Από σήμερα Τρίτη 14 Οκτωβρίου, ξεκινάει ο «πόλεμος τελών» μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας καθώς τίθενται σε ισχύ τα νέα λιμενικά τέλη που επέβαλε το Γραφείο του Εμπορικού Αντιπροσώπου των Ηνωμένων Πολιτειών (USTR) κατά πλοίων που συνδέονται με την Κίνα και ταυτόχρονα ισχύει η «κινεζική απάντηση» που προβλέπει την επιβολή τελών σε πλοία που συνδέονται με τις ΗΠΑ.
Τα αμερικανικά μέτρα είχαν ανακοινωθεί στις 17 Απριλίου 2025, συνοδευόμενα από περίοδο χάριτος 180 ημερών, προκειμένου οι πλοιοκτήτες και οι διαχειριστές να προσαρμόσουν τις δραστηριότητές τους.
Ωστόσο, η κατάσταση άλλαξε άρδην μετά το πρωί της προηγούμενης Παρασκευής όταν το κινεζικό υπουργείο Μεταφορών (MOT) ανακοίνωσε δικά του αντίποινα, επιβάλλοντας αντίστοιχα τέλη σε πλοία που «συνδέονται» με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τα κινεζικά λιμενικά τέλη αποτελούν άμεσα αντίποινα – απάντηση στα τέλη του USTR, τα οποία, σύμφωνα με την Κίνα, «παραβιάζουν σοβαρά τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς εμπορίου και τη ναυτιλιακή συμφωνία Κίνας – ΗΠΑ, προκαλώντας σοβαρή διαταραχή στο θαλάσσιο εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών». Τα κινεζικά λιμενικά τέλη, θα τεθούν επίσης σε ισχύ από σήμερα 14 Οκτωβρίου και είναι ισοδύναμα με τα τέλη που επιβάλλει ο USTR στα πλοία που ανήκουν ή τα διαχειρίζονται κινεζικά συμφέροντα και έχουν προκαλέσει αναταραχή στη ναυτιλιακή αγορά.
Φαίνεται ότι η ναυτιλιακή βιομηχανία έχει εμπλακεί, σύμφωνα με τον οίκο αναλύσεων Poten, και πάλι στη γεωπολιτική διαμάχη μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας.
Το νέο «Ειδικό Τέλος Λιμενικών Υπηρεσιών» θα επιβάλλεται, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του κινεζικού υπουργείου Μεταφορών, σε πλοία που ανήκουν ή εκμεταλλεύονται αμερικανικές επιχειρήσεις, οργανισμοί ή ιδιώτες. Επίσης σε πλοία στα οποία αμερικανοί πολίτες ή εταιρείες κατέχουν άμεσα ή έμμεσα τουλάχιστον το 25% του μετοχικού κεφαλαίου, των δικαιωμάτων ψήφου ή των θέσεων στο διοικητικό συμβούλιο και τέλος σε πλοία που φέρουν την αμερικανική σημαία ή έχουν ναυπηγηθεί στις ΗΠΑ.
Τα τέλη θα εφαρμόζονται μόνο στον πρώτο λιμένα προσέγγισης και έως πέντε φορές ετησίως, αντικατοπτρίζοντας σε μεγάλο βαθμό τη δομή των αμερικανικών μέτρων.
Αν και ο αριθμός των πλοίων που φέρουν αμερικανική σημαία ή έχουν κατασκευαστεί στις ΗΠΑ είναι περιορισμένος, η πρόβλεψη που αφορά εταιρείες με αμερικανική μετοχική συμμετοχή άνω του 25% αναμένεται να έχει πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο. Οπως εκτιμάται πολλές ναυτιλιακές εταιρείες εισηγμένες στο αμερικάνικο χρηματιστήριο θα μπορούσαν να επηρεαστούν, δημιουργώντας σημαντική αναστάτωση στην αγορά.
Ποιος θα την… πληρώσει
Το ερώτημα πλέον είναι ποιος θα επωμιστεί το κόστος, οι πλοιοκτήτες ή οι ναυλωτές. Ενδέχεται να υπάρξουν πιέσεις για επαναδιαπραγμάτευση συμβολαίων, καθώς οι κινεζικές λιμενικές Αρχές δεν έχουν ακόμη εκδώσει λεπτομερείς οδηγίες εφαρμογής. Σύμφωνα με τον οίκο Poten, η νέα ένταση έρχεται σε μια ήδη εύθραυστη περίοδο για τη ναυτιλία και ειδικά για την αγορά δεξαμενοπλοίων. Οι κυρώσεις του Γραφείου Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων (Office of Foreign Assets Control-OFAC) των ΗΠΑ κατά κινεζικών λιμένων για εμπλοκή στις εισαγωγές ιρανικού πετρελαίου είχαν ήδη προκαλέσει αύξηση στους ναύλους VLCC. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι τα νέα μέτρα μπορεί να οδηγήσουν σε περαιτέρω άνοδο των ναύλων, καθώς αρκετοί πλοιοκτήτες ενδέχεται να αποφύγουν τα κινεζικά φορτία, περιορίζοντας τη διαθέσιμη χωρητικότητα.
Παρά ταύτα, αρκετοί παρατηρητές εκτιμούν ότι τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα αυτά τα νέα τέλη, εάν όντως εφαρμοστούν και επιβληθούν όπως έχουν ανακοινωθεί, είναι πιθανό να βλάψουν περισσότερο την Κίνα παρά τις ΗΠΑ.
Επίσης όσον αφορά τους ναύλους, πρόσφατη ανάλυση της Bimco σημείωνε ότι οι εισαγωγείς και εξαγωγείς των ΗΠΑ δεν θα δουν σημαντικές αυξήσεις στους ναύλους για τα containerships, τα tankers ή τα bulkers καθώς πολλά πλοία κινεζικής κατασκευής εξαιρούνται λόγω μικρότερου μεγέθους ή επειδή ανήκουν σε αμερικανικές εταιρείες.
Να σημειωθεί ακόμη ότι οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν μόλις το 9-19% της παγκόσμιας ζήτησης για θαλάσσιες μεταφορές στους επιμέρους τομείς, ενώ μόνο το 16–24% των εμπορικών ροών (εισαγωγές και εξαγωγές) εξυπηρετούνται από πλοία που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των νέων τελών. Με δεδομένο επίσης ότι τα πλοία αμερικανικής κατασκευής ή όσα συνδέονται με οποιονδήποτε τρόπο με τις ΗΠΑ είναι περιορισμένου αριθμού και από την πλευρά αυτή οι επιπτώσεις στους ναύλους δεν θα είναι σημαντικές. Το μεγαλύτερο πρόβλημα το έχουν οι ναυτιλιακές εταιρείες, οι οποίες θα πρέπει να αναδιατάξουν τους στόλους τους, μειώνοντας τις επιπτώσεις των τελών από προσεγγίσεις σε αμερικάνικα και κινεζικά λιμάνια.