Έναν χρόνο μετά την πρώτη συνεδρίασή της, η Ομάδα Εργασίας που ανέλαβε την επεξεργασία των δομικών αλλαγών στο κληρονομικό δίκαιο ολοκληρώνει το έργο της και ετοιμάζεται να παραδώσει το νομοθετικό σχέδιο στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης. Πρόκειται, σύμφωνα με νομικούς κύκλους, για μία από τις πιο σημαντικές μεταρρυθμίσεις των τελευταίων δεκαετιών, που έρχεται να αναμορφώσει ριζικά το πεδίο του κληρονομικού δικαίου ύστερα από σχεδόν 80 χρόνια.
Όπως αναφέρουν πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», το νομοσχέδιο είναι έτοιμο και θα παραδοθεί τις επόμενες ημέρες από τον πρόεδρο της Ομάδας Εργασίας, ομότιμο καθηγητή Αστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής Αθηνών Απόστολο Γεωργιάδη, στον υπουργό Δικαιοσύνης Γιώργο Φλωρίδη και στον υφυπουργό Ιωάννη Μπούγα. Στόχος είναι να ψηφιστεί στις αρχές του 2026, ενώ εξετάζεται η εφαρμογή του από τις 16 Σεπτεμβρίου 2026, με την έναρξη του νέου δικαστικού έτους, ώστε να υπάρξει επαρκής χρόνος προετοιμασίας για τους νομικούς.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο νέος θεσμός των κληρονομικών συμβάσεων, που εισάγεται για πρώτη φορά στο ελληνικό δίκαιο. Οι συμβάσεις που θα υπογραφούν μετά την ψήφιση του νόμου και πριν από την έναρξη ισχύος του θα ενεργοποιηθούν εκ των υστέρων, χωρίς κίνδυνο ακύρωσης.
Ψηφιακή εποχή για τις διαθήκες
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, από την 1η Νοεμβρίου 2025 θα τεθεί σε λειτουργία η ψηφιακή πλατφόρμα diathikes.gr, που θα επιτρέπει την άμεση δημοσίευση των διαθηκών, στο πλαίσιο της συνεργασίας του υπουργείου Δικαιοσύνης με τον Συμβολαιογραφικό Σύλλογο Αθηνών, Πειραιώς, Αιγαίου και Δωδεκανήσου.
Με τη λειτουργία της πλατφόρμας, η διαδικασία δημοσίευσης περνά από τα δικαστήρια στους συμβολαιογράφους. Οι κληρονόμοι θα λαμβάνουν τα απαραίτητα πιστοποιητικά μέσα σε 3 έως 7 ημέρες, έναντι έως και 450 ημερών που απαιτούνται σήμερα, επιταχύνοντας θεαματικά τη διαδικασία.
Οι βασικές αλλαγές στο νέο νομοθετικό πλαίσιο
Ιδιόχειρες διαθήκες: Δεν καταργούνται, αλλά ενισχύονται με πρόσθετες δικλίδες ασφαλείας για την αποφυγή πλαστογραφιών. Θα είναι υποχρεωτική η γραφολογική πραγματογνωμοσύνη όταν ο κληρονόμος είναι πρόσωπο «εξωτικό», δηλαδή εκτός του κύκλου της νόμιμης διαδοχής.
Κατάθεση διαθήκης εν ζωή: Θα είναι δυνατή μέσω του νέου Μητρώου Διαθηκών, που θα λειτουργεί ψηφιακά, επιτρέποντας την ασφαλή καταγραφή και εύρεση των διαθηκών μετά τον θάνατο του διαθέτη.
Εκκρεμείς διαθήκες: Για όσες έχουν ήδη κατατεθεί στα Πρωτοδικεία, θα απαιτείται η ολοκλήρωση της δημοσίευσης από τα δικαστήρια. Ωστόσο, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Δικαιοσύνης, μέσα στον Νοέμβριο θα υπάρξει ρύθμιση που θα καλύψει και τις περίπου 14.000 εκκρεμείς υποθέσεις.
Νέες ρυθμίσεις για τα ποσοστά και τα δικαιώματα
Ποσοστά κληρονομιάς: Ο επιζών σύζυγος θα λαμβάνει πλέον το 33,3% της περιουσίας, αντί του 25%, ενώ τα παιδιά θα μοιράζονται τα υπόλοιπα δύο τρίτα.
Σύντροφοι εκτός γάμου: Για πρώτη φορά, θα αναγνωρίζεται δικαίωμα προσωρινής παραμονής στην κατοικία του θανόντος, εφόσον συζούσαν, δίνοντάς τους χρόνο να εξασφαλίσουν νέα στέγη.
Χρέη κληρονομιών: Ο κληρονόμος θα ευθύνεται μόνο μέχρι το ύψος της κληρονομηθείσας περιουσίας. Η νέα ρύθμιση προστατεύει όσους δεν είχαν ενημερωθεί εγκαίρως για τον θάνατο του διαθέτη και αποτρέπει την επιβάρυνση της προσωπικής τους περιουσίας με τα χρέη του κληρονομουμένου.
Η νομοθετική πρωτοβουλία για το νέο κληρονομικό δίκαιο σηματοδοτεί μια βαθιά τομή στη λειτουργία της Δικαιοσύνης και υπόσχεται έναν πιο διαφανή, ασφαλή και ψηφιακά σύγχρονο τρόπο διαχείρισης των διαθηκών και των κληρονομιών στην Ελλάδα.