύσης. Τέτοιες είναι ο συντονισμός μεταξύ κλάδων για την ευθυγράμμιση των χρηματοοικονομικών ροών με πολιτικές που διασφαλίζουν τη βιώσιμη χρήση του νερού και προωθούν την προστασία των οικοσυστημάτων
- Ενίσχυση πλαισίων δράσης. Ζητείται η ενσωμάτωση των κινδύνων που σχετίζονται με το νερό στα πρότυπα γνωστοποίησης δεδομένων οικονομικών και χρηματοπιστωτικών στοιχείων όπως γίνεται για παράδειγμα σε περιπτώσεις δέουσας επιμέλειας (due diligence).
Το καμπανάκι του ΟΟΣΑ
Η επάρκεια και πρόσβαση σε νερό είναι βασικό συστατικό των οικονομικών κινδύνων που σχετίζονται με τη φύση και το κλίμα. Υπάρχει πλέον αυξανόμενη αναγνώριση μεταξύ των οικονομικών αρχών ότι οι κλιματικοί και ευρύτεροι κίνδυνοι που σχετίζονται με τη φύση πρέπει να κατανοηθούν καλύτερα.
Οι επιπτώσεις από τους κινδύνους που σχετίζονται με το νερό είναι σημαντικές. Όπως προειδοποιεί ο ΟΟΣΑ, η λειψυδρία και η ξηρασία μπορούν να διαταράξουν την παραγωγή, να μειώσουν την γεωργική παραγωγή και να πλήξουν την αλυσίδας εφοδιασμού. Οι πλημμύρες και η μόλυνση υδροφόρου ορίζοντα μπορούν να προκαλέσουν ζημιές σε περιουσιακά στοιχεία, να διακόψουν επιχειρηματικές δραστηριότητες και να μειώσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων.
Πώς επηρεάζεται ο χρηματοπιστωτικός κλάδος
Αυτές οι διαταραχές μπορούν να επηρεάσουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δημιουργώντας πιστωτικές ζημίες, μειώνοντας τη ρευστότητα και αυξάνοντας την αστάθεια της αγοράς. Σε επαρκή κλίμακα, αυτές οι επιπτώσεις μπορούν να συσσωρευτούν και να γίνουν συστημικές, ιδιαίτερα όταν πολλαπλά σοκ συμπίπτουν ή επηρεάζουν οικονομικούς κόμβους που εξαρτώνται από το νερό ή είναι εκτεθειμένοι σε αυτό το στοιχείο της φύσης, σημειώνεται.
Οι κεντρικές τράπεζες και οι χρηματοπιστωτικές εποπτικές αρχές λαμβάνουν σημαντικά μέτρα για την ενσωμάτωση των κλιματικών κινδύνων στη μακροπροληπτική εποπτεία, ιδίως μέσω της ανάπτυξης ανάλυσης σεναρίων και προσομοιώσεων ακραίων καταστάσεων. Ωστόσο, η ενσωμάτωση των κινδύνων που σχετίζονται με τη φύση, συμπεριλαμβανομένης της υποβάθμισης της ποιότητας του γλυκού νερού παραμένει σε πρώιμο στάδιο, προειδοποιεί ακόμη ο ΟΟΣΑ παραπέμποντας σε έρευνα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Ενώ οι υπάρχουσες πρωτοβουλίες, όπως το εννοιολογικό πλαίσιο που ορίζεται από το δίκτυο για τον πράσινο χρηματοπιστωτικό σύστημα (NGFS) και η εποπτική καθοδήγηση του ΟΟΣΑ σχετικά με τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους που σχετίζονται με τη φύση παρέχουν μια πρώτη βάση, συχνά οι κίνδυνοι που αφορούν το γλυκό νερό δεν υπολογίζονται πλήρως όσον αφορούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους ή τις συστημικές επιπτώσεις τους, προειδοποιεί ο Οργανισμός.
Οι πιο εξαρτημένοι κλάδοι στο νερό
Από οικονομικής άποψης, οι κλάδοι με τη μεγαλύτερη εξάρτηση από το νερό, όπως η γεωργία, η βιομηχανία και η παραγωγή ενέργειας, είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε κινδύνους που σχετίζονται με τη μείωση της διαθεσιμότητας νερού, αναφέρει ο ΟΟΣΑ. Η γεωργία είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής γλυκού νερού, με την άρδευση να αντιπροσωπεύει περίπου το 70% της παγκόσμιας χρήσης νερού και πάνω από 40% σε πολλές χώρες του ΟΟΣΑ. Αυτή η μεγάλη ζήτηση οφείλεται στην ανάγκη υποστήριξης της εκτεταμένης καλλιέργειας, ιδίως σε περιοχές με περιορισμένες βροχοπτώσεις. Οι αναποτελεσματικές μέθοδοι άρδευσης και η καλλιέργεια καλλιεργειών που απαιτούν νερό επιδεινώνουν την πίεση στους υδάτινους πόρους, σημειώνεται.
Η βιομηχανία και η ενέργεια εξαρτώνται επίσης σε μεγάλο βαθμό από το νερό. Ο ενεργειακός τομέας από μόνος του ευθύνεται για περίπου το 10% της παγκόσμιας χρήσης, ενώ ο φορέας UN Water του ΟΗΕ εκτιμά ότι ο βιομηχανικός τομέας παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στις πιέσεις που δημιουργούνται, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης νερού. Κλάδοι όπως η μεταποίηση, η εξόρυξη και η χημική επεξεργασία χρησιμοποιούν τεράστιες ποσότητες νερού για σειρά δραστηριοτήτων, όπως συστήματα ψύξης, διαδικασίες παραγωγής και καθαρισμό. Το νερό είναι επίσης απαραίτητο για την ψύξη σε σταθμούς παραγωγής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια από ορυκτά καύσιμα, πυρηνική ενέργεια και βιοκαύσιμα.