Η επίθεση στις ΗΠΑ στην έρευνα, στα πανεπιστήμια όπου διεξάγεται και στα αντικείμενα που θεραπεύει, εντείνεται και διευρύνεται. Στην πράξη αυτό γίνεται όλο και πιο οδυνηρά αισθητό. Για παράδειγμα, το National Science Foundation υπολόγισε ότι αν προχωρήσουν όλες οι εξαγγελθείσες περικοπές, θα μειωθεί ο αριθμός των νέων επιστημόνων κατά 78%, από 96 σε 21 χιλιάδες. Οι μόνιμοι καθηγητές προειδοποιούνται ότι οι μισθοί τους βασίζονται στην προσέλκυση πόρων – σε μια στιγμή που η πίτα μειώνεται καθώς ιδιώτες υποχωρούν στον φόβο προεδρικής δυσαρέσκειας. Το πρόβλημα εντείνεται εκεί που επικεντρώνεται η MAGαντιπάθεια: στη woke κουλτούρα, στην ισότητα, στο περιβάλλον, στα εμβόλια. Τα προβλήματα επεκτείνονται μεγεθυσμένα σε όσους θα εξέταζαν καριέρα στις ΗΠΑ – μεταπτυχιακούς, νέους επιστήμονες, εργαζόμενους σε startups. Στην ανασφάλεια προστέθηκε και η υποχρέωση καταβολής 100 χιλιάδων δολαρίων για βίζες σε επιστημονικά αντικείμενα.
Λέγεται ότι η αντίδραση σε αυτό – η προσπάθεια να προταχθεί αντίβαρο – αποτελεί προσωπικό στοίχημα της προέδρου της Κομισιόν. Η ενίσχυση της Ευρώπης ως επιστημονικού πόλου αποτελούσε στόχο από καιρό. Το ότι η αναπτυξιακή φιλοδοξία αποκτά και ανθρώπινη διάσταση αυξάνει τη σημασία της, ενώ οι ραγδαίες εξελίξεις προσθέτουν και το επείγον. Από τον Μάιο λειτουργεί ειδική ιστοσελίδα της Επιτροπής με τίτλο «Επίλεξε την Ευρώπη: Προώθησε την ερευνητική σου σταδιοδρομία στην ΕΕ». Στην ιστοσελίδα συναντά κανείς παραδείγματα μετεγκατάστασης προς την Ευρώπη. Αυτά είναι κυρίως από ερευνητές των ΗΠΑ (προς Τσεχία, Ισπανία, Μιλάνο) αλλά και μιας μεξικάνας βιολόγου στο Βέλγιο, ενός Αλβανού και ενός Αργεντίνου στο Παρίσι.
Ενας διαδραστικός χάρτης της Ευρώπης εντοπίζει 77 πρωτοβουλίες σε 27 κράτη-μέλη, μαζί με πληροφορίες για το πώς χορηγείται η άδεια παραμονής. Στον κατάλογο εντοπίζουμε όχι μόνο το βαρύ πυροβολικό των μεγάλων χωρών, όπως Γερμανία, Γαλλία, αλλά και εξειδικευμένες δράσεις από Εσθονία, Ιρλανδία, Μάλτα, Ρουμανία.
Από τον διαδραστικό χάρτη δεν μπορούσε να λείπει η Ελλάδα. Συμμετέχει «από τα έτοιμα» με το πρόγραμμα «Ερευνώ – Καινοτομώ 2021-2027». Το προφητικό αυτό πρόγραμμα ενισχύει την ανταγωνιστικότητα επιχειρήσεων, που δεν εμποδίζονται να προσφέρουν απασχόληση. Δεν πλαισιώνεται από κανένα πρόγραμμα φιλοξενίας (hosting), ενώ για απασχόληση αναφέρονται κάποιες θέσεις ερευνητών από περιφερειακά πανεπιστήμια σε υφιστάμενα προγράμματα. Η ύπαρξη της μεγαλύτερης ακαδημαϊκής διασποράς λειτουργεί ως κρυφό καμάρι.
Ex Oriente lux, ex Occidente lex (Aπό την Ανατολή φως, από τη Δύση νόμος). Το ρητό επιβεβαιώνεται: Ο αμερικανικός νόμος διώχνει την επιστήμη, που καταφεύγει ανατολικά. Κάπου όμως παρεμβάλλονται και συννεφάκια εσωστρέφειας…
Ο Πλάτων Τήνιος είναι ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά