Υπό τον κίνδυνο να πληρώσει βαρύ τίμημα από την εξάπλωση της ευλογιάς των αιγοπροβάτων βρίσκεται η ελληνική φέτα, καθώς η συζήτηση για τον εμβολιασμό των ζώων απειλεί να προκαλέσει ντόμινο συνεπειών στην εξαγωγική δραστηριότητα του ΠΟΠ προϊόντος. Το ενδεχόμενο αυτό, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Γαλακτοκομικών Προϊόντων (ΣΕΒΓΑΠ), Χρήστο Αποστολόπουλο, θέτει σε αμφισβήτηση την πρόσβαση σε κρίσιμες αγορές.
«Η χώρα μας κινδυνεύει να χάσει όχι μόνο πωλήσεις, αλλά μια εξαιρετικά δυναμική τροχιά εξωστρέφειας που χτίστηκε με κόπο», υπογραμμίζει ο κ. Αποστολόπουλος. Προειδοποιεί ότι «αν προχωρήσει ο εμβολιασμός των ζώων για την αντιμετώπιση της ευλογιάς, αγορές τρίτων χωρών ενδέχεται να απαγορεύσουν την εισαγωγή ελληνικών γαλακτοκομικών προϊόντων, οδηγώντας σε απώλειες εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ».
Τα τελευταία πέντε χρόνια, η ζήτηση σε σημαντικές αγορές όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Αυστραλία έχει εκτοξευθεί, με εξαγωγές που φθάνουν τα 785 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, η κατακόρυφη μείωση του ζωικού κεφαλαίου, που πλέον αντιστοιχεί μόλις στο 4% του αρχικού πληθυσμού, απειλεί όχι μόνο τις τρέχουσες πωλήσεις αλλά και τη δυναμική ανάπτυξης που καταγραφόταν με διψήφια ποσοστά αύξησης κάθε χρόνο.
Αγορές που αποκλείουν τα εμβολιασμένα ζώα
Οι κανονισμοί χωρών όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν επιτρέπουν εισαγωγές γαλακτοκομικών από κράτη που εφαρμόζουν εμβολιασμό κατά της ευλογιάς. «Δεν αναγνωρίζουν “καθαρές ζώνες” ή διαχωρισμούς μέσα στη χώρα· το “καθεστώς απαλλαγής” είναι ολότελα ή καθόλου», τονίζει ο πρόεδρος του ΣΕΒΓΑΠ, προσθέτοντας ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, χωρίς περιθώρια εξαιρέσεων.
Παραδείγματα από άλλες χώρες
Ισπανία, Βουλγαρία και Ρουμανία βρέθηκαν αντιμέτωπες με την ίδια απειλή και αντέδρασαν με έκτακτα μέτρα βιοασφαλείας: περιορισμό ζώων, καταστροφή μολυσμένων κοπαδιών, αυστηρό έλεγχο μετακινήσεων και απολύμανση. «Κανείς δεν επέλεξε τον εμβολιασμό, μια απόφαση που συζητά να ακολουθήσει η Ελλάδα», σημειώνει ο κ. Αποστολόπουλος.
Εμβολιασμός: λύση ή παγίδα;
Ο πρόεδρος του ΣΕΒΓΑΠ επισημαίνει ότι υπάρχει επιστημονική συναίνεση πως ο εμβολιασμός δεν εξαλείφει πλήρως τη νόσο. Αντίθετα, μπορεί να δημιουργήσει ασυμπτωματικούς φορείς που συνεχίζουν τη μετάδοση, καθιστώντας δυσκολότερη την εκρίζωση. «Η περίπτωση της Τουρκίας, που εφαρμόζει εμβολιασμό για πάνω από μια δεκαετία, καταδεικνύει τη δυσκολία απαλλαγής από την ασθένεια», σημειώνει, προειδοποιώντας ότι ο εμβολιασμός μπορεί να αποδειχθεί παγίδα.
Τα αυστηρά μέτρα που προτείνει ο ΣΕΒΓΑΠ
Ο ΣΕΒΓΑΠ ζητά άμεση εφαρμογή μέτρων βιοασφαλείας, χωρίς συμβιβασμούς. Οι κτηνοτροφικές μονάδες οφείλουν να δηλώνουν άμεσα κάθε υποψία συμπτωμάτων, οι περιορισμοί στις μετακινήσεις ζώων, ζωοτροφών, σφαγίων και γάλακτος πρέπει να τηρούνται απαρέγκλιτα και οι παραβάσεις να τιμωρούνται αυστηρά.
