Στις 7 Οκτωβρίου 1985, μια κρουαζιέρα αναψυχής μετατράπηκε σε εφιάλτη. Στα ανοιχτά των αιγυπτιακών ακτών, το ιταλικό κρουαζιερόπλοιο Achille Lauro καταλήφθηκε από τέσσερις παλαιστίνιους ενόπλους της οργάνωσης Φατάχ – Επαναστατικό Συμβούλιο, υπό τον Αμπού Αμπάς. Περισσότεροι από 400 επιβάτες και μέλη του πληρώματος κρατήθηκαν όμηροι επί δύο ημέρες, σε ένα επεισόδιο που θα άλλαζε για πάντα τη σύγχρονη ιστορία της ιταλικής ναυσιπλοΐας και της διεθνούς πολιτικής.
Το περιστατικό σημαδεύτηκε από τη δολοφονία του αμερικανοεβραίου επιβάτη Λέον Κλίνγχοφερ, που πυροδοτεί τεράστια ένταση μεταξύ Ιταλίας και Ηνωμένων Πολιτειών. Η Ουάσιγκτον απαιτεί την παράδοση των δραστών και του ηγέτη τους, ενώ η Ρώμη, καθοδηγούμενη από τον Μπετίνο Κράξι, ακολουθεί μια λεπτή διπλωματική ισορροπία για να αποφύγει μια κρίση στη Μεσόγειο και να προστατεύσει τις σχέσεις της με τον Παλαιστίνιο ηγέτη Γιάσερ Αραφάτ.
Η αναπαράσταση μιας διπλωματικής θύελλας
Με αφορμή τη συμπλήρωση 40 ετών από το περιστατικό, το κανάλι La7 παρουσίασε το ντοκιμαντέρ “Sigonella – La Sfida” (Η πρόκληση της Σιγκονέλα), σε σκηνοθεσία Φλάβια Τριτζιάνι και Μαρίνα Λόι, με σενάριο των Λούκα Φάτσο, Λόι και Τριτζιάνι. Το φιλμ ανασυνθέτει εκείνες τις ώρες αγωνίας και διπλωματικού πυρετού, μέσα από τις μαρτυρίες επιβατών, μελών του πληρώματος και πολιτικών που έζησαν τα γεγονότα από πρώτο χέρι — μεταξύ αυτών ο Τζουλιάνο Αμάτο (τότε υφυπουργός), η Στεφάνια Κράξι, κόρη του πρωθυπουργού, και ο Αντόνιο Μπαντίνι, σύμβουλος του Κράξι.
Το αποκορύφωμα του δράματος γράφτηκε στο αεροδρόμιο της Σιγκονέλα, στη Σικελία. Εκεί, οι Ιταλοί καραμπινιέροι αντιστάθηκαν στις αμερικανικές δυνάμεις των πεζοναυτών, που είχαν λάβει εντολή από τον Ρόναλντ Ρίγκαν να συλλάβουν τους τρομοκράτες. Για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, Ιταλία και ΗΠΑ βρέθηκαν αντικριστά με όπλα, σε ένα επεισόδιο που έκτοτε έμεινε γνωστό ως «Η κρίση της Σιγκονέλα».
Η ιταλική κυβέρνηση, με επικεφαλής τον Κράξι και τον Τζουλιάνο Αντρεότι, επέλεξε να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο και να κρατήσει η ίδια υπό κράτηση τους δράστες, προκαλώντας την οργή της Ουάσιγκτον. Το επεισόδιο έληξε έπειτα από πτήση υψηλού ρίσκου προς το αεροδρόμιο του Τσιαμπίνο, στην οποία επέβαινε και ο Αμπού Αμπάς, ο εγκέφαλος της αεροπειρατείας — γεγονός που κλόνισε τις σχέσεις Ρώμης–Ουάσιγκτον για χρόνια.
Από τη Σιγκονέλα στο History Channel
Παράλληλα, τα κανάλια Sky Crime και History Channel πρόβαλαν το ντοκιμαντέρ “Achille Lauro – La crociera del terrore” (Η κρουαζιέρα του τρόμου), σε σκηνοθεσία Σιμόνε Μανέτι και σενάριο των Τζουζέπε Μπεντιβένια, Βάνια ντελ Μπόργκο και Ραφαέλε Μπρουνέτι.
Το έργο δίνει φωνή για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες στον Αμπντελατίφ Φαταΐερ, έναν από τους τέσσερις επιτιθέμενους, ο οποίος, μετά από χρόνια σιωπής και φυλάκισης στην Ιταλία, αποκαλύπτει τις ιδεολογικές και πολιτικές αιτίες του τρομοκρατικού χτυπήματος.
Οι δημιουργοί εστιάζουν στην ανθρώπινη διάσταση του δράματος, στις μαρτυρίες των επιζώντων, αλλά και στον αντίκτυπο της υπόθεσης στην ιταλική εξωτερική πολιτική, που εκείνη την εποχή επιχειρούσε να ισορροπήσει ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και στις σχέσεις με τον αραβικό κόσμο.
Ο κριτικός Άλντο Γκράσσο σημειώνει στη Corriere della Sera ότι τα νέα ντοκιμαντέρ «φέρνουν ξανά στην επιφάνεια το ηθικό και πολιτικό δίλημμα της εποχής, αλλά και την ψυχραιμία με την οποία η Ιταλία υπερασπίστηκε την κυριαρχία της απέναντι στον ισχυρότερο της σύμμαχο».
Δεν λείπει και η ειρωνική παρατήρηση του Γκράσσο: «Δεν τολμώ να σκεφτώ τι θα συνέβαινε αν στη θέση του Ρίγκαν βρισκόταν ο Τραμπ».
Ήδη από το 1991, η RAI είχε μεταφέρει την υπόθεση στη μικρή οθόνη με τη μίνι σειρά “L’Achille Lauro – Viaggio nel terrore” του Αλμπέρτο Νεγκρίν, που εστίαζε περισσότερο στην οπτική του τότε ιταλικού κράτους. Όμως οι νέες παραγωγές —με πιο ερευνητικό και δημοσιογραφικό ύφος— ανοίγουν ξανά έναν φάκελο που για χρόνια θεωρούνταν κλειστός, προσκαλώντας τη νέα γενιά να αναμετρηθεί με ένα από τα πιο λεπτά επεισόδια της μεταπολεμικής Ιταλίας.
Σαράντα χρόνια μετά, ο απόηχος της “κρίσης της Σιγκονέλα” παραμένει ζωντανός. Ήταν η στιγμή που η Ιταλία διεκδίκησε την αυτονομία της απέναντι στις υπερδυνάμεις — και η ιστορία του Achille Lauro συνεχίζει να λειτουργεί ως καθρέφτης του αιώνα της τρομοκρατίας, της διπλωματίας και της πολιτικής ηθικής.