Παράλληλα, προτείνεται οι μονάδες που δεν εφαρμόζουν τα μέτρα να αποκλείονται από αποζημιώσεις. Οι αποζημιώσεις πρέπει να καταβάλλονται γρήγορα και δίκαια, ώστε να αποφευχθούν «παράτυπες» πρακτικές που πλήττουν το σύνολο του κλάδου.
«Η εμπειρία δείχνει πως όσο πιο γρήγορα επιβληθούν αυστηρά μέτρα, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες επιτυχούς διαχείρισης της κρίσης», υπογραμμίζει ο κ. Αποστολόπουλος. «Η Ελλάδα καλείται να κινηθεί αποφασιστικά, προκειμένου να προστατεύσει την οικονομία της και την παγκόσμια φήμη της φέτας».
Ανάλυση εξαγωγών ελληνικής φέτας 2020–2024
Οι συνολικές εξαγωγές ελληνικής φέτας σημείωσαν σταθερή άνοδο την τελευταία πενταετία. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΒΓΑΠ, το 2020 ανήλθαν σε 422 εκατ. ευρώ, το 2021 σε 466 εκατ. ευρώ και στη συνέχεια σε 607 εκατ. ευρώ (2022), 736 εκατ. ευρώ (2023) και 786 εκατ. ευρώ (2024).
«Οι εξαγωγές του 2024 που ανήλθαν σε 785,8 εκατ. ευρώ καταγράφουν αύξηση 6,7% σε σύγκριση με το 2023», αναφέρει ο κ. Αποστολόπουλος. «Πρόκειται για μια συνεχώς ανοδική πορεία, καθώς οι εξαγωγές φέτας έχουν υπερδιπλασιαστεί από το 2020».
Η Γερμανία παραμένει ο σημαντικότερος προορισμός, με εξαγωγές 227,3 εκατ. ευρώ το 2024, σημειώνοντας οριακή μείωση 1,6%. Η Ιταλία παρουσιάζει εντυπωσιακή αύξηση 18,9%, φθάνοντας τα 103,3 εκατ. ευρώ, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο ακολουθεί με 90 εκατ. ευρώ (+4,1%).
Ιδιαίτερα θετική είναι η πορεία στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι εξαγωγές έφτασαν τα 61,9 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά σχεδόν 16%. Η ισχυρή παρουσία της ελληνικής ομογένειας και η διείσδυση της μεσογειακής διατροφής ενισχύουν τη δυναμική αυτή.
Αγορές-έκπληξη και πτωτικές τάσεις
Εντυπωσιακές αυξήσεις καταγράφηκαν σε μικρότερες αγορές όπως το Μπαχρέιν (+950%), οι Μαλδίβες (+733%), η Χιλή (+254%), η Λιθουανία (+243%), ο Παναμάς (+184%), το Καζακστάν (+100%), η Αλβανία (+119%) και η Αίγυπτος (+80%). «Αν και μικρότερες σε απόλυτους αριθμούς, παρουσιάζουν μεγάλη δυναμική και μπορούν να αποτελέσουν στρατηγικούς στόχους», τονίζει ο πρόεδρος του ΣΕΒΓΑΠ.
Αντίθετα, πτώση σημειώθηκε σε Κίνα (-32,8%), Σερβία (-56,4%), Ισραήλ (-59,6%) και Αργεντινή (-62,5%). «Η υποχώρηση σε αυτές τις περιοχές ενδέχεται να συνδέεται με γεωπολιτικά ζητήματα, προβλήματα logistics ή αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες», εξηγεί ο κ. Αποστολόπουλος, ζητώντας στοχευμένη στρατηγική επανεξέτασης της παρουσίας της φέτας.
Η ελληνική φέτα παραμένει, όπως τονίζει, «ένας ισχυρός πρεσβευτής της ελληνικής γαστρονομίας διεθνώς», με δυνατότητες περαιτέρω ενίσχυσης μέσω στοχευμένων ενεργειών marketing και εμπορικής πολιτικής.